‘Het attractiepark moet en zal afgebouwd worden!!’ In een lange brief aan het Rotterdamse college schrijft Hennie van der Most in maart dit jaar zijn frustraties van zich af. Over de krant die zo negatief is. Over raadsleden die hem zwartmaken. ‘Ze kunnen zich niet inleven in de ondernemer welke zijn totale hebben en houwen in het park investeert’, schrijft de 75-jarige voormalig multimiljonair.
Toch houdt hij vol. Het pretpark in de voormalige vuilverbranding, zijn laatste kunstje, moet af, schrijft AD. „Ik ben dit avontuur gezamenlijk met de gemeente Rotterdam begonnen en ik wil het ook afmaken met de gemeente Rotterdam.”
Durfinvesteerders met hoge rente
Maar problemen zijn er ook, geeft hij toe. Want Van der Most is door zijn geld heen. Een externe financier die hem wilde helpen, vertrok weer. Banken willen hem niet ondersteunen. Hij ging in gesprek met durfinvesteerders die enorme rentes vragen. „Ik heb het ervoor over.”
Maar ook die willen niet meer, en dus ziet hij nog maar één oplossing. „Daar ik geen opvolging heb, wil ik toch dat de continuïteit van het attractiepark gewaarborgd wordt. Vandaar heb ik een intentieovereenkomst getekend met een potentiële koper.”
Ultieme selfmade man
Tien jaar geleden werd zijn vermogen nog geschat op 75 miljoen euro. Hij toverde een Duitse kerncentrale om tot een pretpark, had een eigen helikopter, was bevriend met premier Mark Rutte, schreef een boek over hoe Nederland gerund moest worden en werd gezien als het ultieme voorbeeld van de selfmade man.
Inmiddels heeft Van der Most vrijwel al zijn bedrijven verkocht en is het geld op. De gemeente gelooft er niet meer in en lijkt klaar met zijn plannen. Van der Most hoopt op een koper die zijn droom kan afmaken. Maar ook dat lijkt te mislukken. Hoe kon het zo misgaan? Een terugblik, op basis van interne stukken die AD via een Woo-verzoek in handen kreeg en achtergrondgesprekken met een reeks betrokkenen.
Lees ook: Rotterdam is wel klaar met de beloftes van ondernemer Hennie van der Most
Enthousiast over afvalcentrale
Terug naar 2012. Rotterdam worstelt zich door de financiële crisis, de stad staat vol met gebouwen waar de gemeente zich geen raad mee weet. Wethouder Hamit Karakus besluit Van der Most te bellen. Die is op dat moment op de toppen van zijn roem: hij heeft bekende attractieparken, een tv-programma waarin hij als bedrijvendokter optreedt (Operatie Van der Most) en hij heeft net een boek geschreven over hoe het verder moet met het land (Super Nederland). Hij tovert zelfs een Duitse kerncentrale om tot een pretpark.
Karakus en Van der Most rijden langs leegstaande objecten als het postkantoor op de Coolsingel en zwembad Tropicana. Maar Van der Most wordt pas enthousiast als hij de afvalcentrale ziet, een gebouw in een verwaarloosd stukje Rotterdam-Zuid. ‘Mijn aandacht was getrokken!’ schrijft Van der Most jaren later aan het college. ‘Ik gaf aan dat ik het een perfecte plek vond voor een speelstad. Iedereen werd er enthousiast van!’
Van der Most tekent een erfpachtcontract tot 2030, met de ambitie om er een pretpark te openen met 200.000 bezoekers per jaar, vooral met tweedehands attracties. Subsidie hoeft hij niet. „Daar word je alleen maar lui van”, schrijft hij de gemeente. Ambtenaren lopen de deur plat om hem te helpen met vergunningen en op wegwijzers in de stad wordt de weg naar het pretpark alvast gewezen. Van der Most belooft immers dat hij al in 2015 de deuren opent.
Plan Van der Most is niet goed genoeg
Maar al snel ontstaat argwaan bij de gemeente, blijkt uit interne stukken. Er ontstaat discussie over de brandveiligheid. Twee jaar na de start van de werkzaamheden is het basisplan van Van der Most nog steeds niet geaccordeerd door de brandweer. ‘De voortgang van het project wordt hierdoor ernstig belemmerd’, staat in een gespreksverslag uit 2015.
In een ander overleg dat jaar uit een ambtenaar haar zorgen: de kwaliteit van het basisplan is onvoldoende, opmerkingen over de brandveiligheid worden soms niet of nauwelijks verwerkt en in strijd met de afspraken heeft Van der Most al de eerste bouwaanvraag gedaan, terwijl er nog geen door de brandweer goedgekeurd basisplan ligt.
In dat overleg wordt ook gewezen op een rapport over een brand in een ander project van Van der Most: De Bonte Wever, een fabriekshal die hij vanaf 1981 had omgebouwd tot een vermaakparadijs. In 2001 brandt het volledig af. Er waren ‘amper maatregelen genomen om de gevolgen van brand te beperken’, staat later in een rapport. De brandweer had gewaarschuwd, maar Van der Most had ‘klassieke vertragingstechnieken’ toegepast. En nu ontstaat de angst dat de geschiedenis zich herhaalt in Rotterdam.
