Brexit: 'Bereid je voor op een doemscenario'

Zoals in zoveel onderhandelingen helpt het om van tevoren wat extremere standpunten in te nemen zodat het uiteindelijke resultaat misschien wat dichter bij jouw kant ligt. Daar komt nu nog bovenop dat, zeker aan de Britse kant, er miljoenen mensen over de schouders meekijken. Wat theater voor de bühne is voor Boris Johnson dus hard nodig. Die ‘show’ gaat dus nog wel even door.

Er zijn nu op hoofdlijnen twee theorieën over wat voor strategie de Britse regering hanteert. Als we er van uit gaan dat er inderdaad een strategie is. Ik noem ze even de ‘capitulatiestrategie’ en de ‘weinig te verliezen-strategie’.

Capituleren met mooie praatjes (en een guillotine)

De eerste fase van de onderhandelingen werd uiteindelijk afgesloten nadat Johnson als nieuwe premier het zaakje vlot had getrokken. Voor sommige mensen leek het alsof hij voor elkaar kreeg wat niemand voor hem was gelukt. Als je wat dieper kijkt dan zie je dat hij heeft gedaan wat niemand voor hem wilde doen, één van de Britse rode lijnen verwijderen. Jarenlang was een grens door de Ierse zee onbespreekbaar, totdat Johnson om ging. Thuis wist hij het te verkopen als een grote triomf.

Capituleren, maar het als winst verkopen, is voor de huidige onderhandelingen een mogelijke strategie. Er zit een duidelijk verschil tussen de harde woorden die Johnson voor de camera’s bewaart en gematigder woorden die de Britse onderhandelaars in hun documenten mee krijgen.

In praktijk zou een uitkomst kunnen zijn dat het VK straks bijvoorbeeld de vrijheid heeft om afwijkende standaarden en regels te kiezen maar met een ‘guillotine’-bepaling dat iedere feitelijke afwijking van EU-normen direct verlies van toegang tot de Europese interne markt betekent.

Dan liever de lucht in

De ‘weinig te verliezen-strategie’ draait om bijna het tegenovergestelde. De Britse onderhandelaars doen net alsof ze serieus naar een oplossing zoeken, maar eigenlijk sturen ze aan op No Deal.

Dat klinkt idioot aangezien de regering zelf prima weet wat de ontwrichtende gevolgen zullen zijn. Het staat immers zwart-op-wit in hun eigen analyses. Toch is het zo gek nog niet, relatief gezien is er namelijk niet zoveel te verliezen.

Het verschil tussen een ‘Canada-deal’ (die de Britse regering zegt te willen) en ‘No Deal’ is voor veel bedrijven, en daarmee de samenleving, niet gigantisch. In beide gevallen levert het handelsbelemmeringen, extra bureaucratie en flinke chaos op. Een ultra harde No Deal-Brexit is wat een aantal mensen rondom Johnson graag willen. Anderen denken dat het VK in de onvermijdelijke onderhandelingen die volgen op een No Deal sterker zal staan. Vanuit hun perspectief is het mislukken van de onderhandelingen in het ergste geval een aanvaardbaar risico.

Onderschatting ondernemers

Ik vrees nog wel eens dat ondernemers, in het VK én Nederland, de tweede strategie onderschatten. Het is een reële mogelijkheid dat de Britse regering het zaakje laat klappen, bewust of per ongeluk.

Wat er ook uitkomt, er komen meer douaneformaliteiten en regels dan nu, zoveel is zeker. Tienduizenden bedrijven in het VK én in Nederland krijgen straks voor het eerst te maken met douanezaken of afwijkende regelgeving. Niet voor niets verwacht de Britse regering dat er richting de 50.000 extra Britse banen bijkomen voor mensen die het extra papierwerk moeten gaan afhandelen.

Het theaterstuk gaat nog wel even door maar bereid je voor op een slechte afloop, dan kan het alleen maar meevallen.