Waar staat KaDeWe voor? ,,Kaufhaus des Westens’’, antwoorden voorbijgangers in Berlijn zonder blikken of blozen. De verslaggever bedoelde eigenlijk wat het voor haar persoonlijk betekende. Mevrouw Müller in het AD: ,,Met de kinderen aten we altijd taart op de bovenste verdieping’’. Melancholisch kijkt ze nog een keer om naar het imposante, neoclassicistische gebouw aan de Tauentzienstrasse: ,,Rampzalig als dit instituut zou verdwijnen.’’
Het mag niet verdwijnen, het is een monument dat hoort bij een wereldstad als Berlijn
Dat KaDeWe – al 117 jaar toonaangevend bij het winkelend publiek in Berlijn – deze week faillissement heeft aangevraagd, ontketent veel emoties. ,,Het mag niet verdwijnen, het is een monument dat hoort bij een wereldstad als Berlijn’’, vindt Susanne uit Bremen. Zoals Harrods bij Londen, Galeries Lafayette in Parijs of De Bijenkorf bij Amsterdam.
Niet alleen Berlijners duiken het warenhuis in. ,,Toen we het op de radio hoorden, hebben we gelijk besloten te gaan’’, zegt een jonge vrouw uit de Oost-Duitse plaats Stendal. Met haar vriend – ieder een armvol zwarte tasjes met de iconische witte letters KaDeWe – wandelt ze richting de auto. Voorbij de rode etalageruiten die de aandacht vestigen op ‘50 procent’ en ‘finale uitverkoop’.
Recordomzet
Aan de ene kant komen de financiële problemen van KaDeWe als een grote verrassing. Als verlengstuk van de grootste winkelboulevard van Berlijn, de Kurfürstendamm, liep het warenhuis als een trein. Zeker nadat het onder de Nederlandse architect Rem Koolhaas een metamorfose onderging, zonder overigens de grandeur van weleer te verliezen. Tijdens de pandemie bleef het overeind door staatssteun. En het afgelopen boekjaar volgde een recordomzet.
De problemen begonnen bij de Oostenrijkse vastgoedmagnaat René Benko. Eind vorig jaar viel zijn vastgoedimperium Signa uit elkaar, nadat het in financiële problemen was geraakt. Signa bleek grotendeels op drijfzand gebouwd: het torste een schuldenlast van 5 miljard euro mee. Volgens dagblad Süddeutsche Zeitung proberen Benko en familieleden 75 miljoen euro uit de failliete boedel te trekken.
Door het bankroet van Signa wankelen nog meer detailhandelsbedrijven, zoals Galeria Kaufhof, dat tot 2019 in handen was van de geflopte V&D-opvolger Hudson’s Bay. En grote warenhuizen in München, Hamburg, Düsseldorf en Wenen. Overigens hield Signa ‘maar’ 49 procent van de aandelen in KaDeWe, de meerderheid is in bezit van de Thaise retailgroep Central. De Thaise aandeelhouder heeft financiële hulp toegezegd.
Sterk gestegen huren
,,Het probleem zijn de sterk gestegen huren, die de bedrijven onder druk zetten’’, benadrukt Franziska Giffey, SPD-senator verantwoordelijk voor economie in Berlijn. KaDeWe gaat gebukt onder de 40 miljoen euro die het per jaar aan huur moet betalen. Of de huur verlaagd kan worden is onduidelijk, maar is volgens Giffey wel cruciaal voor het Berlijnse warenhuis. Desalniettemin is de senator ‘overtuigd’ dat KaDeWe als ‘warenhuisicoon voor onze stad behouden blijft’.
Financiële perikelen of niet, op de bovenste verdieping van KaDeWe, de plek waar oud en nieuw geld zich vermengd, gaat het feest op woensdagmiddag onverminderd door. Een ophoping van klanten voor heerlijke Deense zoetwaren en Duitse bakwaren, een peperdure brasserie en een oesterbar waar de witte wijn rijkelijk vloeit. ,,De voedselafdeling is ongelooflijk chic. Maar mij te patserig’’, zegt een bezoeker uit Hannover.
Oude Berlijners die zich de uitverkoopdagen ‘Witte Weken’ herinneren, zullen in de ogen wrijven bij de dure tassen en exclusieve horloges die in alle denkbare varianten verkrijgbaar zijn
Na de zes jaar durende renovatie is er veel veranderd, schreef de stadskrant Tagesspiegel bij de heropening in november 2022 ,,Oude Berlijners die zich de uitverkoopdagen ‘Witte Weken’ herinneren, zullen in de ogen wrijven bij de dure tassen en exclusieve horloges die in alle denkbare varianten verkrijgbaar zijn’’. Op de begane grond komt de weelde met luxemerken Gucci, Hermès en Prada goed samen.
Dat staat grotendeels haaks op de vroege ondernemersgeest van de oprichter van KaDeWe. De Joodse koopman Adolf Jandorf opende al vijf warenhuizen, voordat hij in 1907 het luxewarenhuis oprichtte. ‘Goedkope Jakob’, zoals zijn bijnaam luidde, wilde het dit keer groter aanpakken. Hij spiegelde zich aan Harrods, de Britse tegenhanger die een eeuw eerder werd opgericht in Londen.
In de Tweede Wereldoorlog brandde het warenhuis goeddeels af
Een jaar voordat nazi’s in Duitsland aan de macht kwamen, stierf Jandorf. Maar zijn familie maakte de ‘arisering’ van het bedrijf nog mee. In de Tweede Wereldoorlog brandde het warenhuis goeddeels af doordat een Amerikaans gevechtsvliegtuig zich door het dak had geboord. Door de Berlijnse Muur konden honderden KaDeWe-werknemers uit de DDR na 1961 niet meer naar hun werk.
Toen de Muur viel wilden 200.000 ‘Ossis’ direct hun geld uitgeven aan westerse luxegoederen. Alleen al vanwege deze historische gebeurtenissen zou het onverteerbaar zijn als KaDeWe voorgoed verdwijnt, vindt het gros van de Berlijners.
Lees ook: Waarom het wel mis móest gaan bij V&D