Imperium glijdt af
Voor de buitenwereld is Van der Most op dat moment nog de man die het ene succes op het andere stapelt, maar zijn imperium glijdt dan al af. De gevolgen van de kredietcrisis hebben er ingehakt, maar zijn attracties lijken ook steeds minder aan te sluiten bij de wensen van het publiek. Het aantal bezoekers van attractiepark Speelstad Oranje daalt zo hard dat hij het sluit en verhuurt aan het COA. Ook De Koperen Hoogte, een luxe restaurant in een oude watertoren, moet hij sluiten vanwege teruglopend bezoek.
Dat blijft niet zonder gevolgen: Van der Most raakt door zijn geld heen. In 2019 krijgt hij nog broodnodige steun van een investeerder, maar die haakt een jaar later alweer af. ‘Van der Most is hierdoor in financiële problemen gekomen’, staat in een gespreksverslag uit 2021.
Lees ook: Ondernemer Hennie van der Most clasht met gemeente Rotterdam over pretpark
Ondernemingen Van der Most te koop
De nood wordt zo hoog dat Van der Most de gemeente vraagt om een miljoenenlening. Dan kan hij zijn pretpark eindelijk afmaken, belooft hij. ‘Het terugbetalen van deze lening kan met het geld dat vrijkomt uit de verkoop van een aantal van zijn bedrijven’, staat in een gespreksverslag. Hij heeft bijna al zijn ondernemingen dan inmiddels al te koop gezet om zijn droom in Rotterdam nog te kunnen verwezenlijken.
Maar de belangstelling voor die bedrijven valt tegen en de gemeente ziet een lening niet zitten. Van der Most is verbolgen, ook al omdat de gemeente in zijn ogen een belangrijke afspraak niet nakomt. Een recyclebedrijf dat naast zijn pretpark in wording zit, zou volgens de gemeente al in 2020 verplaatst zijn. Maar het zit er nog steeds. Volgens hem was dat één van de redenen waarom zijn mede-investeerder vertrok. Want wie gaat er nou naar een pretpark naast een hoop schroot?
‘Hele dure les’
Om toch wat geld binnen te krijgen, sluit Van der Most een overeenkomst met Fun Forest, een bedrijf dat klimparken in onder meer het Kralingse Bos exploiteert. Fun Forest huurt twee verdiepingen in het hoofdgebouw om daar Spider City te openen, een nieuw indoor klimconcept.
Eindelijk is er wat leven op het terrein: er komen 12.000 bezoekers in zes maanden tijd. Maar dan ontstaan nieuwe problemen. Het gebouw blijkt niet goed te verwarmen. In de winter van 2023 is het op enig moment 2 graden in het gebouw. Bovendien ontstaat onenigheid over welk deel Spider City mag gebruiken.
Van der Most wil niet praten over huurkorting, waardoor Spider City de deuren na een half jaar al moet sluiten. „De financiële middelen waren op en ook het vertrouwen in de samenwerking met Van der Most”, laat eigenaar Ernst-Jan Swarte weten.
Het leidt tot een rechtszaak, waarin Van der Most eist dat Swarte de volledige huur alsnog betaalt. Die eis wordt afgewezen. Swarte: „Het was een hele dure les, die mij zakelijk en ook privé veel heeft gekost. Plus een flinke deuk in mijn vertrouwen.”
Niet acceptabel
Bij de gemeente groeit de onvrede intussen ook. De bouw vordert nauwelijks. Intussen dringt Van der Most aan op een verlenging van zijn erfpacht, omdat hij merkt dat investeerders daarom vragen. Volgens de afspraak die hij ooit met de gemeente maakte, mag hij de grond tot 2030 gebruiken. Daarna moet het terug naar de gemeente, tenzij er een nieuw contract komt. Een paar jaar eerder heeft de gemeente nog veel tijd gestoken in een aanbod om hem de erfpacht voorgoed te laten afkopen. Maar dat aanbod sloeg Van der Most toen af.
Zoveel krediet heeft hij nu niet meer. ‘U bent reeds ruim tien jaar bezig met de realisatie van dat park, maar u bent ondanks meerdere verzoeken niet in staat geweest om de gemeente van concrete, schriftelijke informatie te voorzien inzake de opening’, schrijft een ambtenaar hem in mei 2024. ‘En wij hebben geen deugdelijke financiële onderbouwing van de gedachte exploitatie van het attractiepark mogen ontvangen.’
Beloftes nu nakomen
Het leidt tot grote irritatie bij Van der Most. Na een mail aan Chantal Zeegers, inmiddels de wethouder die het project onder haar hoede heeft, krijgt Van der Most een nieuwe brief: nu van topambtenaar Jos Melchers, de directeur gebiedsontwikkeling. Van der Most krijgt een nieuw aanbod voor een langere erfpacht, maar wel met een strikte voorwaarde: hij moet zijn beloftes over de opening nu eindelijk nakomen.
