Goedkope zzp'ers blokkeren loongroei en vernieuwing

Mark Rutte, Klaas Knot en Christine Lagarde kunnen wel blijven roepen dat de lonen omhoog gaan. Maar zij gáán er niet over. Zelfs werkgeversvoorman Hans de Boer, die er in theorie wél over gaat, heeft zich afgelopen week weer eens uit de tent laten lokken. Hij zei: ,,Ik zou niet wakker liggen van loonsverhoging." Als hij dat serieus meent, dan is hij zelf niet wakker. Want de bedrijven waar hij voor staat, zien dat helemaal niet zitten. En niemand kan ze dwingen.

Personeelstekort

Bedrijven verhogen de lonen alleen als ze niet anders kunnen. Een rondgang van NRC langs de werkgevers liet dat gisteren mooi zien. De ene smoes na de andere kwam voorbij: ,,We zijn nog aan het herstellen van al die verloren omzet door online-shoppen", zeggen de winkeliers. ,,We zijn nog aan het herstellen van de crisis", zeggen de tuinders. ,,Wij doen pas iets als anderen eerst gaan", zeggen de vleesverwerkende bedrijven. Op plaatsen waar het loon wel omhoog gaat, is het evengoed crisis geweest. Het verschil met bedrijven in bijvoorbeeld de installatiebranche, waar het loon wel stijgt, is een personeelstekort. En dus geldt ook hier: alleen als werkgevers anders niet meer aan de juiste handjes komen, dán gaat het loon omhoog.

Lees ook: Hoe beloon jij je personeel?

Politici en bonden blijven net doen alsof het spel om hoeveel een baas betaalt voor de uit te voeren taken, nog steeds een spel is tussen werkgever en werknemer. Alsof we nog in het tijdperk van kabinet-Lubbers leven waarin werkgevers en werknemers tot elkaar veroordeeld waren. ,,Als jullie het loon niet verhogen, dan staken wij." Of zoals wat toen het akkoord van Wassenaar werd: ,,Als wij van twee banen twintig banen maken, dan moeten jullie van de looneis afzien."

Concurrentie werknemer

We leven nu in een hele andere werkelijkheid. Tegenover de werkgever die een uit te voeren taak in de aanbieding heeft, staat niet alleen een vaste werknemer. Pal ernaast staat ook een goedkope zzp'er en daarnaast staat een robot. Wie van de drie het wordt, dat bepaalt de werkgever en er is niemand die hem kan dwingen.

Technologische ontwikkelingen

Is dat jammer? Jazeker, want het loon van de mensen staat al te lang stil. Dat is slecht voor de koopkracht en dus voor de economie. Maar het is ook jammer voor de robot. Dat klinkt gek, maar macro-economen beginnen in te zien dat als goedkope zzp'ers worden ingezet voor structureel werk, vernieuwing van onze economie wordt afgeremd. Vernieuwing betekent steeds vaker robotisering of automatisering. De technologische ontwikkelingen zouden sneller vooruitgaan als zzp'ers niet zo goedkoop waren. Er zijn zelfs economen die zeggen dat vaste, dure banen de ideale prikkel vormen voor werkgevers om zo efficiënt mogelijk te werken. Zonder hoge arbeidskosten worden bedrijven lui.

Als politici werkelijk iets willen betekenen voor de mensen en hun loon, dan zullen ze om te beginnen de onpopulaire maatregel moeten nemen om de zelfstandigenaftrek de nek om te draaien. Dan wordt de zzp'er minder goedkoop, en krijgt meer loon een kans.