„Schoenen uit Azië zijn vaak zo giftig dat de productie ervan in Europa niet zou worden toegestaan. En na de olie- en gasindustrie is de schoenen- en kledingindustrie de meest vervuilende op aarde”, begint Bjorn Mulder zijn verhaal.
De ondernemer steekt niet onder stoelen of banken dat hij zich zorgen maakt om het klimaat en de huidige schoenenindustrie die daar een groot aandeel in heeft. Wie de site van de schoenenverkoper bezoekt, wordt ook geconfronteerd met de tekst: ‘Hoe hoog moet het water komen voordat we iets doen?’
100 jaar oud familiebedrijf verandert
Bjorn groeit op in het familiebedrijf van de familie Mulder in Alkmaar. De oom van zijn opa begint er in 1920 een klompenhandel. Via zijn opa en daarna zijn ouders belandt de winkel dertien jaar geleden in de handen van Bjorn en zijn broer Ralf. Door de jaren heen werd de winkel steeds moderner, slimmer en sneller. „Onder het mom van welvaart en groei verplaatste de productie van de schoenenmerken naar Zuid-Europa en toen het nóg goedkoper moest, werden de schoenen in Azië gemaakt. Daar komt op het moment 88 procent van alle schoenen op de wereld vandaan.”
Ik wil niemand ziek maken en zeker niet met een paar schoenen
Bjorn Mulder
De familie Mulder verkocht altijd schoenen waar vraag naar was, die populair waren. Maar langzaamaan begon Bjorn te twijfelen aan die manier van ondernemen. „Als je achterop je voeding kijkt, zie je precies wat erin zit. Bij schoenen zie je niet hoeveel chemicaliën erin zitten. Dat begon me te storen.” Steeds vaker kwamen klanten in zijn winkel die eczeem hadden of andere klachten die te herleiden waren naar chemicaliën. „Ik wil niemand ziek maken en zeker niet met een paar schoenen”, zegt hij daarover.
Familiebedrijf overdragen aan zoon met schaamte of trots?
Tijdens de coronapandemie had hij de tijd om uit te zoomen en te kijken: wat ben ik eigenlijk aan het doen? „Toen zag ik dat ik onderdeel was van een systeem waar ik geen onderdeel meer van wil zijn.” Ook dacht hij aan zijn zoon. Hoe zou hij het bedrijf over willen nemen? „Natuurlijk moet een familiebedrijf goed draaien, anders kun je het niet doorzetten. Maar als ik tegen mijn principes in geld verdien, dan weet ik zeker dat de toekomstige generatie, mijn zoon, eerder met schaamte daarop terugkijkt dan met trots.”
Ook persoonlijke omstandigheden beïnvloedden zijn beslissing. „Mijn vader werd ziek. En niet alleen hij, maar ook zijn collega’s uit Heiloo en Castricum. Veel mensen in de schoenenindustrie kregen de ziekte van Parkinson. Chemicaliën die ze in de landbouw gebruiken, worden ook gebruikt in Azië tijdens het leerlooien. In India, waar veel schoenen vandaan komen, is de gemiddelde levensverwachting 42 jaar.”
Je deed als kind automatisch een stap achteruit door de chemische lucht die je tegemoet kwam
Bjorn Mulder
Dat deed hem terugdenken aan zijn kindertijd. „Ik weet nog dat als kind de schoenendozen werden geopend en alles stonk. Je deed automatisch een stap achteruit door de chemische lucht die je tegemoet kwam. Ik geloof niet dat het toeval is dat zoveel collega’s van mijn vader parkinson kregen. Het is geen medische claim, maar de kans lijkt me zo ontzettend klein dat het niets met elkaar te maken heeft. Noem het allemaal puzzelstukjes die op hun plek vallen. Het voelt allemaal niet meer goed.”
Alleen maar duurzame schoenen
Bjorn besloot de koers helemaal om te gooien. Alle niet-duurzame merken gingen eruit. Daarvoor in de plaats zocht hij duurzame alternatieven. Zijn radicale besluit had grote gevolgen voor de omzet van de schoenenzaak: die kelderde in eerste instantie met 70 procent. En ondanks dat hij 100 procent achter zijn keuze stond, waren er ook slapeloze nachten. „Het was superspannend. Als de klant massaal zegt ‘we kopen dit niet meer’, dan heb je een probleem.”
Hij realiseerde zich al dat concurreren op prijs een verloren zaak zou blijven. „Ik ben wel gaan kijken: wat is onze blue ocean? Waar kunnen de Sheins en Zalando’s van deze wereld zich nooit op focussen? Zij kunnen niet van de ene op de andere dag duurzaam zijn. Dat gelooft natuurlijk niemand.” Daarnaast hoeven duurzame schoenen niet altijd duurder te zijn, benadrukt Bjorn. „De waarde van populaire merkschoenen zit niet zozeer in het maakproces of in de kostprijs, maar over het algemeen in marketingkosten en winstpercentages.”
Repareren en recyclen
Bij duurzame schoenen hoort natuurlijk ook een andere blik op het huidige koopgedrag. „We bedachten vijf stappen voor mensen: denk goed na voordat je überhaupt schoenen koopt, onderhoud ze goed, repareer ze in plaats van direct weg te gooien, en doneer of recycle gedragen schoenen.” In de winkel staat pontificaal voor het raam een grote plexiglasbak waarin schoenen worden ingezameld voor recycling. „Dat kost ons geld, maar het is belangrijk om zichtbaar te maken dat het hun afval is, niet het onze.”
De ingezamelde schoenen verwerkt hij samen met lokale partners. „Blue LOOP heeft een slof gemaakt van ons eigen gerecyclede rubber en FastFeetGrinded recyclet al onze schoenen en maakt er nieuwe producten van.” Hij wint 94 procent van de grondstoffen terug met deze partners. „Dat kunnen weinig mensen zeggen”, zegt hij trots.
Duurzaamheid als USP
Door die duurzame focus heeft hij nu, tweeënhalf jaar later, een ander type klant aangetrokken. „Steeds meer bedrijven, zoals theaters en de brandweer, komen naar ons toe voor hun werkschoenen. Bij aanbestedingen levert duurzaamheid extra punten op. Dat is een USP (unique selling position, red.) die anderen niet hebben.” En ondanks de dip aan het begin van de verandering draait het bedrijf nu op het hoogste omzetniveau ooit. „Op prijs gaan we nooit winnen. Wij vallen op door de keuzes die we maken. De media bellen ons, dat scheelt weer in marketingkosten.”
Nu het familiebedrijf weer goed loopt, wil Bjorn nog een stapje verder zetten. „Vanuit commercieel én circulair perspectief kijken we nu of we schoenen kunnen maken van ons eigen afval. Dat gaat eerst veel geld kosten, maar uiteindelijk moeten we daar naartoe.” Hij realiseert zich dat zo vooruitstrevend ondernemen niet zonder gevolgen is. „We zijn nog veel te vroeg met deze beweging. Maar als straks het schoenenbedrijf er niet meer is of het lukt niet, dan is dat niet het einde van de wereld. Ik wil met trots kunnen zeggen dat we een verandering hebben gemaakt, en dát wil ik doorgeven aan mijn zoon.”
