Het dieptepunt in Brexit-saga: tijd om langzaam uit het dal te klimmen

Lennard van Otterloo gaf dinsdagochtend 12 maart ook zijn visie op de ontwikkelingen van de week in de radio-uitzending van De Ondernemer. Zijn visie hoor je hieronder:

Een van de lastigste dingen van het schrijven van deze column is de actualiteit. Zeker de laatste twee maanden is het al een paar keer voorgekomen dat de actualiteit de inhoud had ingehaald nog voor ik klaar was met schrijven.

Daarom deze keer, in een week zo onvoorspelbaar dat alles hiervoor rustig lijkt, eens een blik iets verder dan de paar weken tot 29 maart. Misschien vreemd, want het is onduidelijk hoe de stemming in het Britse parlement vandaag uitpakt. Hoe kunnen we dan wel inschatten wat er over een jaar gaat gebeuren?

Zes weken onderweg

Vooruitkijken is precies wat veel bedrijven vaak doen. Sterker nog, voor sommige bedrijven heeft Brexit eigenlijk al plaatsgevonden. In het donker. Een gemiddelde lading per schip vanuit China doet er zo’n zes weken over. Dat betekent dat er drie weken geleden uit Shanghai een lading is vertrokken die pas na 29 maart aankomt in Europa. Als de eindbestemming het No-Deal VK is dan missen die goederen mogelijk formaliteiten waarvan we nu nog niet zeker weten of ze straks nodig zijn.

Ik ben erg voorzichtig met het doen van uitspraken over de korte termijn. Juist over de iets langere termijn ben ik zekerder, omdat de buitenwereld en de realiteit niet veel veranderen.

Onmogelijke beloften

Britse politici hebben zichzelf in een hoek gemanoeuvreerd. De enige manier om het Brexit referendum te winnen was door niet al te specifiek te zijn zodat mensen met uiteenlopende grieven en wensen zich achter één doel konden scharen. Zodra het land maar uit de EU was zou alles beter worden. De conflicterende wensen tussen de economisch nationalisten en de volledige vrijhandelstypes, tussen grenzen helemaal dicht of helemaal open, tussen Britse boeren en fabrieken steunen of juist alles goedkoper importeren worden eigenlijk pas nu duidelijk.

Het is de harde realiteit die nu dwingt om keuzes te maken. De EU27 gaan hun onderlinge afspraken niet veranderen voor een land dat nota bene bijna geen lid meer is. De grote handelsblokken in de wereld gaan niet over hun hart strijken omdat sommige Britten gouden bergen is beloofd, die zien een land dat worstelt en een makkelijke prooi is in handelsonderhandelingen. De rest van de wereld kijkt meewarig toe maar ziet het toch, terecht, vooral als een Brits probleem. Een probleem gemaakt door de Britten dat ze ook zelf moeten oplossen.

Komende jaren

Vergeet niet dat we niet eens halverwege zijn in het hele Brexit proces. Drie jaar na het referendum wordt er nu gestemd over hoe het land de unie zou moeten verlaten. De onderhandelingen over de relatie die ervoor in de plaats moet komen beginnen pas na vertrek. Daar zouden een aantal zaken die door Theresa May zijn afgewezen weer op tafel kunnen komen. Omdat de schade van het verlaten van Douane Unie of Interne Markt toch wel groot blijkt, omdat de realiteit als landje buiten een groot handelsblok tegenvalt, of misschien omdat Theresa May premier af is. En dit is toch wel heel sterk háár Brexit.

Deze toekomstige keuzes vinden plaats tegen een achtergrond van flinke demografische veranderingen. De sterkste indicator of iemand in 2016 Leave of Remain zou stemmen was opleidingsniveau, daarna was het leeftijd. Latere generaties zijn veel positiever over EU-lidmaatschap. Het omslagpunt lag rond 44 jaar, erboven stemde de meerderheid Leave, er onder Remain. En dit is nog steeds zichtbaar, ruim 80 procent van de jongeren is een voorstander van EU-lidmaatschap. Iedere dag worden er zo nieuwe pro-EU stemmers kiesgerechtigd terwijl er Leave stemmers overlijden. Zelfs als niemand na het referendum van mening is veranderd zal de meerderheid binnenkort pro-EU zijn.

Daarom zie ik de huidige periode als een dieptepunt in de relatie tussen het VK en de EU en zullen de komende jaren in het teken staan van pogingen om geleidelijk aan weer nauwere banden te hebben. Met lidmaatschap van een douane unie, of misschien zelfs interne markt, opklimmen uit het dal.