Kritiek op platformbedrijven als Thuisbezorgd, Amazon en Booking: 'Deze marktmachten zijn te groot geworden'

Niels Meijssen is de trotse oprichter van Moonback, de nu nog piepkleine concurrent van hotelboekingssite Booking.com. Meijssen begon ooit op LinkedIn, waar hij zijn verbazing uitsprak over de staatssteun die Booking ontving in het eerste coronajaar. Met financiële steun ‘van de crowd’ bouwt hij nu aan een alternatieve boekingssite ‘met een hoge gunfactor’. Moonback is inmiddels actief in een aantal Europese steden.

Hij snapt drommels goed waarom platformbedrijven als Thuisbezorgd, Amazone, Airbnb, of Zalando in de schijnwerpers staan. ,,Het zijn enorme marktmachten geworden, naar mijn mening te groot", zegt Meijssen. ,,Ze maken daar misbruik van. Helaas loopt Europese wetgeving, die nu in de maak is, achter op ontwikkelingen in de platformeconomie.”

Meijssen wordt gevraagd ook eerlijke thuisbezorger op te zetten

De geestelijk vader van Moonback ziet het fout gaan met platformbedrijven als de oprichters ze verkopen aan investeerders en deze een paar jaar later weer doorschuiven naar een ander venture capital fonds. ,,Zo’n platform begint met een digitale innovatie, daar ben ik blij mee. Maar daarna gaat het fout. Het gaat dan alleen nog om de optimalisatie, om zo de winst op te schroeven. Om die reden hebben wij gekozen voor een speciale juridische structuur, waardoor dat bij Moonback nooit zal kunnen plaatsvinden.”

Vanuit de markt wordt Meijssen weleens gevraagd of hij ook een bedrijf gaat optuigen dat de ‘eerlijke’ concurrent wordt van Thuisbezorgd. ,,Mijn missie is om Moonback sociaal en menselijk te maken. Ik zou dat ook graag willen doen in bestellen van maaltijden, maar ik focus mij nu geheel op Moonback.”

Thuisbezorgd zorgt ook voor reclame en marketing

Econoom Cor Molenaar, bijzonder hoogleraar eMarketing en Distance Selling aan de Erasmus Universiteit, begrijpt het rumoer van horecaondernemers over de fee van 15 procent niet. Afgelopen week deed Ali Badr van de The Ribman in Hengelo daar bij De Ondernemer zijn beklag over.

Molenaar: ,,Thuisbezorgd doet voor dat percentage reclame en marketing, geen sores dus. Natuurlijk kan een horecaondernemer ervoor kiezen zijn maaltijden niet via Thuisbezorgd te verkopen, maar dan moet hij iemand in dienst gaan nemen die dat werk gaat doen. Hoe komt hij anders aan klanten. Daar komt bij dat veel horecaondernemers geen database hebben bijgehouden met daarin al hun klanten en de bestellingen die ze ooit gedaan hebben.”

Flitsbezorgers debet aan slecht imago platformbedrijven

Molenaar vindt het woord platformeconomie inmiddels een containerbegrip geworden. ,,Met name in politiek Den Haag wordt alles op een hoop gesmeten. Ze hebben daar de kennis niet. Amazon, bol.com en Alibaba zijn zogenoemde aggregators. Het zijn digitale warenhuizen die producten verkopen van derden. Verkopers betalen over een gesloten verkoopdeal zo’n 15 procent commissie aan de aggregator. Het andere deel van de platformeconomie noem ik bemiddelaars. Daar schaar ik bijvoorbeeld Thuisbezorgd, Booking.com en Airbnb onder. Zij brengen klanten (horeca/hotel/appartement) naar de consument die eten wil bestellen of een hotel ergens wil boeken.”

Volgens Molenaar zijn de flitsbezorgdiensten debet aan het slechte imago van de platformbedrijven. ,,Zij openen in wijken darkstores en zorgen daar voor overlast bij het laden en lossen en met bezorgscooters die de weg blokkeren. Maar ook hoe bestellers worden betaald en onder welke condities ze moeten werken. Het zorgt voor een negatief sentiment.”

Consument gaat niet snel van Thuisbezorgd, Booking of Amazone af

De media schrijven met regelmaat over de minder goede klanten van de platformeconomie. Afgelopen donderdagochtend werd tijdens het zzp-debat in de Tweede Kamer harde noten gekraakt over de marktmacht van deze giganten. Toch blijft de consument volop winkelen en bestellen bij de platformgiganten.

Consumentenpsycholoog Patrick Wessels snapt het wel. Hij verklaart dat gedrag aan de hand van het Triade-model. Volgens hem schept Thuisbezorgd de gelegenheid: het is ingewikkelder om voor elk restaurant een eigen bestelsite te kennen en zo direct te bestellen dan via een enkele app van Thuisbezorgd. ,,Het model is een driehoek met op de punten motivatie, capaciteit en gelegenheid. Motivatie en capaciteit hebben betrekking op de koper zelf, gelegenheid heeft betrekking op de omstandigheden waarin de persoon verkeert. De punten motivatie en capaciteit kan de consument zelf oppakken door een alternatief te zoeken voor zo’n platformgigant. Maar de consument doet het niet, omdat de 'gelegenheid' geen goed alternatief is. Thuisbezorgd is een platform waarop alles valt te regelen. De wereld om ons heen is ingericht op gemak en het is niet simpel dat te veranderen.”

Wessels ziet wel in de toekomst een reactie komen op deze ontwikkeling en haalt de fysieke winkelstraat erbij. ,,Je ziet dat winkelstraten niet meer sec worden gedomineerd door die grote ketens. Langzaam zie je die verdwijnen, er komen boetiekjes in en de groenteboer komt erbij. Je ziet dat die straten weer levendiger worden. Dit gaat over vijf tot tien jaar ook gebeuren bij de platformeconomie. De consument wil uit gevoel van eerlijkheid best bij dat kleinere (lokale) platformbedrijf bestellen of boeken. Alleen dat gedrag aanpassen doen we niet snel.”