Eindelijk ligt er een rapport met een goedkeuringsstempel van De Nederlandsche Bank (DNB) waarin de financieringsmogelijkheden van het mkb wordt beschreven. Het heeft een kleine twee jaar geduurd om deze nulmeting voor elkaar te krijgen. De verkregen resultaten, de data, zijn nodig om goed beleid te maken om zo knelpunten te kunnen wegnemen. Het mkb kan namelijk maar met moeite aan financiering komen, vooral als het om kleinere bedragen gaat. Zo liet het Interdepartementaal Beleidsonderzoek Bedrijfsfinanciering in de zomer van 2024 zien dat financieringen onder de 1 miljoen euro problematisch zijn.
Als de financiering in bijvoorbeeld de horeca terugvalt hebben we het nu ‘van horen zeggen’
Ronald Kleverlaan voorzitter Stichting MKB Financiering
De samenstellers melden dat ze daarom volgend jaar met weer een onderzoek komen. Maar als het aan marktpartijen ligt, komt er jaarlijks een onderzoek. „Het moet structureel worden”, vindt Ronald Kleverlaan, voorzitter Stichting MKB Financiering, een van de initiatiefnemers van het onderzoek. „Liefst moet zo’n onderzoek elk kwartaal en op sectorniveau plaatsvinden, zo zijn trends te onderscheiden. Als de financiering in bijvoorbeeld de horeca terugvalt hebben we het nu ‘van horen zeggen’ en dan liggen er goede data onder. Beleidsmakers krijgen dan betere gegevens om hun adviezen te onderbouwen.”
Lees ook: Waar moeten ondernemers voor hun financiering terecht? ‘Vroeger hadden ze meer financiële kennis’
122 miljard aan financiering voor mkb
Het rapport van de DNB, met de weinig spannende titel Uitvraag mkb-financiering, meldt geen opvallende zaken. Het schetst wel een vollediger beeld van de mkb-financiering door cijfers van zowel de bancaire als de niet-bancaire financiers. Aan de steekproef, die ging over het derde en vierde kwartaal 2024, deden 38 financiers mee: 3 banken, 7 dochters van banken en 28 overige niet-bancaire financiers.
De totale financiering aan het mkb door banken en non-bancaire financiers bedraagt 122 miljard euro (ultimo 2024). Banken hebben ruim 110 miljard euro aan uitstaande financiering en de niet-bancaire financiers ruim 11 miljard euro. ‘Banken zijn voornamelijk actief in reguliere kredietverstrekking, terwijl de niet-bancaire financiers vooral andere vormen van financiering aanbieden, zoals leasing, factoring en crowdfunding en -lending’, schrijven de samenstellers van het onderzoek. ‘Banken bieden ook factoring en leasing-producten aan, maar dan alleen via hun dochterondernemingen.’
Banken heer en meester in agrarische sector
Het onderzoek geeft ook een beeld welke sectoren financieringen aantrekken. ‘Meer dan de helft van de mkb-financiering gaat naar de agrarische sector, de exploitatie van onroerend goed en groot- en detailhandel’, aldus de DNB-onderzoekers. ‘De financiering van de agrarische sector komt bijna exclusief van de banken, de niet-bancaire financiers spelen hier nauwelijks een rol.’
De banken nemen in het vierde kwartaal (Q4) van 2024 bijna 80 procent van de nieuwe kredieten voor hun rekening, de niet-bancaire financiers de rest. Kleverlaan ziet een hoopgevende ontwikkeling als hij dieper in deze Q4-cijfers duikt. ,,Vooral bij nieuwe financieringen zien we dat non-bancaire financieringen hard groeien en bij het kleinbedrijf belangrijker zijn dan bancaire verstrekkingen. Bij financieringen tot 25.000 euro werd meer dan de helft, namelijk 59 procent, non-bancair verstrekt. Bij bedragen tussen de 25.000 en 50.000 euro komt ook een meerderheid bij non-bancair vandaan.”
Onderzoek mkb-financiering resultaat van aanjager Menno Snel
Het eerste DNB-onderzoek is er gekomen mede door een aanbeveling die voormalig staatsecretaris van Financiën (D66) Menno Snel deed. De speciaal gezant mkb‑financiering had als taak de voortgang van het Nationaal Convenant MKB‑financiering te bewaken. Zijn opdracht als aanjager om de mkb‑financieringsmarkt te verbeteren richtte zich vooral op financieringen tot ongeveer 1 miljoen euro, met extra aandacht voor kleinere kredietbedragen tot circa 250.000 euro. In zijn slotadvies, Snel stopte in juli van dit jaar, adviseerde hij om betere data over mkb‑financiering te ontwikkelen - onder meer via gezamenlijke onderzoeken - zodat beleid en marktinitiatieven gerichter kunnen worden bijgestuurd.
Het is goed dat er over de win-win-lening in het formatiedocument is geschreven
Ronald Kleverlaan
Het werk is inmiddels overgenomen door de relatief onbekende Ad Buijs. „Hij heeft geen politiek profiel als Snel, maar gaat als projectleider de adviezen uitwerken en deze implementeren”, legt Kleverlaan de voortgang uit. „Het verkrijgen van goede data is daar een onderdeel van.”
Een van de taken zal ook zijn: het beïnvloeden van de Haagse politiek. Als voorzitter van de Stichting MKB Financiering houdt Kleverlaan zich daar ook mee bezig. Hij kijkt met enige tevredenheid naar het formatiestuk Samen aan de slag voor een sterker Nederland dat informateur Sybrand van Haersma Buma heeft opgeleverd. „Samen met MKB-Nederland hebben we een position paper in het Haagse neergelegd. Er is daardoor aandacht voor de financiering van het mkb in het formatiedocument gekomen. Het is goed dat er over de zogenoemde win-win-lening is geschreven. Hiermee kan fiscaal gunstig een achtergestelde lening aan een mkb’er worden verstrekt.”
Lees ook: Ondernemer zoekt het voor kleine financiering vaker buiten de bank
