,,Ik was een keer ingehuurd voor een klus en vertelde dat ik vier dagen werk van zes uur. Dat vond de opdrachtgever maar gek. Een lange werkweek van vijf dagen en minimaal acht uur werkt niet voor mij, ik noem dat aanwezigheidspremie”, zegt Louis Goulmy, schrijver van onder meer het boek Echte mannen werken vier dagen. Het stramien van 5 keer 8 uur begreep Louis niet, hij ging daarom na wat de meerwaarde ervan is.
Er zijn diverse wetenschappelijke onderzoeken naar de vijfdaagse en veertigurige werkweek gedaan, onder andere door de universiteit van Melbourne. Daaruit bleek dat mensen boven de veertig jaar al minder goed functioneren bij meer dan 24 uur per week werken. Veertig uur per week werd ‘funest’ genoemd. Louis: ,,Je kunt het vergelijken met het drinken van twee glazen alcohol. Je denkt dat je nog alles kunt, maar je wordt al wat trager.”
Fabriek van Ford
De vijfdaagse werkweek stamt nog uit de tijd dat Henri Ford op grote schaal auto's bouwde in zijn fabrieken met lopende band. ,,De fabriek was 24 uur per dag open, mensen werkten in shifts van 8 uur. Het werk was meetbaar en controleerbaar. Destijds werkte dat goed, maar tegenwoordig is het werk complexer en werken mensen meer zelfstandig”, legt Louis uit.
Lees ook: Met behoud van salaris: ruim 2 op de 3 voorstander van vierdaagse werkweek
Daarom is Louis voor het invoeren van een vierdaagse werkweek met het behoud van salaris. ,,Als je mensen vrijheid geeft om hun tijd zelf in te delen, worden ze creatiever. Vrije tijd motiveert werknemers hard te werken. In hun vrije tijd kunnen ze tijd besteden aan gezin, sport en ontspanning. Het geeft bedrijven veel voordelen: werknemers zijn meer gemotiveerd, meer betrokken, het collectieve gevoel wordt groter en inefficiënte zaken worden uit de weg geruimd. Burn-outs nemen af en de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen wordt ook veel minder met alle positieve gevolgen van dien.”
Nederland heeft een calvinistische inslag. Er wordt alleen gedacht: hoe gaan we dat betalen?
Wereldwijd worden er pilots gedaan met de vierdaagse werkweek, de 4 Day Week Global. Het initiatief startte in Boston. Louis is de Nederlandse partner van die organisatie. ,,In Zuid-Afrika, Engeland, Canada, Duitsland, Scandinavië, Frankrijk en België doen veel bedrijven mee aan de pilots. In Nederland is er nog niet veel animo voor.” Waarom niet? ,,Ik denk omdat Nederland een calvinistische inslag heeft. Er wordt alleen gedacht: hoe gaan we dat betalen?”
Behoefte aan betere balans
Een voorbeeld van een bedrijf dat wel belangstelling had voor een vierdaagse werkweek is Nmbrs, een ontwikkelaar van Payroll- en HR-software. Er werken daar zo’n 140 medewerkers vanuit kantoren in Lissabon, Stockholm en Amsterdam. Marieke Pepers, Chief People Officer (CPO) in Amsterdam, vertelt dat ze sinds 2022 vier dagen per week werken.
,,Als gevolg van de lockdowns, is iedereen ook een beetje weg gestapt van de 9 tot 5-werkdag. Mensen gingen op verschillende tijden lunchen, even sporten of een boodschap doen. De onderlinge flow was daardoor verdwenen. Die flow wilden we weer terug hebben.”
Volgens Marieke had die gebrek aan flow niet te maken met thuis of op kantoor werken, maar met de werktijden. ,,We wisten ook dat ruimte voor privézaken enorm werd gewaardeerd. Er was behoefte aan een betere werk- en privébalans. Met een vierdaagse werkweek kunnen we iedereen de mogelijkheid bieden om vier dagen hard en effectief samen te werken, in ruil voor een volle betaalde dag rust. Daarnaast wordt het werk zelf steeds intensiever.”
