Natuurlijk weet ze dat het eigenlijk niet mag, TikTokfilmpjes kijken onder werktijd. Maar ja, wat moet je als 21-jarige verkoopmedewerkster anders in een doodstille zaak? ,,En er is toch niemand die het ziet”, zegt ze tegen het AD.
Het is donderdagavond even voor 20.00 uur in een kledingwinkel aan de Langestraat, de hoofdader van de binnenstad van Amersfoort. Hoe laat ze de laatste klant heeft geholpen? ,,Poeh, wat zal het geweest zijn... volgens mij stapte een uur geleden nog iemand de zaak in. Maar die kwam alleen om de weg naar de parkeergarage te vragen.”
Inzet personeel op piekmomenten
Zoals Lisanne (‘niet mijn echte naam gebruiken, anders krijg ik gedoe’) staan er deze avond wel meer winkelmedewerkers duimen te draaien. En niet alleen in Amersfoort. In 2023 daalde de animo voor shoppen na het werk in heel Nederland met gemiddeld 18,6 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. Dat berekende onderzoeksbureau RMC op basis van het aantal passanten langs telsensoren in meerdere gemeenten.
Omdat er ’s avonds steeds minder klanten komen, houden steeds meer winkels de deuren dicht, waardoor er minder klanten komen...
Retailexpert Paul Moers
En die daling is geen toeval, weten ze bij INretail, de brancheorganisatie voor ondernemers in de non-foodsector. ,,We horen over de hele linie dat het aantal klanten afneemt.” Als gevolg daarvan besluiten steeds minder winkels gebruik te maken van de mogelijkheid die de wet sinds 1976 biedt, en de deuren ‘gewoon’ om 17.00 of 18.00 uur te sluiten. ,,Personeel is schaars, dus zetten ondernemers hun werknemers liever in op nieuwe piekmomenten, zoals de zondag.”
Lees ook: Als een koopavond niet meer werkt begrijp je de klant niet goed genoeg
Geenkoopavond, wel koopzondag
Zo’n zondagopenstelling is een groot succes, leert een rondvraag langs Amersfoortse ondernemers. Sowieso is er aan klanten geen gebrek: op exact dezelfde plek waar Lisanne ’s avonds van gekkigheid niet meer weet wat ze moet doen om de wijzers van de klok vooruit te duwen, is het rond het middaguur nog een komen en gaan van klanten. En pak ’m beet twintig jaar geleden hing het op een koopavond wel ‘met de benen buiten’, weten winkeliers van het eerste uur. Dus: wat is er veranderd in ons koopgedrag?
Wie het bij volle zon aan het winkelend publiek vraagt, krijgt elke keer zo’n beetje hetzelfde antwoord. ,,Waarom zou ik na het werk nog naar de stad sjeezen om iets te kopen?” vraagt Herman Brinkman (43) zich hardop af. ,,Maak ik het mezelf veel te lastig, want dan zijn de kinderen thuis en moet ik eten koken. Ik werk vaak vanuit huis, en kan dan meestal wel een uurtje missen om het later in te halen. En anders ga ik in het weekend. Veel gezelliger én niet zo koud.”
‘Koopavond past niet meer bij drukke consument’
Retaildeskundige Paul Moers kan het haast niet beter verwoorden. Hij was onder meer directeur bij Unilever en Gall & Gall en werd de voorbije jaren ingehuurd om merken als Interpolis, Jumbo en de Bijenkorf opnieuw op de kaart te zetten. ,,Als je de maatschappij van nu tegenover die van pakweg veertig jaar geleden zet, is die onherkenbaar veranderd”, zegt hij. ,,We zijn veel drukker geworden, met werk, met hobby’s, met kinderen... daar past een vast moment als koopavond gewoon niet meer bij.”
De klanten van nu willen zoveel mogelijk flexibiliteit in wanneer ze hun aankopen doen. ,,Dat verklaart het succes van zondagopenstellingen, maar ook dat van webshops: je kunt bij wijze van spreken om één uur ’s nachts nog een wasmachine kopen. Omdat er ’s avonds steeds minder klanten komen, houden steeds meer winkels de deuren dicht, waardoor er minder klanten komen... die ontwikkeling stop je niet.” Wat Moers betreft is het fenomeen dan ook ten dode opgeschreven.
Grote zaken zijn open
Daar denkt niet iedereen zo over. Ongeveer de helft van de winkels mag in onze voorbeeldstad Amersfoort na het vallen van de avond de deuren om bovenstaande redenen dichthouden (overigens veelal kleinere ketenwinkels of eenmanszaken aan de randen van het centrum), maar in de andere helft van de etalages brandt wél licht. Hieronder grote zaken als Hema, H&M en Costes, maar ook middelgrote zaken die slechts een paar vestigingen in het land hebben.
Een voorbeeld hiervan is modezaak Van der Kam. Haar hoofdvestiging zit aan de Varkensmarkt in Amersfoort, maar daarnaast heeft het familiebedrijf nog winkels in Gouda en Zutphen. ,,Voor ons is de keuze om open te gaan op donderdagavond nooit een moeilijke geweest”, zegt woordvoerder Hilde van der Meulen. ,,We willen onze klanten graag een moment bieden om buitenwerktijd te komen shoppen. Zeker mensen met een druk gezins- en werkleven zij hierbij gebaat. Het loont voor ons dus nog altijd om op donderdagavond open te zijn.”
Lees ook: Heeft de koopavond nog toekomst? Deze stad stopt er in ieder geval mee
Koopavond is rendabel als voldoende zaken meedoen
Ook Amersfoorters die zich na het eten nog in het centrum wagen, vinden de wekelijkse openstelling een uitkomst. ,,Voor mensen die thuis kunnen werken, is het misschien niet nodig, maar ik sta zelf vijf dagen in de week in een winkel en zit tot 17.00 uur vast”, zegt Maaike Donselaar (53). ,,Zonder koopavond kan ik alleen in het weekend de stad in, en dan is het is al zo druk. Ik merk heus dat er steeds meer winkels dicht blijven. Ik hoop maar wel dat er nog genoeg overblijven.”
Het klinkt misschien gek, maar bijna iedereen die hier werkt, wil deze dienst wel draaien: het is een relaxte manier van geld verdienen...
Werknemer
Of dat zo is, is een vrije keuze van ondernemers. De ervaring leert volgens INretail wel dat het voor hen alleen rendabel blijft als voldoende zaken meedoen. In Amersfoort heeft de ondernemersvereniging voor de binnenstad pakweg een jaar geleden wel een uitvraag gedaan onder haar leden, weet voorzitter Walrick Halewijn. ,,Het gesprek hierover is nog altijd gaande, het is geen urgente kwestie.” Hij schat wel dat het aantal winkels dat meedoet de voorbije vijf jaar ‘met 10 procent is teruggelopen’.
Terug bij de kledingzaak in de Langestraat hoopt Lisanne niet dat haar baas snel besluit mee te gaan in die trend. ,,Het klinkt misschien gek, maar bijna iedereen die hier werkt, wil deze dienst wel draaien: het is een relaxte manier van geld verdienen...”
