Er zijn talloze voorbeelden van werknemers die het gevoel hebben dat hun baas ze in de gaten houdt, schrijft het AD. Bijvoorbeeld een bouwvakker die zegt dat zijn werkgever precies weet wanneer hij naar de wc gaat. ,,Of wanneer ik buiten de hekken ben, terwijl daar vaak werkzaamheden zijn, omdat bijvoorbeeld een vrachtwagen moet worden gelost.’’
Nog een voorbeeld: iemand die zegt dat alles van hem wordt bijgehouden. ,,Als je even van je bureau bent geweest, hoe vaak je je muis beweegt of je toetsenbord wordt bediend. Dat voelt beklemmend. Ik ga er echt niet harder van werken.’’ Een andere medewerker: ,,Mijn baas kan mijn e-mails lezen en alles op de computer volgen.’’
Maar liefst één op de vijf medewerkers gemonitord
Uit onderzoek van vakbond CNV, dat onder ruim 2.100 leden werd gehouden, blijkt dat één op de vijf medewerkers in de gaten wordt gehouden op de werkvloer. ,,Het is wel een beetje Big Brother, hè? Camera’s die over je schouder meekijken, systemen in je computer, black boxes in je auto. Er wordt steeds meer controle gehouden over wat mensen doen’’, zegt vakbondsvoorzitter Piet Fortuin.
Vooral bij bedrijven die veel met consumenten werken is het vaak raak. Bijvoorbeeld distributie- en callcentermedewerkers, waar de werkdruk hoog is. Tot op de seconde wordt geregistreerd waar ze mee bezig zijn. ,,Pakketbezorgers zijn ook een goed voorbeeld. Die moeten continu rapporteren waar ze zijn, wat ze hebben afgeleverd en hoe ver ze op de route zijn. Maar voor servicemonteurs geldt het ook. Zij hebben een black box in de bedrijfsauto, waardoor hun baas ziet dat ze een kwartier op de parkeerplaats stilstaan.’’
Mijn werkgever weet precies wat er bij mij binnenkomt en hoeveel tijd ik per lijn besteed
Digitale informatie werknemers
Een op de tien werknemers zegt dat ze worden geconfronteerd met informatie die de werkgever digitaal over hen verkreeg. Een medewerker van een callcenter: ,,Mijn werkgever weet precies wat er bij mij binnenkomt en hoeveel tijd ik per lijn besteed. Daar worden vragen over gesteld en conclusies aan verbonden. Bijvoorbeeld waarom ik tien minuten ergens mee bezig ben en de ander in vijf minuten klaar is. Maar elk gesprek is anders.’’
Zwaarwegende motivatie werkgever is nodig
Toch heeft een callcenter wel een direct belang bij hoe gesprekken worden gevoerd, legt advocaat en hoogleraar recht Gerrit-Jan Zwenne uit. Denk maar aan het bandje dat wordt afgespeeld als je een klantenservice belt. ‘Dit gesprek wordt opgenomen voor trainingsdoeleinden.’ ,,In die context is het dus begrijpelijk. Is dat bijvoorbeeld op een aangename toon en is het effectief? Hetzelfde geldt voor een taxicentrale of pakketbezorgers. Je wilt je bedrijf zo efficiënt mogelijk inrichten. De taxichauffeur of bezorger die het dichtstbij de klant is, wil je daarnaartoe sturen. Maar als iemand in zijn pauze zit, moet je die persoon niet willen volgen.’’
Als iemand in zijn pauze zit, moet je die persoon niet willen volgen
Het moet dus niet zijn doel voorbijschieten, legt Zwenne uit. ,,Het betekent niet dat je als bedrijf de hele tijd je werknemer moet volgen. Het moet proportioneel zijn, je hoeft niet alles bij te houden. En deze voorbeelden zijn echt uitzonderingen op de regel.’’
Want wil je als bedrijf je werknemers volgen? Dan heb je zwaarwegende motivatie nodig, zegt jurist en directeur van stichting Privacy First, Vincent Böhre. ,,Bijvoorbeeld als je vermoedt dat er strafbare feiten worden gepleegd. Denk aan fraude, aan diefstal. Alleen als je een concrete verdenking hebt, mag je bepaalde werknemers monitoren. Zeker niet allemaal tegelijk.’’
‘Monitoren van werknemers werkt averechts’
Sowieso denkt Böhre dat het monitoren van werknemers averechts werkt. ,,Mensen gaan zich onnatuurlijk gedragen. Je wordt toch doodongelukkig als je continu in de gaten wordt gehouden? Mij zou dat demotiveren.’’ Dat bedrijven het doen, snapt hij wel. ,,Ze willen prestaties monitoren, zodat ze werknemers onderling met elkaar kunnen vergelijken. Maar blijf er alsjeblieft van weg. Het is glad ijs. Veel dingen spelen zich buiten de computer. Bijvoorbeeld als je wat gedachten op papier zet. Dan lijkt het alsof je een kwartier inactief bent. Het grote risico van technologie is dat het een vertekend beeld kan geven.’’
Achterhalen of je baas je volgt, is lastig. Het meeste gebeurt in een computer. ,,Op afstand kun je de toetsaanslagen monitoren, hoe mensen scrollen, wat ze allemaal bekijken. Maar als werknemer heb je dat niet zomaar door.’’
Wie toch het vermoeden heeft dat hij of zij wordt gemonitord, kan naar de ondernemingsraad (OR) stappen. De OR moet namelijk altijd op de hoogte zijn van een dergelijke monitoring. Vaak genoeg vergeten bedrijven die toestemming. ,,Dat is in strijd met de wet.’’ Andere opties zijn de vakbond en Autoriteit Persoonsgegevens. Böhre: ,,En als je echt denkt dat je onrechtmatig wordt gevolgd, neem contact op met rechtsbijstand.’’
Lees ook:
