Ondernemen tegen eenzaamheid: een kijkje in de keuken

Alet Klarenbeek staat aan het roer van UP! Met het programma ‘In je Uppie’ brengt zij mensen met elkaar in gesprek over zingevende thema’s die ertoe doen als je ouder wordt. „Ouderen praten graag over het weer, de kleinkinderen of de crisis, maar er zijn relevantere onderwerpen waar je het over kunt hebben. Neem bijvoorbeeld verlies of spijt: twee onderwerpen waar veel mensen mee worstelen op latere leeftijd.”

Eenzaam? Ik niet!

Getrainde gespreksleiders gaan op bezoek bij onder meer zorg- en welzijnsorganisaties, maar bijvoorbeeld ook kerken en bibliotheken. Daar maken zij dit soort onderwerpen bespreekbaar. Opvallend is dat er expliciet niet gesproken wordt over eenzaamheid. Waarom niet? „Omdat iedere oudere zich daar direct vanaf keert”, zegt Klarenbeek. „Leg je ‘eenzaamheid’ op tafel? Dan zegt iedere oudere precies hetzelfde: ‘Ik ben niet eenzaam’, want niemand wil bij dat ‘eenzamemensengroepje’ horen.”

Toch ervaart haast iedere oudere gevoelens van eenzaamheid, meent Klarenbeek. „Ouderen hebben veel met verlies en afscheid te maken. Het verlies van dierbaren, maar ook van werk en mobiliteit. Dat brengt onherroepelijk en onafwendbaar een gevoel met zich mee: ik sta er alleen voor. Wij brengen ouderen samen en maken dit soort onderwerpen en gevoelens bespreekbaar. Als je over iets praat, wat je aan het hart gaat, dan praat je van hart tot hart. Dat wordt altijd gehoord. Het resultaat? Je voelt je gehoord en niet langer alleen. En dat neemt gevoelens van eenzaamheid weg.”

Online op stap

Ook Melman stimuleert hart-tot-hartgesprekken. Zij doet dat met Ontmoetingen Online, een interactief, sociaal en digitaal platform voor mensen die min of meer aan huis gekluisterd zijn. Dit idee begon vanuit de ouderenzorg, maar breidde al snel uit naar mensen met bijvoorbeeld een auto-immuunziekte, Parkinson of lichte dementie. „Deze mensen nemen wij online, met een getrainde sessieleider, mee op stap naar het museum, de markt, een stadje of de natuur. Altijd in combinatie met het onderlinge gesprek. De ontmoetingen vinden plaats via het beeldscherm van de eigen televisie of hardware. Dat maakt het voor iedereen toegankelijk.”

Empathie brengt mensen bij elkaar

Bij dit soort uitjes gaat het volgens de sociaal ondernemer niet om de toeristische informatie, maar om empathie. „Klassieke rondleiders zijn voor ons niet zo interessant. Zij willen het precieze verhaal van De Nachtwacht vertellen, maar daar gaat het bij ons niet om. Bij Ontmoetingen Online staat empathie centraal. Zo namen wij bijvoorbeeld een man, vanuit zijn huiskamer, mee naar het Rijksmuseum. Hij wilde dolgraag nog één keer zijn favoriete schilderij zien, maar was de exacte naam vergeten. Onze gids zocht driekwartier lang met deze man, via de tablet, naar dat ene schilderij. Toen hij uiteindelijk De Staalmeesters vond, moest de man huilen. Wat een moment. Niet alleen voor de man thuis, maar voor iedereen die meekeek. Empathie brengt mensen dichter bij elkaar. En dat neemt eenzaamheid weg.”

Een businessplan: daar kom je verder mee

Volgens Klarenbeek is er niets mooiers, maar ook niets moeilijker dan ondernemen in het sociaal domein. „Als sociaal ondernemer binnen de systeemwereld loop je dagelijks het risico knettergek te worden. Die wereld is zo log, het is lopen in stroop en vergaderen tot je erbij neervalt. Om toch vooruit te komen, werken wij in het programma Ondernemen tegen eenzaamheid aan een businessplan. Daardoor kregen wij een splijtend inzicht: we maken te kort durende afspraken met onze klanten en moeten meerjarige afspraken gaan maken. Ja, dan vallen de kleine klantjes van tafel. Dat is op de korte termijn even schrikken, maar op de lange termijn veel efficiënter.”

Vertrouw op je intuïtie

Ook Melman deelt graag een leerpunt. „Blijf als ondernemer altijd aangesloten op je intuïtie. Mensen kunnen je de meest mooie verhalen vertellen, maar uiteindelijk gaat het erom dat jij je gevoel volgt en jouw pad bewandelt. Dat is mijn grootste uitnodiging, maar ook mijn grootste uitdaging. Veel mensen zeiden tegen mij: ‘Ah joh, digitale ontmoetingen, die zijn afstandelijk’, maar ik geloofde erin. Het resultaat? De man die huilde van blijdschap, toen hij via zijn televisie eindelijk weer zijn lievelingsschilderij terugzag. Daar doe je het voor.”