Sinds bekend is dat de Belastingdienst per 1 januari 2025 het handhavingsmoratorium stopt en gaat controleren op schijnzelfstandigheid van zzp’ers, is de onrust toegeslagen. Het heersende beeld is dat zzp’ers vaak noodgedwongen als zelfstandige werken en hun financiële situatie precair is. Ze zouden een grote aanslag plegen op ons sociale stelsel, terwijl ze zelf weinig bijdragen. ,,Maar het beeld dat opdoemt uit ons recente onderzoek staat echt haaks op deze aannames, waar al jaren beleid op wordt gebaseerd”, zegt directeur Marco Bastian van de NBBU, de brancheorganisatie van professionele intermediairs op de arbeidsmarkt.
Lees ook: Zzp’ers en opdrachtgevers moeten gezagsverhouding vermijden, Belastingdienst gaat handhaven
De NBBU vindt het in het belang van het maatschappelijke en politieke debat dat de cijfermatige kant van de zzp’ers in kaart wordt gebracht. Uit onderzoek dat de brancheorganisatie recent liet uitvoeren door SEOR, een onafhankelijk onderzoeksbureau gelieerd aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, blijkt bijvoorbeeld dat er nauwelijks sprake is van gedwongen zzp-schap. In minder dan 3 procent van de gevallen geven zelfstandigen aan zzp’er te zijn geworden omdat hun voormalig werkgever dat wilde.
Zzp’er is vaak bewust zelfstandig
De meest genoemde reden om zzp’er te worden, is om zelf te kunnen bepalen hoeveel en wanneer er wordt gewerkt (47 procent) of omdat het beroep meestal als zelfstandige wordt uitgevoerd (35 procent). Anderse veel voorkomende redenen zijn dat iemand altijd al als zelfstandige wilde werken en/of niet (meer) voor een baas wilde werken. Verder blijkt uit het onderzoek dat de meeste zzp’ers een financiële buffer van zes maanden of meer hebben en financieel onafhankelijk mogen worden genoemd (79 procent).
De groep 55-plussers die aan het werk is als zelfstandige (meer dan een kwart van het totaal) dreigt in het nauw te komen als alle plannen rond de handhaving rond schijnzelfstandigheid worden doorzet. ,,Die groep is relatief duur om in dienst te nemen, hetzij door cao-vereisten of door pensioenverplichtingen. Als zelfstandige kunnen zij nog een goede boterham verdienen en een waardevolle bijdrage leveren op de arbeidsmarkt. Je beschermt hen niet door ze in dienst te dwingen. Want als ze langer dan vijf jaar als zelfstandige hebben gewerkt, duurt het tien jaar tot zij hun maximale sociale rechten weer hebben opgebouwd”, illustreert de NBBU-directeur.
Het beeld dat opdoemt uit ons onderzoek staat haaks op de aannames, waar al jaren beleid op wordt gebaseerd
Marco Bastian Directeur NBBU
7 procent van de zzp’ers laat zich bemiddelen door een intermediair. Deze groep is vaker hoger opgeleid en heeft vaak een hoger inkomen dan de gemiddelde zzp’er in Nederland. Maar liefst 92 procent is financieel onafhankelijk. Van deze groep heeft 57 procent een jaarinkomen boven de 50.000 euro, terwijl dit aandeel in de totale groep zzp’ers 30 euro bedraagt.
,,Voor NBBU bevestigt het onderzoek wat de ervaring al leerde: de beeldvorming over de zzp’er is gebaseerd op een kleine minderheid. De rol van intermediairs voor zzp’ers pakt bovendien over het algemeen heel goed uit”, zegt Bastian. ,,Wat het onderzoek in ieder geval duidelijk maakt, is dat we het maatschappelijke en politieke debat over zzp’ers niet langer kunnen voeren langs de uitgangspunten van oude en nu weerlegde aannames.”
Lees ook: Onrust slaat toe bij zzp’ers en opdrachtgevers nu Belastingdienst gaat handhaven: ‘Te rigoureus’
