Haal je even een kledingkast voor de geest. Dit is die van de toekomst: in een vakje ligt kleding die gerepareerd moet worden en er ligt een stapel tweedehands. Aan hangers de gehuurde kleding voor speciale gelegenheden - dure items die je normaal niet zou kopen - en dan is er nog een vak met kleding waar statiegeld op zit.
O ja, en in die kast is er nog ruimte voor fast fashion, de goedkope mode die al na een paar keer dragen van kleur verschiet of uit elkaar valt. Maar steeds minder, zo valt er in het AD te lezen.
Je kunt het als merk wel willen, maar als je er verder niets wezenlijks mee doet, kun je er vergif op innemen dat het niet werkt
Haiko Huvenaars
Nooit gedragen, wel vernietigd
Vraag Haiko Huvenaars naar de toekomst en de Tilburger schetst hem zo. De 28-jarige is de man achter Candour.Digital, het bedrijf dat onlangs met het Amsterdamse merk New Optimist kleding met statiegeld lanceerde. Als klanten hun gekochte kledingstuk weer inleveren bij een van de winkels die meedoen of bij New Optimist zelf krijgen zij het bij de aankoop betaalde statiegeld terug. Een primeur. De technologie lijkt bedrieglijk eenvoudig, maar dat is het niet. ,,We werken er al heel lang aan.”
De kiem wordt in 2019 gelegd als Huvenaars shirts wil ontwerpen om via een webshop te verkopen. Maar met wat hij in handen krijgt heeft de Tilburger helemaal niks. ,,Slechte kwaliteit shirts, onbekend waar het vandaan komt, welk materiaal erin verwerkt is en onder welke omstandigheden het gemaakt is.”
Lees ook: Branche is aan zet: kleding móet een tweede leven krijgen
Opkomst van fast fashion-ketens als Primark, H&M en Zara
Hij duikt dieper in de modewereld en schrikt ervan. Hoe de mensheid tussen 2000 en 2015 dubbel zoveel kleding is gaan consumeren en meer dan ooit weggooit. De opkomst van fast fashion-ketens, zoals Primark, H&M en Zara, en de ultra-fast fashion, kleding van zulke slechte kwaliteit dat die na een paar keer dragen uit elkaar valt.
Ook erg: online bestelde kleding die bij het terugsturen in de verbrandingsovens verdwijnt. ,,Nee, dat is helaas geen mythe, puur een rekensom. Het schoonmaken, sorteren en weer klaarmaken voor de volgende klant is duurder dan vernietiging.”
De Tilburger besluit er geen deel van uit te willen maken, maar komt daardoor wel bij de circulaire mode terecht. Fashion die wordt hergebruikt. ,,Klinkt mooi natuurlijk”, vertelt de ondernemer in zijn flexkantoortje in de Spoorzone. ,,Maar het brengt heel nieuwe uitdagingen met zich mee. Je kunt het als merk wel willen, maar als je er verder niets wezenlijks mee doet, kun je er vergif op innemen dat het niet werkt.”
Digitaal paspoort voor alle info
Huvenaars haalt het voorbeeld aan van een journalist van Reuters die tien paar sneakers van een volgzendertje voorzag. De sneakers zouden - was de belofte van de maker - aan het eind van hun leven worden hergebruikt. ,,Negen van de tien paar eindigden alsnog als afval.” Veel van zulke recycle-beloftes zijn hol, zegt hij. Het bracht hem op het idee om een digitaal paspoort te ontwikkelen waarmee producten van begin tot eind gevolgd kunnen worden.
Het paspoort kun je zien door met je mobiele telefoon de QR-code op het label in de trui, jas of broek te scannen. Dan krijg je alle info: onder meer wat voor materiaal er in het kledingstuk zit. De plek waar het gemaakt is, hoe het vervoerd is en waar je het in kunt leveren als het versleten is.
Hoeveel het statiegeld bij het Amsterdamse merk New Optimist precies is wordt in het paspoort geregistreerd. Per kledingstuk wordt maximaal 10 euro gevraagd, dat komt op de bankrekening van een onafhankelijke stichting te staan. Zo krijgt de koper dat geld altijd terug, zelfs als het modemerk failliet gaat.
,,Als de kleding niet meer draagbaar is lever je die in en wordt er een nieuw, hoogwaardig product van gemaakt”, zegt Haiko. ,,Zo krijgt de jas die je kocht een tweede leven als shirt en het shirt wordt op een dag een draagtas.”
Lees ook: 40.000 stuks kleding per week wassen: duurzaam, brandschoon en zonder afval
Vechten tegen de bierkaai
Maar de afvalberg groeit met zulke grote schreden... Is het statiegeldsysteem niet slechts een druppel op de gloeiende plaat? ,,Ja, maar het worden wel steeds meer druppels”, zegt de Tilburger. ,,Het meeste geld wordt verdiend in de ultra-fast fashion, maar dat verdienmodel is kapot. Grondstoffen worden steeds duurder, de concurrentie groter en de kosten nemen op alle vlakken toe. Dat is onhoudbaar.”
De grote fashiondames en -heren zijn als cruiseschepen die bijna niet van koers kunnen veranderen, zegt hij. ,,New Optimism is een klein merk dat al varende nog aan de boot werkt. Zulke merken kunnen toekomstbestendig worden, maar dat neemt niet weg dat het supermoeilijk is. Het is echt een moeilijke markt waar de portemonnee van de consument leidend is. Al zie ik dat mensen, als ze dat kunnen, best extra willen betalen voor de juiste keuze.”
Bij Candour.Digital staan ze pas aan het begin van de technologie, denkt hij. De labels in de kleding en daarop aangesloten digitale paspoorten kunnen op heel veel verschillende manieren worden ingezet. De eigenaar van het kledingstuk kan het label nu en dan scannen om te kijken of er een boodschap voor hem of haar is.
Waarom een heel duur topstuk in huis hebben dat je één keer gebruikt, als het ook meerdere eigenaren kan hebben die het huren of uitwisselen
Haiko Huvenaars
,,New Optimist kan over twee jaar berichtje sturen van ‘hey, we we willen een nieuwe collectie maken met zo veel mogelijk gerecyclede producten. Zin om jouw kleren in te leveren?’ Of dat ze een tweedehands ruilmarkt opzetten.”
Of dat je het label gebruikt om kleding te verhuren, iets wat Haiko in de toekomst nog veel meer ziet gebeuren. ,,Waarom een heel duur topstuk in huis hebben dat je één keer gebruikt, als het ook meerdere eigenaren kan hebben die het huren of uitwisselen.” Zo zijn de mogelijkheden eindeloos, ziet hij.
De afvalberg
Sinds juli 2023 zijn producenten verantwoordelijk voor het recyclen en hergebruiken van textiel, onderdeel van de zogenoemde Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV). Producenten moeten zelf zorgen voor een ‘passend innamesysteem’ voor de kleding die zij op de markt brengen en de recycling ervan regelen.
Uiteindelijk doel is om hergebruik flink toe te laten nemen. Uit onderzoek van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat blijkt namelijk dat meer dan de helft van het textiel dat wordt afgedankt nu nog bij het huishoudelijk restafval terechtkomt. In 2025 moet minstens de helft van de kleding die in het jaar ervoor op de markt is gebracht, worden gerecycled of hergebruikt. Vijf jaar later moet dat minstens 75 procent zijn.
Lees ook: Weg met de wegwerpmentaliteit: Fabienne Chapot lanceert circulair kledingplatform RELOVE
