De 43 spoedsluitingen die de NVWA tot nu toe oplegde dit jaar, zijn er veel meer dan de 34 in heel 2023. In de meeste gevallen gaat het om overlast van muizen, maar ook plagen van ratten, kakkerlakken en vliegen komen voor. De dienst zegt niet strenger of vaker te hebben gecontroleerd.
,,We blijven ondernemers wijzen op het probleem en roepen hen op maatregelen te treffen als het nodig is’’, zegt een woordvoerder van de NVWA in het AD over de vele spoedsluitingen. De dienst is bezorgd vanwege de ziektes die ongedierte kunnen verspreiden. Via hun uitwerpselen, urine en speeksel brengen muizen ziektes en bacteriën zoals salmonella naar binnen.
Lees ook: Naast sterrenzaak ook streedfood: het succesverhaal van Jermain de Rozario
Een spoedsluiting houdt in dat een horecagelegenheid tijdelijk maar direct moet sluiten. Zo’n spoedsluiting is een van de zwaarste maatregelen die de NVWA kan opleggen. Een bedrijf mag pas weer open als al het aangetaste voedsel is weggegooid, het bedrijf grondig is gereinigd en er maatregelen zijn genomen om plaagdieren te weren en te bestrijden.
Meeste plagen in de Randstad
In Amsterdam komen de meeste sluitingen voor. Tot aan juni waren dat er 14. Ook in Zaandam werden zeker vier zaken gesloten. De meeste plagen komen voor in de Randstad. ,,Daar waar veel voedingsbedrijven dicht bij elkaar zitten’’, zegt een woordvoerder van de NVWA.
De digitale supermarkt Picnic kwam in februari nog in het nieuws, toen bleek dat hun distributiecentrum in Zaandam vijf dagen dicht moest vanwege muizen. Het bedrijfspand kon weer open, nadat alles grondig was gereinigd, kieren waren gedicht en een groot deel van de voorraad weggegooid.
Door het te snel inzetten van gif kweek je soms luie mensen. Je hebt ook preventieve en niet-chemische beheersmethoden
Gerhard Geurtse Kennis- en Adviescentrum Dierplagen
In april werden bij een Rotterdams winkelcentrum 43 winkels en horecaondernemingen gecontroleerd op hygiëne en plaagdierbestrijding. Daar kregen vier bedrijven een boete en negentien zaken een officiële waarschuwing. Inspecteurs troffen onder andere uitwerpselen van muizen in keukens aan.
Ondernemers mogen niet zelf met gif aan de slag
Een verklaring voor het oplopende aantal gevallen van ongedierte zegt de NVWA niet te hebben. De dienst stelt controles niet op een andere manier te zijn gaan uitvoeren. Experts wijzen op een wijziging in de wet sinds dit jaar: ondernemers mogen, net als particulieren, niet langer zelf met gif in de weer. Ook voor gespecialiseerde plaagdierbeheersingsbedrijven is het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen beteugeld. Pas als alle andere methoden zijn ingezet en aantoonbaar geen resultaat opleveren, mag met chemisch gif worden gewerkt.
Wat kun je zelf doen om van een ongedierteplaag af te komen én om het ongedierte voortaan buiten te houden? Experts geven een aantal tips:
1. Alternatieven voor gif
Het verbod op het gebruik van gif vereist een andere aanpak, zegt Gerhard Geurtse, directeur van het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen: ,,Vóór 1 januari werd vaak voor de makkelijke weg gekozen. Je zette wat gif neer, en de muizen of ratten gingen toch wel dood. Dat bood alleen zelden een oplossing voor de lange termijn, en deze werkwijze geeft veel risico’s voor bijvoorbeeld het milieu en andere dieren.’’
Lees ook: Sterrenchef Henrie van der Heiden opent Restobar Vista in Rotterdam: ‘Fine dining vaak te formeel’
Toch legt hij de schuld van de muizen- en rattenplagen niet bij de veranderde regels. ,,Door het te snel inzetten van gif kweek je soms luie mensen. Je hebt ook preventieve en niet-chemische beheersmethoden. Bovendien komt het ongedierte vaak gewoon terug als je het gif weghaalt en preventieve tekortkomingen niet oplost.’’
2. Ken de wet
Geurtse vindt dat horeca-ondernemers niet goed zijn voorbereid op de nieuwe wetgeving. ,,Plaagdierbeheersers adviseren hun klanten altijd al over preventieve maatregelen, maar nu is de medewerking vanuit hun klanten een van de verplichtingen geworden om chemische bestrijdingsmiddelen te mogen inzetten. Vaak ontbreekt die medewerking, soms door onwetendheid, maar ook vaker door onwil.’’
