Het is twee voor twaalf: tijd voor Brexit-akkoord bijna verstreken

Je kunt het bijna niet verzinnen, maar het gebeurde toch. Op het moment dat bijna alle deadlines zijn overschreden, en die ene stip op de horizon (1 januari) inmiddels een enorme loden bal is geworden, gooit ook corona nog eens roet in het eten. Een lid van het onderhandelingsteam van de EU bleek besmet met het virus, waardoor de gesprekken op het allerhoogste niveau zijn stilgelegd. Dat betekent dat Michel Barnier (namens de EU) en zijn Britse gesprekspartner David Frost elkaar even niet in de ogen kunnen kijken, schrijft het AD.

,,De gezondheid van onze teams komt op de eerste plaats", zei Frost. Het betekent ook dat er op dit moment alleen digitaal onderhandeld wordt. En dat heeft niemands voorkeur. Het is beter als je elkaar in de ogen kunt kijken, klinkt het. Zeker in deze fase van de onderhandelingen.

Britten gebonden aan regels

Op Nieuwjaarsdag gaat het Verenigd Koninkrijk alleen verder. De Britten zijn al sinds 31 januari van dit jaar geen lid meer van de EU, maar zijn gedurende de overgangsperiode nog steeds gebonden aan haar regels. Het was de bedoeling dat die elf maanden gebruikt zouden worden om afspraken te maken over de toekomstige relatie tussen Londen en de overgebleven 27 EU-lidstaten. Met ingang van 1 januari zit het VK niet langer in de douane-unie en de interne markt, en als er dan geen akkoord ligt, gelden er douanetarieven voor de handel over het Kanaal.

Er zijn nog drie grote struikelblokken. Barnier spreekt zelfs van 'fundamentele meningsverschillen'. Zo liggen er nog geen afspraken over het 'level playing field'. De EU wil bijvoorbeeld niet dat Britse bedrijven staatssteun krijgen, omdat er dan sprake is van oneerlijke concurrentie. Dat zou ook het geval zijn als Britse producten goedkoper uitvallen, omdat ze aan minder milieueisen hoeven te voldoen of omdat de arbeidsvoorwaarden anders zijn.

'Geen kolonie van de EU'

Een volgend probleem dat maar blijft voortslepen, is de visserij. De Europese vissers willen dat ze kunnen blijven vissen waar ze dat nu ook al doen, en dat is voor een belangrijk deel in Britse wateren. De Britten willen dat er zo ongeveer per vissoort vangstafspraken worden gemaakt. Ook is er nog onenigheid over wat te doen bij eventuele conflicten. Wat de EU betreft, is daar het Europese Gerechtshof voor, maar de Britten willen daar nu juist van af. Of zoals de onvermoeibare Brexiteer Nigel Farage het zei: ,,Wij willen geen kolonie van de EU zijn."

Er had 31 oktober al een deal moeten zijn

Inmiddels is een nieuw probleem opgedoemd: het Europees parlement. Dat heeft het laatste woord over een akkoord, maar er is bijna geen tijd meer. PvdA-Europarlementariër Kati Piri zei eerder tegen het AD dat er eigenlijk op 31 oktober een deal had moeten zijn. Dan zou er volgens haar nog tijd zijn om een extra top van EU-leiders te organiseren, en daarna het parlement de gelegenheid te geven er naar te kijken. ,,Zelfs een minimaal akkoord telt vijfhonderd pagina's, die ook nog eens in alle verschillende talen vertaald moeten worden. En let op: het is geen hamerstuk, hè. Omdat wij het enige parlement zijn dat zich over het akkoord uitspreekt, zijn we verplicht er zeer serieus naar te kijken."

Foto boven: Barnier (met EU-mondkapje) op weg naar nieuwe Brexit-onderhandelingen).

Blijven hopen op goede Brexit-uitkomst

Die vertaling is een behoorlijk probleem. Alle documenten moeten vertaald worden in 23 talen, en letterlijk elke komma moet goed staan. Normaal duurt dat enkele maanden. Volgens Europese regels hoef je iets niet te onderteken als het niet in je eigen taal is opgesteld. Een andere oplossing zou zijn om het akkoord voorlopig van kracht te laten worden, dan kan het parlement er ergens begin volgend jaar over stemmen. Het parlement voelt zich nu een beetje in de hoek gedrukt. Niemand wil verantwoordelijk zijn voor een no deal-Brexit. Maar, zoals Piri zei, dit mag ook geen hamerstuk worden.

Enkele landen hebben vorige week de Europese Commissie gevraagd om het noodplan voor een no deal in werking te stellen. ,,We kunnen niet blijven hopen op een goede uitkomst", zei de Belgische premier Alexander De Croo. ,,Die is er misschien wel, maar hopen alleen is niet genoeg." De Commissie is nog niet ingegaan op dit verzoek.