Riviercruise: lange dagen, weinig loon

Dat zeggen de vakbond voor varend personeel Nautilus en de organisatie van Europese transportbonden ETF volgens het Parool. Gisteren deelden ze op de riviercruisepieren achter het Centraal Station pamfletten uit onder het cruisepersoneel, een actie die deze week in andere Europese havens wordt herhaald.

Onder drukAmsterdam is een belangrijke uitvalsbasis voor riviercruises. Met de veelal Amerikaanse en Britse toeristen die hier aan boord gaan, varen de schepen over de Rijn naar Duitsland, Zwitserland en soms, via de Donau, naar Oostenrijk en verder. Na inhoudingen voor bijvoorbeeld zorgverzekering of kost en inwoning moet het personeel ten minste 800 euro per maand overhouden, vinden de vakbonden.

Vooral de laatste jaren staan de lonen onder druk, vertelt een oud-bemanningslid van Viking, dat anoniem wil blijven. Sinds 2008 werkte de uit Oost-Europa afkomstige dertiger met plezier. Tot 2012 vond hij de verdiensten prima en ervoer hij veel waardering voor zijn werk. Wel werd de werkdruk jaar op jaar hoger.

Gortig"Op papier was het zes dagen en 48 uur in de week, maar in de praktijk was het zeven dagen in de week, twaalf tot veertien uur per dag." En overwerk werd niet betaald. "Niemand die je uren telt." Het geld was goed, aanmerkelijk hoger dan wat horecapersoneel in Oost-Europa verdient. "Dan laat je het wel uit je hoofd er wat van te zeggen."

Maar vorig jaar werd het hem te gortig. In 2012 ging het personeel opeens van een Europees naar een Zwitsers arbeidscontract, met 200 euro minder salaris. Kost en inwoning werden ervan afgetrokken, terwijl de bemanning het moest doen met het overgebleven eten van de gasten. "Als het nou vers was, had ik het niet erg gevonden ervoor te betalen, maar hiervoor hadden de gasten al betaald."

WetgevingDoordat hun schepen van land naar land varen, kunnen de cruiserederijen zich onttrekken aan arbeidswetgeving, volgens de vakbonden. Myriam Chaffart van ETF: "Een schip kan een Belgische eigenaar hebben en onder Duitse vlag varen met een bemanning uit Roemenië, die gedetacheerd is via Malta of Cyprus. Welke wetgeving is dan van kracht?"

De rederijen spelen handig in op de gaten die vallen tussen EU-regelgeving en afspraken onderling van de landen langs de Rijn, zegt Nautilusbestuurder Carl Kraijenoord. "Daarmee kunnen we niet zeggen dat ze illegaal te werk gaan, maar ze maken gebruik van regelgeving die naast elkaar bestaat voor de Rijnlanden, voor hoogmobiele werknemers binnen de EU en de detacheringsrichtlijn."

OpgehoktOp één schip zijn soms wel vier werkgevers actief, legt Kraijenoord uit. Zo heeft de eigenaar of exploitant van het schip soms alleen het nautisch personeel in dienst. Hun vaardigheden zijn schaars, dus dat wordt veel beter betaald. Het horecapersoneel aan boord is vaak slechter af.

Onder druk van de concurrentie snijden de rederijen in de kosten en zetten ze minder personeel in, stellen de vakbonden vast. De bemanningsleden moet soms met drieën een kleine hut delen. "Ze worden opgehokt en gehouden als personeel."

AansprakelijkPersoneel wordt soms voor het hele toeristenseizoen ingezet, acht maanden achtereen, voor twaalf tot veertien uur per dag, volgens Kraijenoord. Hij vergelijkt het met de binnenvaart. "Daar zijn lange werkdagen ook niet ongebruikelijk. Maar dan werken ze niet elke week. Dan is het veertien dagen op en veertien af."

Het zou al helpen als per schip één socialezekerheidsstelsel van toepassing wordt, gekoppeld aan het land van de exploitant van het schip, die daarmee verantwoordelijk wordt voor alle arbeidsomstandigheden aan boord," zegt Kraijenoord. "Die kan dan aansprakelijk worden gesteld voor de hele keten. Dan is dat ook voor iedereen duidelijk."

LimietMaar volgens werkgeversorganisatie IG zijn de lonen juist gestegen, onder invloed van de groeiende populariteit van de riviercruises. De vele nieuwe schepen hebben mooie een- en tweepersoonshutten voor het personeel. Wel erkent IG dat pas aan het einde van dit jaar een limiet van kracht wordt voor de werktijd aan boord van riviercruiseschepen.

IG zegt de klachten niet te herkennen. Integendeel, tachtig procent van het personeel komt het volgende seizoen terug. Een woordvoerder: "Geen teken van ontevredenheid."