In een gesprek heeft hij beloofd de deuren te openen op 23 maart 2025, zijn 75ste verjaardag. Het park zal dan gedeeltelijk af zijn, de definitieve opening volgt op 23 augustus. Alleen als dat lukt, wil de gemeente nog nadenken over verlenging van de erfpacht.
Maar binnen de gemeente zijn dan al grote twijfels over de vraag of Van der Most die afspraak - na bijna tien eerdere afgeblazen openingen - nu wel nakomt. En die blijken terecht. In februari 2025 zegt hij tegen deze site dat de opening op zijn 75ste verjaardag waarschijnlijk niet lukt. „Ik zit nog op keuringen te wachten”, zegt hij. Of dat het enige is? „Nou, nee. Ik zit net een lijst te maken met wat er nog moet gebeuren... Dat is nogal wat. Het wordt wel heel moeilijk, maart.”
We hobbelen van valse belofte naar valse belofte
Tim Kind Volt
Dan barst de kritiek pas echt los. Raadsleden noemen het pretpark een ‘luchtkasteel’ en zeggen niet te geloven dat het park ooit nog afkomt. „We hobbelen van valse belofte naar valse belofte”, zegt Tim Kind (Volt).
Rutte en Opstelten
Maar Van der Most heeft ook nog vrienden. Mark Rutte, bijvoorbeeld. Al jaren zijn de twee bevriend, sinds de tijd dat Rutte zijn positie in de VVD nog moest verwerven. In 2024 brengt Rutte een uitgebreid bezoek aan het attractiepark, samen met nog een oude bekende van Van der Most: oud-burgemeester en VVD-icoon Ivo Opstelten.
Die laatste neemt daarna ook contact op met de plaatselijke VVD-fractie, bevestigt Opstelten. „Ik heb tegen Hennie gezegd: ik kan niks voor je betekenen, maar ik kan wel vragen: hou dat in de gaten, zorg dat er goed contact blijft. Dat heb ik gedaan. Ik heb geen oordeel over hoe de gemeente met hem omgaat, maar hij is natuurlijk wel ooit door de gemeente benaderd. Dat schept een bepaalde verantwoordelijkheid.”
VVD-raadslid Diederik van Dommelen bevestigt dat er contact is geweest. „Opstelten vindt dat we netjes met Hennie moeten omgaan. Meer niet. Ik heb het zeker niet als druk ervaren.”
Koper voor het park van Van der Most
In maart dit jaar stuurt Van der Most zijn lange brief aan het college. Hij erkent dat het niet meer lukt het park op eigen kracht af te maken, en vertelt over de partij die zijn park wil kopen. Ook die dreigt af te haken, schrijft hij. ‘Door alle negatieve stukken in de krant.’
Er is een nieuw erfpachtcontract nodig om de koper te overtuigen. ‘Na deze verlenging, in welke vorm dan ook, is deze bereid het attractiepark over te nemen en te exploiteren.’
Maar Zeegers is er klaar mee. Op 9 april overhandigt ze Van der Most in het stadhuis een brief, waarin ze hem uitlegt dat een verlenging van de erfpacht voorlopig niet aan de orde is. De gemeente mist nog een groot deel van de informatie die nodig is voor het verlenen van vergunningen en er ontbreekt nog een reeks toestemmingen en keuringen, onder meer over de veiligheid van de attracties en de brandveiligheid.
Patstelling
Een nieuw erfpachtcontract? „Wij hebben besloten dat Attractiepark Rotterdam eerst volledig en volwaardig open dient te zijn voor publiek voordat een dergelijk voorstel door ons in overweging zal worden genomen én dat er aantoonbaar sprake moet zijn van een haalbare businesscase, ook op langere termijn.”
Het is de ultieme patstelling: Van der Most zegt niet open te kunnen zonder nieuw erfpachtcontract, de gemeente wil niet praten over een nieuw erfpachtcontract zolang het park niet open is. In oktober debatteert de gemeenteraad met Zeegers over de ontstane situatie. Ook verschijnt binnenkort een onafhankelijk onderzoek naar de levensvatbaarheid van het pretpark, in opdracht van de gemeente.
50 miljoen euro gestoken in park
In een reactie bevestigt Van der Most dat hij nog altijd in gesprek is met de mogelijke koper. „Maar als het zo doorgaat, zal die ook afhaken. Want de gemeente is gewoon onbetrouwbaar.” Het bezoek van Rutte aan zijn pretpark was puur vriendschappelijk, benadrukt hij. Wel weet hij dat Opstelten een goed woordje voor hem heeft gedaan.
50 miljoen euro beweert hij inmiddels in het pretpark te hebben gestoken. Of hij nog hoopt op een goede afloop? Een diepe zucht. „Hoop moet je als ondernemer altijd houden. Maar ik kijk met verbazing naar wat er allemaal gebeurt. Als het mislukt, ben ik heel teleurgesteld in de gemeente Rotterdam.”