Marieke waarschuwt dat je door automatisering weliswaar steeds meer gedaan krijgt, met steeds meer indrukken, maar dat personeel dit mentaal ook moet aan kunnen. ,,Je hebt evenredig meer downtime nodig. Iets wat ook voor rekening van de werkgever mag zijn vinden wij. Er is geen reden meer voor ons om in uren te praten als we het over productiviteit hebben. Het gaat om de output: wat je oplevert.”
Lees ook: Flexibelere werktijden, gezonder personeel: IT-bedrijf Bynder voert vierdaagse werkweek in
Uitgerust personeel op maandag
Marieke merkt veel positieve gevolgen van de vierdaagse werkweek: ,,Onze collega’s starten op maandag een stuk meer uitgerust dan voorheen. Ze maken minder fouten, zijn minder prikkelbaar en zijn creatiever. Ik vond het heftig om te zien dat mensen vaak de woorden ‘eindelijk de tijd voor’ gebruiken bij het invullen van de antwoorden bij onze Survey. Eindelijk tijd voor mijn ouders of kinderen. Eindelijk tijd om uitgebreid te koken. Eindelijk tijd voor pianoles. Dat is precies dat gevoel waardoor mensen na verloop van tijd afhaken, een burn-out krijgen of helemaal stoppen met het vak.”
Financieel heeft de vrije dag geen gevolgen voor het bedrijf. ,,De productiviteit per persoon is gestegen dus intern is er geen noodzaak om meer mensen aan te nemen. Dat meten we zorgvuldig.”
De productiviteit per persoon is gestegen, dus intern is er geen noodzaak om meer mensen aan te nemen.
Raadt ze deze werkwijze ook andere bedrijven aan? ,,Absoluut! Bedenk goed dat het echt een cultuurverandering is. Mensen moeten echt anders gaan werken en denken. Dat nieuwe ritme kost even wat tijd. Maar het gaat om de effecten op de lange termijn. Bereid het daarom goed voor, voordat je start.”
En voor ondernemers die nog sceptisch zijn, heeft ze een tip: ,,Ga dan voor kleinere stappen. Wat je kan doen is een keer een dag extra je bedrijf dichthouden. Iedereen een spontaan lang weekend bieden, of op een random moment in het jaar. Kijk maar eens wat dat doet met de energie op de eerstvolgende werkdag. Wij hebben dat elke week, maar er zijn ook bedrijven die dit eens per kwartaal organiseren of kijken naar een aantal vrijdagen gedurende een laagseizoen.”
Ook Marco Rooks van NXT LVL Accountants is om. Jarenlang werkte hij van assistent tot partner bij grote kantoren als EY en BDO. ,,Ik dacht altijd dat je bij 32 uur per week werken geen ambitie had. Ik werkte die tijd zelf meer dan 40 uur per week en vaak nog tot laat in de avond.”
Drie jaar geleden startte hij zijn eigen kantoor en verbreedde naar eigen zeggen zijn blik. ,,Ik realiseerde mij wat het mij bracht om naast mijn werkzaamheden als accountant ook tijd en ruimte te hebben voor andere zaken. Ik wilde mijn medewerkers meer ruimte geven voor eigen ontwikkeling, voor een hobby, vrijwilligerswerk, docentschap of een toezichthoudende rol en daarom voerde ik de 32-urige werkweek in. Later las ik pas wetenschappelijke onderzoeken over de positieve gevolgen ervan. Dat bevestigde mijn gevoel erover; dat was wel leuk om te lezen.”
Niet harder werken, maar slimmer
Zijn medewerkers zijn allemaal op vrijdag vrij. Marco: ,,Onze klanten hebben er geen last van. Het is een kwestie van organiseren en communiceren. We passen onze portefeuille erop aan en zorgen gewoon dat ons werk op tijd af is.”
Het is een andere manier van denken. Ook in deze sector kan het echt anders.
Een vierdaagse werkweek is vrij uniek in de accountancysector waar vaak volgens het principe ‘uurtje factuurtje’ wordt gewerkt. ,,We werken niet harder, maar slimmer. We gebruiken andere tools, zoals data-analyses, robotiseren standaard werkzaamheden en maken keuzes in wat we wel en vooral niet doen. Een vergadering hoeft niet altijd, soms volstaat een korte afstemming, en afspraken met klanten doen we de ene keer face to face en de andere keer via Teams. Het is een andere manier van denken. Ook in deze sector kan het echt anders.”
