'Laat je niet inpakken door marketinggoeroes of andere betweters, ga ondernemen onder je éigen voorwaarden'

De juriste met een passie voor eerlijk ondernemen geeft handvatten om je bedrijf op een juridisch correcte manier stabiel en gezond te krijgen en te houden. In het boek staan bovendien twaalf interviews met inspirerende ondernemers. Het gaat over falen, succes en groei. Over een goede relatie opbouwen met je klanten zonder in te leveren op werkgeluk en identiteit. Zonder liegen, zonder draaien.

Je bent eigenaar van Charlotte’s Law & Fine Prints. Je schrijft boeken en blogs, je geeft lezingen en cursussen. Hoe beschrijf je jezelf als ondernemer?

,,Ik ben een zelfstandige zonder personeel die in eerste instantie advies geeft over juridische zaken rond bijvoorbeeld auteursrecht, merkenrecht en portretrecht, maar adviseer ook graag op het gebied van marketing en ondernemen. Ik ga altijd voor de praktische oplossing. Het grootste deel van mijn werk bestaat uit het maken van maatwerk documenten. Ik ben en blijf jurist. Maar dan wel een jurist die van makkelijke taal houdt, dus zonder blabla. Ik heb ooit medewerkers in dienst gehad, maar dat is me niet goed bevallen: ik ben absoluut geen manager.’’

Wat betekent écht ondernemen voor jou?

,,Dat ik mijn eigen broek kan ophouden. Dat ik mezelf onafhankelijk heb gemaakt van anderen. Een echte ondernemer is in mijn ogen iemand die altijd op zoek gaat naar oplossingen als het even tegenzit. Er zijn genoeg ondernemers die zich gedragen als een werknemer of consument: als zij te maken hebben met tegenslag, ligt het altijd aan een ander, of moet een ander het oplossen. Zo ben ik niet, zo wil ik niet zijn. Mijn persoonlijk geluk staat bovenaan, in plaats van heel veel omzet of winst maken. Natuurlijk moet ik genoeg geld verdienen om lekker te kunnen leven, maar bij alles boven genoeg gaat het mij vooral om persoonlijk geluk. Als zzp’er kan ik mijn eigen tijd indelen. Soms begin ik extreem vroeg en stop ik halverwege de middag, een andere keer slaap ik uit en werk ik ’s avonds door. Die vrijheid is me veel waard. Toen we nog geen corona hadden, stapte ik een keer per jaar in het vliegtuig om een maand lang vanuit de Verenigde Staten te werken. Mijn laptop is mijn kantoor. Door het tijdsverschil kan ik ongestoord doorwerken, maar ben telefonisch wel bereikbaar.’’

Wat is in jouw ogen de grootste valkuil voor écht ondernemen?

,,Veel mensen kijken te veel naar de concurrent, laten zich leiden door wat andere bedrijven doen. Een voorbeeld? Laatst kwam ik een bedrijf tegen dat in de slogan het woord ‘glimlach’ had gebruikt, duidelijk afgekeken van Coolblue. Het is gekopieerd, bovendien paste de slogan niet bij het bedrijf. Laat anderen niet voorschrijven hoe je onderneming er uit moet zien, laat je niet in allerlei gestandaardiseerde modellen en formules proppen, maar vind je eigen weg. Stel de juiste vragen. Wat wil ik en waarom? Begrijp me niet verkeerd: je mag de concurrent best in de gaten houden, er zit soms ook best iets goeds in, maar leg vooral naast neer wat niet bij je past. Probeer niet ergens achteraan te hobbelen, maar zorg dat je ergens de eerste, beste of grootste in bent, probeer vernieuwend te zijn.’’

Vind jij jezelf vernieuwend genoeg? Heb je voorbeelden?

,,Ik was de eerste met een juridische webwinkel waar je iets kunt downloaden of kopen. Ik was een van de eersten die video’s over juridische onderwerpen maakt. Dat houd ik nog steeds vol. Ik beschouw mezelf als de eerste jurist die juridisch toegankelijke boeken maakt voor ondernemers. Verder heb ik Oploskoffie bedacht, online of bij mij op kantoor. Tijdens het drinken van een kop koffie, of iets anders, krijgen ondernemers een uur van mijn tijd. Ze kunnen vragen stellen over juridische zaken of hoe je meer klanten aan je bedrijf kunt binden. Wil je brainstormen over een blog of een nieuwe naam voor je bedrijf of merk? Ook goed. Ik kom altijd met een praktische oplossing.’’

Je schuwt het onderwerp falen niet in je boek….

,,Ondernemen gaat nu eenmaal met vallen en opstaan. Het is niet één strakke, stijgende lijn. Voor het boek heb ik Jos Govaart van communicatie- en PR-bureau COOPR geïnterviewd. Hij vertelde open en eerlijk over falen. Samen met een compagnon had hij een hele dure vormgeefstudio opgezet, maar dat initiatief is keihard mislukt. Ik kan die eerlijkheid enorm waarderen. Je mag als ondernemer soms ook klungelen en fouten maken, als je er maar van leert. Het hoort er bij. Het gaat er vooral om hoe je er mee omgaat. Een echte ondernemer weet er uiteindelijk altijd weer iets beters uit te halen. Zelf heb ik ook gefaald, door mensen aan te nemen terwijl ik geen manager bleek te zijn.’’

Corona heeft veel bedrijven in moeilijkheden gebracht. Is jou nog iets bijzonders opgevallen?

,,Een van de dingen die ik doe, is het op maat schrijven van algemene voorwaarden voor bedrijven. Door het wegvallen van zoveel opdrachten vroegen veel klanten of ik hun algemene voorwaarden kon aanpassen: ze wilden zichzelf beter indekken. Denk bijvoorbeeld aan fotografen die veel bruiloften doen, maar ook mediabedrijven die ineens minder opdrachten kregen. Wanneer in de pre-corona periode een opdracht wegviel, dachten ze: ach, het hoort er bij. Ik heb mijn klanten er altijd op gewezen, maar ze hadden vaak de instelling dat er toch niets tegen te doen was. Maar doordat opdrachten massaal wegvielen, zijn ze er anders naar gaan kijken.’’

Bij het schrijven van dit boek ben je op zoek gegaan naar een definitie van succes. Is dat gelukt?

,,Vooraf had ik inderdaad gedacht dat er een eenduidige definitie uit zou rollen, maar ik zat er naast. De ondernemers die ik heb geïnterviewd, kijken allemaal op hun eigen manier naar succes. Vanuit de media is de aandacht vaak gericht op ondernemingen die groot en bekend zijn. We denken daardoor vaak dat succes gaat over hoge omzetcijfers, het aantal medewerkers en zoveel mogelijk deals. Groot, groter, grootst dus. Maar je hebt ook ondernemers die succes juist koppelen aan de maatschappelijke impact van hun producten of diensten. Een ander vindt het vooral belangrijk om goed voor het personeel te zijn. Weer een ander koppelt succes aan aandacht. En ik vind persoonlijk geluk weer belangrijk. Ik had gedacht dat er meer uniformiteit in zat. Kennelijk wordt succes van buitenaf dis anders bezien dan van binnenuit.’’

Heb je nog een ultieme tip voor ondernemers die even vastzitten of een professionaliseringsslag willen maken?

,,Haal kracht uit jezelf. En stel jezelf de vraag wat je wil en waarom je iets wil. Als je als ondernemer niet weet wat je wil, weet je ook niet wat belangrijk is voor je bedrijf. Je mag best luisteren naar anderen, maar bemoei je vooral met je eigen zaak.’’