Familiebedrijven denken in jaren

Jumbo, Ziengs, Sacha: de redders van failliete winkelketens zijn allemaal familiebedrijven. Dat is geen toeval. 'De ruggengraat van de economie' doet zijn naam eer aan.

Het overkomt ondernemers niet zo vaak, dat ze door het personeel worden opgewacht met applaus. Het overkwam Henk Ziengs vorige week, toen hij arriveerde bij het hoofdkantoor van Scapino in Assen. Die schoenenketen neemt hij over van het failliete retailconcern Macintosh. De camera van RTV Drenthe legde het tafereel vast. "We zijn weer een familiebedrijf", zei Ziengs, directeur van de gelijknamige schoenenketen met 77 vestigingen, tegen het personeel. "We gaan er met z'n allen tegenaan!"

Van EerdZiengs is niet het enige familiebedrijf dat toekomst ziet in een failliete keten. Afgelopen week werd bekend dat Jumbo, de supermarkt van de Brabantse familie Van Eerd, de zelfstandige filialen van La Place overneemt. En het merendeel van de Manfieldschoenenwinkels uit de failliete Macintoshboedel is verkocht aan de Tilburgse familieonderneming Sacha.

Directeur Ward Termeer noemde het 'goed nieuws' dat Manfield weer deel gaat uitmaken van een familiebedrijf, in plaats van het beursgenoteerde Macintosh. "Familiebedrijven zijn immers de ruggengraat van de economie."

OvernamesHet is inderdaad geen toeval dat juist familieondernemingen nu klaar staan voor overnames, zegt Mira Bloemen van het Landelijk Expertisecentrum Familiebedrijven van hogeschool Windesheim. "De retail maakt roerige tijden door. Familiebedrijven zijn daar doorgaans beter tegen bestand. Nu zich overnamekansen voordoen, zijn het die ondernemingen die toeslaan."

Terwijl grootwinkelbedrijven omvallen, hebben zij blijkbaar nog wel genoeg geld achter de hand. Hoe dat kan? Simpel, zegt John Fentener van Vlissingen, telg uit de bekende ondernemersfamilie en oprichter van een stichting die familiebedrijven ondersteunt: ze zijn zuiniger. "Met je eigen geld ga je voorzichtiger om."

Uitkeren aan aandeelhoudersWie minder uitgeeft, hoeft bovendien minder te lenen - met het risico te bezwijken onder hoge rentelasten, zoals V&D en La Place - eigendom van de Amerikaanse investeringsmaatschappij Sun Capital. Daar komt bij dat familiebedrijven geen winst hoeven uit te keren aan aandeelhouders, zoals Macintosh moest, zegt Bloemen. "Dat geld kunnen ze investeren in hun bedrijf."

Fentener van VlissingenInvesteringen zijn erop gericht om de onderneming op lange termijn gezond te houden, verklaart Fentener van Vlissingen. "Doel is om het bedrijf door te geven aan de volgende generatie. Familiebedrijven denken in jaren in plaats van kwartalen - zoals beursgenoteerde bedrijven helaas moeten."

Daarom is het geen ramp als het bedrijf een of twee jaar geen winst maakt. Zo draaide familiebedrijf Blokker vorig jaar 20 miljoen euro verlies. Maar in plaats van faillissement aan te vragen voor de kwakkelende dochter Xenos, pompt Blokker er dit jaar juist 11,5 miljoen euro in. Die investering moet het merk weer klaar maken voor de toekomst. De reorganisatie kost 250 arbeidsplaatsen, maar het gros van de 3.500 Xenos-medewerkers houdt zijn baan.

En dat is ook kenmerkend voor familiebedrijven, zegt onderzoekster Bloemen. "Het zijn vaak goede werkgevers. Personeel blijft er langer in dienst, de loyaliteit is groot." Dat heeft een nadeel: het feit dat medewerkers er lang blijven werken, maakt familiebedrijven soms minder innovatief.

Maar de verbondenheid met het personeel heeft ook positieve effecten, zegt Jan Meerman, voorzitter van winkeliersorganisatie InRetail. "De medewerkers lopen vaak net wat harder. Bij sterke familiebedrijven zit diep in het DNA dat het echt draait om de klant. Dat is iets wat je niet kunt aflezen in accountantsrapporten, maar wel heel veel waarde heeft voor een bedrijf."

Bij ondernemer Henk Ziengs spelen ook niet-meetbare factoren een rol bij de overname van Scapino. Die schoenenketen is opgericht door zijn vader, die de toen 160 winkels in 1997 voor een mooi bedrag verkocht. "Ik ben opgegroeid met Scapino", verklaart Ziengs. "Er zit een nostalgisch tintje aan. Zo'n mooi bedrijf laat je toch niet naar de knoppen gaan?"