Hoe berger Dik met luchtkussen loodzware trucks overeind zet (en daarmee geld en tijd bespaart)

Donderdagochtend 30 september, het is nog vroeg en op de A2 (richting Amsterdam) bij Abcoude verliest een trucker de macht over het stuur. Zijn wagen valt zo ongelukkig dat hij bijna de gehele snelweg (vijf rijstroken) blokkeert. Omdat dit in de ochtendspits veel oponthoud zou veroorzaken, wordt besloten het gevaarte met een forse heftruck aan de kant te duwen. Daarna is de vraag: hoe zet je zo'n zware jongen weer overeind?

De in eerste instantie ingeschakelde berger roept hulp in van Bergings Combinatie Utrecht (BCU), een grote speler in deze ‘tak van sport’. Want in de calamiteitenwagen van de BCU-mannen liggen ook luchtkussens.

Lang verhaal kort: aan het einde van de ochtend staat de witte vrachtwagen weer overeind. Rijkswaterstaat deelt op sociale media een filmpje, daarop zie je dat de berging is uitgevoerd met blauwe luchtkussens. Prachtig, reageren veel weggebruikers.

De luchtkussens zijn duur spul

Bij BCU, dat voorkomt uit bergingsbedrijven Modern (Bodegraven) en Collewijn (Woerden) zijn ze er ook trots op. ,,Binnen twee uur hadden we ‘m overeind”, vertelt Dik Chaigneau, die al 35 jaar in het vak zit. ,,Deze truck lag dan ook gunstig. Soms is het lastiger, dan ligt een vrachtwagen door, zoals wij dat noemen. Of dat ding ligt in de struiken. Dan hebben we meer tijd nodig. Maar dan nog zijn we meestal wel met drie uurtjes klaar.” Met een kraan wordt dat al gauw vijf uur of nog langer.

De opvallende bergingstechniek is overgewaaid uit de Verenigde Staten, vertelt Dik. In ons land werkt nog maar een handjevol bergers ermee, ook al kwam Rijkswaterstaat in 2008 met een subsidieregeling. Maar veel bedrijven hapten niet. ,,Het is duur spul”, erkent mede-eigenaar Tom van Oort van BCU, die er dan ook bewust niet voor kiest de kussens ook in Bodegraven te stallen. Die liggen alleen in de calamiteitenwagens die opereren vanuit de hoofdvestiging in Utrecht.

De rekening kan leiden tot een forse schadepost

Eén kussenset kost een halve ton, maar met alle bijkomende kosten moet je dat bedrag verdubbelen, aldus Van Oort. ,,Minstens zo belangrijk: je moet veel ervaring hebben om ermee te kunnen werken.” Het materiaal verdient zichzelf terug, stelt Rijkswaterstaat. Deze instantie heeft eens uitgerekend dat door sneller bergen per ongeval 50.000 euro wordt bespaard, doordat mensen minder lang in de file staan. Het gaat niet alleen om beperken van tijdverlies. Natuurlijk is wel het fijn als je bij een ongeval niet eerst de hele lading uit een wagen hoeft te halen, tomaten of autobanden bijvoorbeeld.

Als je een kraan gebruikt, is de kans veel groter dat de staalkabels een trailer zodanig beschadigen dat het spul alsnog op de weg belandt. De eigenaar van die trailer wordt bovendien niet blij van nóg meer schade. De meesten zijn voldoende verzekerd, maar zo niet dan leidt de rekening die ze krijgen tot een fikse schadepost.

Demonstratie voor koningin Beatrix

Dik borg eens met kussens op de A12 bij Nieuwerbrug een gecrashte truck, die kwam van het toenmalige Schuitema-distributiecentrum (nu Jumbo) in Woerden. Collega Erik Vellekoop uit Bodegraven deed hetzelfde ergens op de A4 in het Groene Hart, in die wagen zaten wortelen en andere groenten. ,,Dan ben je echt blij dat niet alles uit zo'n trailer hoeft. Deze kussens zijn echt een uitkomst.”

Maar hoe werkt het nu precies? ,,De truc is dat je door die kussens eronder te schuiven het oppervlak waaraan je kunt liften vergroot”, legt Van Oort uit. Intussen bladert hij in de jaarlijkse fotoboeken die BCU uitgeeft. Hij toont een plaat waarop toenmalig koningin Beatrix en verkeersminister Camiel Eurlings geboeid toekijken bij een demonstratie van de kussens. Die hadden wij ook gevraagd, maar dat werd te bewerkelijk, reageerde Van Oort.

Dik en Erik blazen bij de hoofdvestiging in Utrecht met collega Clint van Oort wél de kussens op, zodat onze fotograaf mooie plaatjes kan maken. Tussen alle blauwe kussens ligt één zwarte, die is ook kleiner. Bedoeld om het beginnetje mee te maken, legt Dik uit.

,,Dat is vaak het lastigste. Een gekantelde truck ligt natuurlijk nooit helemaal recht. Soms kun je een vangrail benutten. Als we dat zwarte kussen er eenmaal onder hebben en het kunnen oppompen - dat ding kan tot 30 ton gewicht aan - dan volgen daarna de grotere kussens bijna vanzelf. Die hebben we in allerlei maten en vormen, bijvoorbeeld ook voor olietanks. De grootste komt tot 2,5 meter hoog.”

,,Oppompen duurt hooguit tien minuten, dat kun je gekscherend gezegd zelfs met een fietspomp doen. Maar voorbereiding is alles en daarom duurt het in de praktijk toch vaak lang.” Voor het gevoel van de automobilist die tandenknarsend in de file staat, bedoelt Dik.

Niet haasten, want je wilt geen fouten maken

Ook Rijkswaterstaat wil altijd weten hoe lang zo'n vervelende stremming gaat duren. Maar de bergers laten zich niet opjagen en voelen alleen ‘gezonde wedstrijdspanning’, verzekeren de BCU-mannen. ,,Ga je haasten, dan is de kans op fouten groter en die wil je niet maken”, zegt Dik.

,,We gebruiken vaak ook nog een lierwagen. Stel dat een staalkabel opeens losschiet, dat kan heel slecht aflopen”, legt Erik uit. In Abcoude waren enige tijd na het ongeval enkele rijstroken weer open, maar op de afgesloten andere banen konden de bergers rustig werken. Erik: ,,Soms lijkt het of we niks doen, maar dan moeten we bijvoorbeeld wachten totdat Rijkswaterstaat onze werkplek afdoende heeft beveiligd.”

Soms worden ook anti-kijkschermen geplaatst. Erik heeft het niet zo op ‘die rubberen nekken'. En maar foto’s willen maken. ,,Let gewoon op de weg, houd het veilig. Ik zie ook zó vaak chauffeurs rode kruizen negeren. Heel goed als Rijkswaterstaat daarvoor meteen bekeurt.”