Volgens hem leidt dat steeds vaker tot spanningen tussen ondernemer en plaagdierbeheerser: ,,Die laatste moet gaan vertellen dat het gebruik van bestrijdingsmiddelen enkel nog is toegestaan als de preventie op orde is.’’ Vaak kost het duizenden euro’s om de maatregelen alsnog te treffen. Een andere verklaring zou de hevige regenval kunnen zijn: ,,Als het buiten nat en koud is, zoeken muizen en ratten graag een droge plek op, net als mensen.’’
3. Gaatjes dichten
Als ondernemers problemen constateren, zullen plaagdierbeheersers eerst preventieve maatregelen adviseren om een plaag de kop in te drukken. Geurtse: ,,Dat komt vaak neer op drie elementen: de voedselbronnen van ratten en muizen wegnemen, de mogelijkheden om binnen te komen af te sluiten en hun schuilplaatsen afnemen’.’
Dat is makkelijker gezegd dan gedaan: een muis heeft aan een gat zo groot als een balpen genoeg om binnen te komen, en tussen stootvoegen en spouwmuren kan hij zich lang ophouden. ,,Soms moet een aannemer komen om bijvoorbeeld openingen in afvoerpijp te dichten of andere kieren te dichten. Er zijn ook makkelijkere maatregelen: deuren dichthouden, afval opruimen en het plaatsen van horren.’’
Raadzaam voor bedrijven om alert te zijn als een leverancier voedingsmiddelen (en andere goederen) naar binnen brengt
Gerhard Geurtse
Daarna komen muizenvallen in beeld, die ratten en muizen doden als ze erin lopen. ,,Muizen en ratten vangen in kooitjes gebeurt haast nooit. Het levend vangen en het verplaatsen naar een andere plek leveren veel stress op. De vraag is of dat diervriendelijker is. Ratten zou je wegrukken uit een familie en in een vreemd territorium neerzetten. Dat zullen ze niet makkelijk overleven. Daarnaast zadel je mogelijk anderen met jouw ratten- of muizenprobleem op.’’
Volgens Geurtse is het voor bedrijven raadzaam alert te zijn als een leverancier voedingsmiddelen (en andere goederen) naar binnen brengt en daarmee onbedoeld ongedierte meeneemt. ,,Eigenlijk zou je altijd alles moeten controleren. Dat kost misschien veel tijd, maar het alternatief is het risico op een plaag, of zelfs een spoedsluiting.’’
4. Chemische bestrijdingsmiddelen
Ongedierte kan tot serieuze gezondheidsproblemen leiden. Muizen en andere plaagdieren geven via hun uitwerpselen allerlei bacteriën en ziektes door. Muizen kunnen bijvoorbeeld salmonella verspreiden. En ratten kunnen de ziekte van Weil met zich meedragen, die koortsaanvallen, braken en hevige hoofdpijn kan veroorzaken.
Muizen zijn omnivoren en hebben een breed voedselpakket
Aan het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen kleven ook nadelen. Het meeste gif (Difenacoum, Brodifacoum en Difethialon) werkt als een bloedstollingsmiddel; als ratten of muizen het opeten, leidt dat tot een inwendige bloeding, waarna ze sterven. ,,Het risico daarvan is dat andere dieren er ook het slachtoffer van worden. Vaak dieren die jagen op ratten en muizen, zoals de wezel, steenmarter en roofvogels. Of de buurtkat. Als ze een muis eten die van het gif heeft gegeten, kunnen zij ook ziek worden en daaraan doodgaan. Dat moet je niet willen, zeker omdat je een plaag ook op een andere manier kan bestrijden.’’
5. Let vooral op de huismuis
De spoedsluitingen worden opgelegd vanwege ratten, kakkerlakken en vliegen, maar in het overgrote deel gaat het om muizen. De meest voorkomende muis is de huismuis, met een lichaamslengte van tussen de 7 en 10 centimeter en een gewicht van 15 tot 30 gram. Ze zijn omnivoren en hebben een breed voedselpakket.
,,Muizen leven daar waar de mensen zijn’’, zegt Geurtse. ,,Ze hebben behoefte aan onderdak, voedsel en beschutting. Dat is te vinden op veel plekken waar mensen verblijven. Dat is een van de redenen dat ratten en muizen als diersoort zo succesvol zijn.’’
