De aanleiding om de gewerkte uren (weer) bij te gaan houden, is een zaak die werd aangespannen door een Spaanse vakbond. Het betrof een geschil tussen medewerkers van een bank en hun werkgever Deutsche Bank, zo meldt het AD. Laatstgenoemde vroeg de werknemers om bewijs voor hun overwerkclaim, die daarvoor betaald wilden worden. Dat bewijs was er niet, omdat de uren niet formeel waren bijgehouden.
Bewijslast voor overwerk bij de baas
Het geschil belandde zo bij de Europese rechter, die vervolgens Deutsche Bank, maar ook andere werkgevers in Europa eraan wilde herinneren dat de bewijslast voor overwerk bij de baas ligt. Het gevolg: een verplicht systeem om de uren te meten.
Lees ook: Hoe het zit met de nieuwe en strengere regels voor uitbetaling van overwerk
Volgens arbeidsrechtenadvocaat Maarten van Gelderen is het niet zo’n gekke gedachte. ,,Werknemers worden op deze manier extra beschermd tegen onbetaald overwerken. De gewerkte uren worden geregistreerd en gecompenseerd.’’ Hij benadrukt ook dat de Europese rechter niet letterlijk een prikklok verplicht stelt, maar wel een systeem waarmee de dagelijkse arbeidstijd van elke werknemer wordt bijgehouden. ,,Urenregistratie kan op allerlei manieren, ook met een excelbestand’’, zegt Van Gelderen.
Is die urenregistratie nu echt nodig?
Arbeidspsycholoog Ton Wilthagen vraagt zich af of urenregistratie in Nederland wel nodig is. ,,Als er systematisch overwerk is, moet dat ook betaald worden. Maar in Nederland zijn de arbeidsverhoudingen over het algemeen goed. Als je alles precies gaat bijhouden, ondermijn je de arbeidsverhoudingen.”
Lees ook: Wanneer je jouw werknemers mag verplichten om over te werken
Wilthagen, verbonden aan Tilburg University, denkt dat het vooral hogeropgeleiden zijn, vaak in leidinggevende functies, die extra uren maken. ,,Die mensen vinden doorgaans dat overwerk hoort bij hun baan. Ze doen het dus vrijwillig, achter die extra uren gaan ambitie en werkplezier schuil. Daar tegenover staat dat er niets aan de hand is als ze een keer eerder stoppen.’’ Een urenregistratie past volgens Wilthagen dan ook niet bij deze tijd. ,,Werk is sowieso meer gericht op output, en niet op tijd.’’
Neem het oordeel van de rechter niet te letterlijk
Van Gelderen benadrukt overigens dat we het oordeel van de rechter niet te letterlijk moeten nemen. Het Hof eist immers een regeling waarbij ook rekening gehouden wordt met de kenmerken van elke branche. Van Gelderen: ,,Geen letterlijke prikklok, wel een systeem waarmee werkgevers concreet bijhouden hoeveel uren hun werknemers werken. Dat lijkt me een goede zaak.’’
Dat een prikklok ouderwets klinkt, is niet zo gek. De Amerikaanse Alexander Dey vond de prikklok al in 1888 uit. Werknemers van fabrieken moesten aan het begin van hun dienst ‘inklokken’ en aan het eind van de dag weer ‘uitklokken’. Zo kon de baas meteen zien wie er te laat was, of juist te vroeg stopte. Om precies vijf uur stopten de werknemers en druppelden ze de fabriek uit. In Nederland werd de prikklok tot in de jaren vijftig veel gebruikt. De moderne versie is bijvoorbeeld een systeem met vingerafdrukken of toegangspasjes.
Werknemers worden op deze manier extra beschermd tegen onbetaald overwerken
Maarten van Gelderen, arbeidsrechtenadvocaat
