'Brexit-achterdeur zorgt voor ongecontroleerde doorvoer goederen naar EU'

Brexit veroorzaakt een hoop onzekerheid en chaos, maar ook een uitgelezen kans voor ‘handige types’. Lang kwam de onzekerheid vooral doordat we nog niet wisten wat de uitkomst van de verschillende onderhandelingen zou zijn. Sinds een paar dagen is er deze extra onzekerheid bij gekomen: gaat de Britse regering zich wel aan de afspraken houden?

Johnson: 'Geen douanecontrole'

Het was wekenlang behoorlijk opvallend dat Boris Johnson in de media vol hield dat er geen douanecontrole komt op goederen tussen Groot-Brittannië (het grote eiland) en Noord-Ierland (het stukje van het Verenigd Koninkrijk dat samen met de Ierse Republiek op het kleinere eiland ligt). En dat terwijl die controles zwart-op-wit in het uittredingsverdrag staan dat Johnson zelf heeft ondertekend.

Britse havens vragen de regering ook al een tijd tevergeefs om informatie over hoeveel ruimte ze voor douanefaciliteiten moeten reserveren.

Britten controleren goederen niet

Afgelopen weekend berichtte de Sunday Times dat de regering aan ambtenaren de opdracht zou hebben gegeven manieren te vinden om de afgesproken douanecontrole te vermijden. Er waren al vermoedens dat de Britten geen goederen van Noord-Ierland naar Groot-Brittannië zouden gaan controleren. Nu lijkt het er op dat het misschien de andere kant op ook wel eens niet zou gaan gebeuren. En dat is een veel ernstiger zaak, voor de rest van Europa.

Handige types

Geen douanecontrole tussen Noord-Ierland en Groot-Brittannië opent de deur voor handige types. Een handig type zet een distributiecentrum neer in de Ierse Republiek, nog gewoon in de EU dus weinig rompslomp en papierwerk. Vervolgens rijden ze vanaf daar vrachtwagens met goederen de, volgens de afspraak ongecontroleerde, grens naar Noord-Ierland over en zetten ze daar op de boot naar Groot-Brittannië. Als de Britten bij aankomst niet controleren is dat hun probleem, het is hun eigen achterdeur.

De andere kant op is wel een probleem. Als de Britten de afspraken niet nakomen en weigeren te handhaven hebben wij als EU ineens een probleem. Een ongecontroleerde doorvoer van goederen vanaf Groot-Brittannië naar Noord-Ierland zou een onbewaakte achterdeur de EU in zijn. Hoe kunnen wij onze standaarden – van brandveiligheid van matrassen en pyjama’s tot het verbod op chloorkip en hormoonvlees – in stand houden als de achterdeur open staat?

Nou zijn er verschillende soorten handige types. Sommige mensen zien kansen die anderen niet zien en weten daar een bedrijf omheen te bouwen. Dat noemen we ondernemerschap. Sommige mensen zien kansen en verboden zaken met een hoge beloning in verhouding tot de pakkans en weten daar een organisatie omheen te bouwen. Dat noemen we georganiseerde misdaad.

Toen er nog een grens was tussen de Ierse Republiek en Noord-Ierland was het een trekpleister voor goed georganiseerde smokkel, van boter tot vuurwapens. Er is weinig fantasie nodig om te zien hoe Brexit nieuwe kansen biedt voor handige-maar-niet-erg-ethische-types en op een veel grotere schaal. Het maakt het schandaal van het paardenvlees verkopen als rundvlees tot een storm in een glas water.

Wie controleert de controleurs?

Ook toen ze nog in de EU zaten lapten de Britten afspraken nogal eens aan hun laars. Zo hangt het land nog steeds een boete van twee miljard euro boven het hoofd omdat de Britse douane grootschalige btw-fraude met schoenen door Chinese bendes door de vingers zag. Fraude die andere EU-lidstaten miljarden heeft gekost.

Het is dus ook niet verbazingwekkend dat handhaving een flinke rol gaat spelen in de onderhandelingen. Met de Britse regering is het niet prettig zaken doen, nu al helemaal niet. We moeten zorgen dat de EU27 als verstandige types uit de onderhandelingen komen.