Blog Brexit
Brexit-expert: 'Waar de stem van miljoenen eigenlijk niet telt, hoopt onvrede zich op'
Stel, er zou in het Verenigd Koninkrijk een ander kiesstelsel zijn, zou er dan ook een Brexit zijn? Onze man in Londen, ondernemer en Brexit-expert Lennard van Otterloo, weet het antwoord allang. Hij is alles rondom de verkiezingen op 12 december sowieso meer dan beu. 'In een land waar de stem van miljoenen eigenlijk niet telt, hoopt onvrede zich op', schrijft hij in zijn blog.
Boris Johnson op een van zijn partijbijeenkomsten, hier in Colchester.
Het Verenigd Koninkrijk gaat weer eens gebukt onder verkiezingscampagnes. Ik schrijf 'gebukt' terwijl verkiezingen juist een moment zou moeten zijn waar de meeste mensen blij van (kunnen) worden, een moment waarop democratie hoogtij viert. Er is immers eeuwenlang geknokt om 'de gewone burger' te laten bepalen wie het land mag besturen. In delen van de wereld is het nog steeds inzet van bloedige strijd.
Na de reguliere verkiezingen van 2015, kregen we in 2016 het Brexit-referendum op ons bord, in 2017 alweer verkiezingen en nu op de valreep in 2019 nog maar 'ns een keer. Zo bekeken was 2018 nog een rustig jaar...
'Brenda from Bristol'
In 2017 ging een straatinterview met 'Brenda from Bristol' viral (zie onder) waarin ze met haar afschuw over de aankondiging van wéér verkiezingen de stemming van het land samenvatte. En dat is nu niet anders. Nieuwe verkiezingen zullen, ongeacht de uitslag, weinig veranderen aan het gespleten land.
'First Past the Post'
Sowieso heeft stemmen in het Verenigd Koninkrijk voor veel mensen weinig zin. Dankzij het ‘First Past the Post’ systeem kan ieder district maar door één partij gewonnen worden en zijn er realistisch gezien maar twee partijen die in hun eentje kunnen regeren.
Een direct gevolg is dat zo’n 14 miljoen mensen in kiesdistricten wonen waar al sinds de Tweede Wereldoorlog dezelfde partij wint. Het gemiddelde district is in 42 jaar niet veranderd. Elf districten zijn al meer dan een eeuw Labour, 54 al meer dan een eeuw Conservative. Voor veel mensen in die districten maakt het dus niet uit of ze wel of niet stemmen, er verandert toch weinig.
'Het is geen basis voor een gezonde nationale discussie. Het is ook geen basis voor een fatsoenlijk bestuur met regeringen die een fiks deel van hun termijn bezig zijn het beleid van de voorganger weer terug te draaien.'
12 december
Er wordt wel eens gezegd dat het ‘First Past the Post’ systeem zorgt dat extremen niet aan de macht komen. Als je ziet dat Ukip (de oorspronkelijke pro-Brexit partij) ondanks dat het soms ruim vier miljoen stemmen haalde, nooit een zetel won dan lijkt daar wat in te zitten.
Daar staat tegenover dat de twee grote partijen kunnen radicaliseren – zoals beiden hebben gedaan in de laatste jaren – zonder de meerderheid van gematigde kiezers te verliezen. De gematigde meerderheid moet immers kiezen tussen twee extremen en kiest dan maar die partij die ze het minst tegenstaat. Partij A met idiote ideeën kan op 12 december de verkiezingen winnen omdat Partij B nog idiotere ideeën heeft.
Het is geen basis voor een gezonde nationale discussie. Het is ook geen basis voor een fatsoenlijk bestuur met regeringen die een fiks deel van hun termijn bezig zijn het beleid van de voorganger weer terug te draaien.
Lees ook: Boris Johnson: 'Brexitwet wordt vervroegd kerstcadeau'
Brexit
De huidige politieke problemen zijn het gevolg van de Brexit-stem. Maar de Brexit-stem is ook het gevolg van het politiek stelsel. In een land waar de stem van miljoenen eigenlijk niet telt hoopt onvrede zich op.
Toen het referendum werd uitgeschreven dachten velen dat hun stem net zo weinig zou uitmaken als bij gewone verkiezingen. Sommigen gebruikten het als een proteststem tegen de zittende regering. Dat verklaart de verbazing en spijt die we na het referendum in straatinterviews zagen.
In Nederland staat er soms een protestpartij op als uitlaatklep maar die mogen al blij zijn als ze na een paar jaar nog bestaan. Meestal gaat de charme er snel vanaf zodra ze verantwoordelijkheid krijgen of keuzes moeten maken. Als Ukip in de jaren ‘90 het parlement had gehaald dan hadden ze het eind van de jaren ‘90 waarschijnlijk nooit gehaald. En zonder Ukip geen Brexit.
En 'Brenda from Bristol'? Die schijnt nooit meer met journalisten te willen praten.
Lennard van Otterloo
Brexit-expert
Lennard van Otterloo is ondernemer en woont sinds 2006 in Londen. Hij is lid van het Startup Mentoren Netwerk van de Nederlandse Ambassade en mede-oprichter van Torbay Intelligence waar hij bedrijven helpt aan de andere kant van de Noordzee uit te breiden.
Lennard schrijft voor De Ondernemer vanuit Londens perspectief wekelijks een blog over Brexit én is te horen in de podcast, onder meer over de zekere en mogelijke gevolgen voor ook Nederlandse ondernemers.
