Willemijn Verloop
Willemijn Verloop is ondernemer, investeerder en founding partner van Rubio Impact Ventures. Rubio werkt samen met ondernemers die schaalbare oplossingen creëren voor maatschappelijke problemen en systeemveranderingen versnellen.
Willemijn is tevens founder en vicevoorzitter van War Child, co-founder van Social Enterprise NL en onder andere commissaris bij Tony’s Chocolonely en founding chair van de Nederlandse National Advisory Board on Impact Investing.
Minder blikjes, maar meer drankkartons in het zwerfafval
Na de invoering van het statiegeld op kleine flesjes en blikjes in 2021 zijn er minder flesjes en blikjes in het zwerfafval terechtgekomen, staat in een recente brief van staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat). Fantastisch nieuws natuurlijk. Alleen wat de staatssecretaris in haar brief is vergeten erbij te zeggen, is dat sinds de invoering het aantal drankkartons in het zwerfafval enorm is toegenomen.
Bedrijven van plastic flesjes met statiegeldplicht, zijn namelijk overgestapt op middelgrote to-go-drankkartons zonder statiegeld, maar de milieulast van deze pakken is veel groter! Ze worden slecht ingezameld en kunnen niet goed gerecycled worden. De middelgrote drankkartons zijn bestemd voor de to-go-markt, dus eindigen ze meestal in een openbare prullenbak, waarvan de inhoud ook bijna altijd rechtstreeks als restafval de verbrandingsoven in gaat.
Lees ook: Websupermarkt Pieter Pot laat klanten deel van bedrijf kopen
Een wet vol mazen
De overstap van plastic flesjes naar drankkartons is helaas geen verrassing. Er was door veel partijen al voor gewaarschuwd. Als je een wet vol mazen maakt, dan zijn er altijd gewiekste vissen die er doorheen zwemmen. Direct na de aankondiging van statiegeld op plastic flesjes waren er al signalen dat bedrijven op zoek gingen naar alternatieven om onder de statiegeldplicht uit te komen. Hetzelfde lijkt nu te gebeuren met de plastictax voor wegwerpplastic. De eerste voorzichtige conclusie is dat ook van deze invoering het effect (nu nog) beperkt is. Supermarkten en ondernemers rekenen de kosten vaak niet door. En mogen de hoogte van het bedrag zelf bepalen. Zie hier het dilemma: hoe hoger de meerprijs, des te meer er verdiend wordt, hoe groter de kans dat de consument naar de concurrent gaat die minder oplegt.
Eigen beker of bakje
Consumenten hoeven overigens niet altijd de heffing te betalen. Ze kunnen er ook voor kiezen een beker of bakje van huis mee te nemen. Maar dat blijkt in de praktijk niet veel te gebeuren. Er wordt vaak nog gekozen voor de weg van de minste weerstand. Een eigen bakje meenemen? Of een app installeren voor herbruikbare opties? Op de een of andere manier zijn die drempels nog te hoog of consumenten zijn zich nog niet bewust van de mogelijkheden die er zijn. Maar hoe belachelijk is het dat we bekers en bakjes maken die we 30 minuten gebruiken en dan weggooien? Er mogen dus wel wat meer prikkels bijkomen om de consument over te laten stappen op herbruikbare verpakkingen. Hergebruik moet de norm worden wanneer we af willen van het eenmalige plastic dat de wereld domineert en waaraan we verslaafd zijn geraakt. De maatregelen van 1 juli dragen echter beperkt bij tot dat doel.
En wat ik extra mooi vind aan Vytal en Swapbox: in de basis zijn ze concurrenten. Desondanks zijn ze nu een strategisch partnership aangegaan om hun gezamenlijke impact te vergroten
Het zijn ondernemers die het verschil maken
Van de overheid verwacht ik niet dat die prikkel snel zal komen, daarvoor hebben we echt slimme, innovatieve ondernemers nodig die op missie zijn om wegwerpverpakkingsafval te elimineren. Ondernemers zoals SwapBox en Vytal, die wel impact maken. Beiden introduceerden al een aantal jaar geleden statiegeldvrije herbruikbare verpakkingen voor afhaal- en bezorgmaaltijden. En dat systeem werkt wel voor zowel de consument als voor de ondernemer heel erg goed.
Gezonde fastfoodketen SLA is een van de early adopters van het Vytal-systeem. Om het gebruik van wegwerpbekers, -bakjes en -kommen zoveel mogelijk terug te dringen, ging SLA (14 vestigingen in 6 steden door Nederland) afgelopen mei een samenwerking aan met Vytal. Klanten scannen de QR-code op de herbruikbare bakken of soepkommen. Als ze klaar zijn met eten, brengen ze de verpakking terug naar SLA of een van de vele andere Vytal inzamelplekken. Teruggebrachte bakjes gaan bij het bedrijf gewoon in de afwasmachine. Geen extra kosten, geen onnodig plastic en tevreden klanten. Zo kan het dus ook.
En wat ik extra mooi vind aan Vytal en Swapbox: in de basis zijn ze concurrenten. Desondanks zijn ze nu een strategisch partnership aangegaan om hun gezamenlijke impact te vergroten. Een samenwerking die hun toewijding aan het verminderen van afval en het bevorderen van duurzaamheid in de voedingsindustrie onderstreept. Door samen te werken hopen ze een duurzamere toekomst voor iedereen te creëren.
Wie doet er mee?
En dat is waar het in essentie allemaal om draait. Het doel is dat er minder zwerfafval komt en dat hergebruik gestimuleerd wordt. Alleen al de besparing op plastic van SLA is enorm. Maar het kan veel beter. Daarom is het belangrijk dat bedrijven zoals SwapBox, Vytal en alle andere die zich inzetten om dit doel te bereiken, steun krijgen om nog sneller te groeien. Die steun moet van meerdere kanten komen. Denk aan restaurants, bedrijfscateraars of kantines die willen bijdragen aan een wereld waarin hergebruik normaal is, of simpelweg op zoek zijn naar een slimme oplossing om aan de wetgeving te voldoen. En consumenten die bijvoorbeeld actief om dit soort herbruikbare alternatieven gaan vragen, en natuurlijk investeerders die met hun kennis, netwerk en financiële middelen een extra versnelling teweeg kunnen brengen.
Lees ook: Dit kan wel eens de katalysator voor verandering worden
