Groningse evenementen-organisator Pascal Rakers zag het helemaal voor zich: een bomvolle Grote Markt met duizenden voetbalfans, die samen Oranje aanmoedigen. ,,Tijdens eerdere EK’s en WK’s was dat altijd één groot feest”, vertelt hij in het AD. Toch blijft de Grote Markt vrijdag leeg. ,,De gemeente wilde wel meewerken, maar de organisatiekosten bleken veel te hoog.”
Hij is niet de enige met die ervaring. In talloze plaatsen zijn Oranjepleinen geschrapt. In Zwolle wilde kroegbaas Dennis Kaatman dit EK een groot scherm neerzetten in de straat van zijn studentencafé Het vliegende paard. Al snel kwam hij erachter dat dat een peperduur geintje is.
10.000 of meer mensen? Stichting Videma, die de licentiekosten int, rekent maar liefst 31.200 euro voor twee uur televisie
Een EK-wedstrijd in de buitenlucht vertonen kost ruim 3 euro per bezoeker. Komen er 2500 mensen? Stichting Videma, die de licentiekosten voor rechthebbenden int, rekent 7800 euro. 10.000 of meer mensen? Videma rekent maar liefst 31.200 euro voor twee uur televisie. Een bedrag dat oploopt tot anderhalve ton als de televisie tien uur aanblijft.
Pascal Rakers uit Groningen spreekt van ‘bizarre bedragen’. ,,Het slaat helemaal nergens op.” Collega Kaatman uit Zwolle was 1500 euro voor circa 1500 bezoekers kwijt geweest. ,,Dat is buiten proporties. Ik heb echt geen moeite om te betalen. Maar binnen zend ik ook voetbal uit en dan ben ik 500 euro kwijt. Per jaar.”
Opbrengst EK-wedstrijden komen uit drankomzet
In Drunen en Veldhoven staan de grote buitenschermen er wél. Initiatiefnemers zijn echter minstens zo kritisch. ,,De NPO koopt de EK-rechten met belastinggeld en eist vervolgens via de Videma enorme bedragen”, stelt Bas Hulten, co-organisator van het Oranjeplein Drunen. ,,Het is bezopen.” Hij beklemtoont dat horecaondernemers geen geld hoeven te verdienen. ,,We doen het voor de lokale gemeenschap, de opbrengsten komen uit de drankomzet. Zolang we quitte spelen is het goed.”
De risico's zijn echter best groot, stelt hij. ,,Als er op mijn locatie 1500 man passen, moet ik voor al die mensen betalen. Maar wat als het regent en er maar 700 komen? Dan krijg ik niets terug.”
Zwolse oud-horeca ondernemer Remco Voorhorst beet zich jaren geleden al vast in de torenhoge tarieven. Hij stelt dat Videma zijn boekje te buiten gaat. ,,Een groot scherm is in de meeste Europese landen gratis, kijk de regels van de Europese voetbalbond UEFA er maar op na.”
‘Handelen Videma moreel laakbaar’
Het vertonen van EK-wedstrijden kost inderdaad niets, mits de organisatie geen entree heft en er ook geen sponsoren zijn, valt op de officiële UEFA-site te lezen. En is een evenement wél commercieel dan rekent de UEFA veel lagere bedragen dan Videma (in veel landen moeten horecabazen hun vergunning rechtstreeks bij de Europese bond aanvragen, red). Een scherm voor 10.000 bezoekers of meer kost maximaal 10.000 euro. En tot 300 mensen is nooit een vergunning nodig. Videma vraagt dan gewoon geld.
Voorhorst heeft er geen goed woord voor over. ,,Of Videma handelt onrechtmatig en dan is het kwaadaardig. Of het mag juridisch wel, maar is het moreel laakbaar.”
Het is merkwaardig dat Videma een hoop geld vraagt voor iets dat in het buitenland gratis is
Advocaat Maarten Russchen
Hoe het ook zij, resultaat is dat dit EK steeds minder openbare Oranjepleinen te vinden zijn. Dat is ontzettend zonde, meent Voorhorst. ,,Juist nu Nederland zo gepolariseerd is, is de behoefte aan events die verbroederen groter dan ooit.”
Misbruik machtspositie
Advocaat Maarten Russchen is gespecialiseerd in intellectueel eigendom en stond Voorhorst in 2014 juridisch bij. Hij betwijfelt of Videma wel rechtmatig handelt. ,,Het is merkwaardig dat Videma een hoop geld vraagt voor iets dat in het buitenland gratis is.”
Hij wijst er op dat de stichting wel vaker de randen opzoekt. In 2018 oordeelde de rechtbank Rotterdam bijvoorbeeld dat Videma excessieve tarieven rekende aan Nederlandse ziekenhuizen voor de vertoning van tv-programma’s en daarbij misbruik van zijn machtspositie maakte.
NOS: ondernemer wil ook geld verdienen
Stichting Videma is ondanks meermaals proberen onbereikbaar voor een reactie. De NOS, voor wie Videma de bedragen int, reageerde wel. De omroep ziet geen probleem in de hoge tarieven. ,,Vergeet niet: een horecaondernemer organiseert zo’n Oranjeplein natuurlijk voor de gezelligheid, maar ook om er geld mee te verdienen”, laat de NOS weten.
De omroep wijst er op dat het lang geleden is dat er Oranjepleinen georganiseerd konden worden. Het vorige WK was in de winter (Qatar) en het vorige EK in coronatijd. ,,In 2016 en 2018 deed Oranje niet eens mee. In de tussentijd zijn de prijzen natuurlijk behoorlijk gestegen, zeker de laatste jaren. Dus we kunnen ons voorstellen dat cafébazen die de prijzen van 2014 in hun achterhoofd hadden behoorlijk zijn geschrokken van de tarieven van dit jaar. Maar een biertje is nu ook een stuk duurder dan in 2014.”
Steeds minder ondernemers willen nog scherm tijdens EK
In Veldhoven heeft horecaondernemer Robert van Wieren nog wel een advies voor Videma. ,,Ik hoop dat ze hun tarieven verlagen, want nu snijden ze zich in de vingers. De kosten lopen zo hoog op dat steeds minder ondernemers nog een scherm willen neerzetten.”
Zelf hoopt Van Wieren vrijdagavond op een vol huis. Op de eerste match tegen Polen kwamen 1300 mensen af, terwijl er plek is voor 3500. ,,Dat was jammer, maar vrijdagavond is een stapavond en Nederland is het EK goed gestart!”
‘EK-voetbal mag wél op normale terras’
Aanvankelijk eiste Videma dat cafés en horeca-gelegenheden ook een licentie zouden aanvragen als ze het EK op hun terras willen vertonen. Na woedende reacties van kroegbazen trok Koninklijke Horeca Nederland (KHN) begin vorige maand aan de bel. Videma versoepelde de regels vervolgens: cafés die al betalen om het EK binnen uit te zenden, mogen die vergunning ook voor hun buitenterras gebruiken. Wel dienen de schermen ‘naar binnen’ gericht zijn, zodat passanten niet mee kunnen kijken. Het terras mag daarnaast niet groter zijn dan de oppervlakte waarvoor de cafélicentie is afgegeven. Anders moet worden bijbetaald voor de extra vierkante meters. De afspraken tussen KHN en Videma gelden zowel voor het EK als voor het uitzenden van andere evenementen in de toekomst, zoals het Songfestival of de Champions League.
