Beroepsvisser: 'Paling bedreigd? Broodje aap!'

Beroepsvisser Jaap Wansinck laat de motor van zijn schuit stationair draaien, terwijl hij behendig een fuik ophaalt uit de Nieuwkoopse Plassen. Zeven, acht grote, dikke palingen laat hij in de grote bak glijden die in de boot staat. Voor een ernstig bedreigde vis moet dit wel een zeer uitzonderlijke vangst zijn. Maar nee, zegt Wansinck. "Het aantal palingen in de Nieuwkoopse Plassen is al jaren constant.''

In de drie fuiken die hij twee dagen geleden voor het laatst heeft leeggemaakt, zit deze vrijdagmiddag in totaal bijna 9 kilo paling. En dan heeft Wansinck de exemplaren van 40 centimeter en kleiner al teruggegooid.

Hoe anders is het gitzwarte beeld dat Radar, het AVROTROS consumentenprogramma, de televisiekijker onlangs voorschotelde. "Het gaat dramatisch slecht met de Europese paling. Het bestand is de laatste jaren met maar liefst 95 procent gedaald. De palingen die we nu nog zien en eten, zouden zomaar de laatste kunnen zijn,'' weet presentatrice Antoinette Hertsenberg.

De oorzaak ligt in het afsluiten van onze kust, waardoor de jonge glasaal niet meer Nederland kan binnenkomen. Daarnaast wijst Radar de beschuldigende vinger nadrukkelijk naar de vissers. In de reportage komt Ingvild Harkes van het Wereld Natuur Fonds (WNF) aan het woord. "De paling staat op de rode lijst van bedreigde diersoorten. Eigenlijk wordt de paling nog meer bedreigd dan de panda en de tijger. Daarom is het niet verstandig een broodje paling te eten, dat kan je vergelijken met een broodje panda. En dat doen we toch ook niet?''

'Goede kant uit'Technisch chemicus Ap de Wit was als secretaris van de Visstand Beheercommissie Rijnland vanaf 1998 betrokken bij de palingstand in het gebied van waterschap Rijnland. Hij vindt de vergelijking met de panda nergens op slaan. "Natuurlijk is de palingstand vanaf begin jaren '80 ingestort, maar we staan juist op het punt dat het met de paling weer de goede kant uitgaat door allerlei maatregelen.''

Zo heeft het waterschap de vismigratie bevorderd door op vier plekken (Katwijk, Halfweg, Gouda en Spaarndam) vispassages aan te leggend. Hierdoor komt de vis niet meer in het gemaal terecht, maar kunnen de volwassen paling en de glasaal gewoon doorzwemmen.

"Uit onderzoek blijkt dat steeds meer glasaal binnenkomt. En als we kijken naar de Biesbosch: je wilt niet weten hoeveel paling daar nu weer zit. Helaas is die vis te zeer verontreinigd om op te eten.''

Ook bestaat in Nederland al een lange traditie van het uitzetten van glasaal, die begon na de aanleg van de Afsluitdijk. "De palingsector stort geld in een pot en het ministerie van Economische Zaken doet daar jaarlijks 325.000 euro bij. Hiermee wordt glasaal gekocht, die in Nederland wordt uitgezet. Grofweg kun je zeggen dat in onbereikbaar water waar beroepsvissers zijn, paling zit, en op onbereikbare plekken zonder beroepsvissers niet.'''

De Wit wijst erop dat de meeste Nederlandse paling die in de winkel ligt, bedrijfsmatig gekweekte paling is. "Ik schat dat er 3000 ton kweekpaling is en 200 tot 300 ton wild gevangen paling. Omdat de visserij investeert in het uitzetten van glasaal en in onderzoek, kun je zeggen dat je met het eten van een broodje paling juist bijdraagt aan het herstel van de palingstand.''

Theo Rekelhof uit Kudelstaart is beroepsvisser in de Westeinderplassen. "Ik ben 25 jaar visser, de vierde opeenvolgende generatie. Sinds de jaren '50 zetten we al glasaal uit. Ik heb net afgelopen woensdag 30 kilo uitgezet. Dat zijn 90.000 glasaaltjes. Als ik er 5000 terugvang, is het genoeg.''

Cock Verstoep is visser en heeft een palingrokerij in Reeuwijk. "Ze moeten de visserij niet verwijten dat er te weinig paling zit. Er komt te weinig glasaal Nederland binnen omdat er te veel wordt weggevangen door de palingkwekerijen. Die moeten zelf voor hun eigen broed gaan zorgen. In Reeuwijk zet ik mijn eigen glasaal uit, dan heb ik ook het recht om ze terug te vangen.''

In hét palingdorp bij uitstek, Volendam, wordt aan een duurzame oplossing gewerkt: het bedrijf Glasaal Volendam tracht palingen in gevangenschap te laten voortplanten. De eerste resultaten zijn hoopgevend: het eerste stadium van een paling, de larf, kunnen ze al kweken. Die larf moet een glasaaltje worden; dan is de eerste in gevangenschap geboren paling een feit.

De verwachting is dat daar rond 2020 beschuit met muisjes kan worden gegeten.

Harde kritiekOok vanuit wetenschappelijke hoek klinkt harde kritiek op Radar en het Wereld Natuur Fonds. Dupan, stichting Duurzame Palingsector Nederland, is een onderzoeksgroep, gevestigd op de Campus Wageningen Universiteit. "De laatste vijf jaar stijgt de intrede van glasaal,'' zegt de woordvoerder. "In 2015-2016 zijn meer dan 1 miljard glasaaltjes alleen al aan de westkust van Frankrijk naar binnengetrokken. En dan met droge ogen beweren dat de paling uitsterft!''

Op de website staat ook een reactie van het internationale verband van samenwerkende wetenschappers over de paling. "Zonder de hulp van de visserijsector kan de paling niet overleven, omdat de kusten hermetisch afgesloten zijn'', zegt voorzitter Andrew Kerr van de Sustainable Eel Group. "Stoppen met de visserij, zoals WNF wil, heeft een averechts effect.'' "De milieuclubs in Nederland frustreren met hun tendentieuze geroep het vele goede werk dat juist in Nederland en op internationaal niveau wordt gedaan.''

Jaap Wansick van de Coöperatieve Visserijvereniging Nieuwkoop-Noorden, met vijf actieve vissers: "Wie oogst moet ook zaaien. Wij zetten al 50 jaar glasaal uit. Zo zorgen we dat de volgende generatie ook nog van paling kan genieten in Nieuwkoop.''