Vijf dingen die je moet weten over werken op feestdagen

In Nederland kennen we geen wet waarin is vastgelegd dat bepaalde feestdagen vrije dagen zijn voor werknemers. Of werknemers vrij zijn op feestdagen hangt helemaal af van de cao of de arbeidsovereenkomst tussen de werkgever en werknemer.

Officiële feestdagen

De overheid legde wel vast welke feesten officiële feestdagen zijn. Sinterklaas, oudjaarsdag en het islamitische Suikerfeest vallen hier niet onder. De volgende feesten wel:

• Kerstmis (eerste en tweede kerstdag): dinsdag 25 en woensdag 26 december 2018
  

• Nieuwjaarsdag: dinsdag 1 januari 2019
  

• Goede vrijdag: vrijdag 19 april 2019
  

• Pasen (eerste en tweede paasdag): zondag 21 en maandag 22 april 2019
  

• Koningsdag: zaterdag 27 april 2019
  

• Bevrijdingsdag: zondag 5 mei 2019
  

• Hemelvaartsdag: donderdag 30 mei 2019
  

• Pinksteren (eerste en tweede pinksterdag): zondag 9 en maandag 10 juni 2019
  

Lees ook: Dit is waarom veel ondernemers Sinterklaas overslaan en groots uitpakken met Kerstmis

Feestdagenomzet

Veel retailbedrijven behalen in de feestmaanden een hogere omzet dan in andere maanden. Speelgoedwinkels verdubbelden bijvoorbeeld hun omzet in november en december, vergeleken met de gemiddelde maandomzet in de rest van het jaar. Uit cijfers van CBS blijkt ook dat winkels in consumentenelektronica en webshops ook hoogtijdagen beleven in de laatste twee maanden van het jaar. Veelal proberen deze zaken dan ook zo vaak mogelijk open te zijn, wat meer inzet van personeel evident maakt.

Trend

Ook werknemersvereniging FNV constateert dat steeds meer mensen werken op feestdagen. "Vooral in de detailhandel en daardoor ook bij de toeleverende bedrijven neemt het werken op zon- en feestdagen toe. Uit cijfers van het CBS blijkt dat het aantal mensen dat regelmatig op zondag werkt in de periode van 20007 tot 2017 is toegenomen van 1,45 naar 1,8 miljoen. Het werken op feestdagen wordt niet apart gemeten, het zal in de omvang minder zijn dan het werken op zondag, maar past naar onze mening wel in deze toenemende trend”, zegt Sam Groen, adviseur arbeidstijden bij FNV.

Sectoren

Volgens Groen wordt er niet alleen doorgewerkt in de retail. Ook de horeca en de zorg ontkomen niet aan de trend. “Dat is in sectoren waarin vanwege de aard van de arbeid, maatschappelijk of technisch, moet worden doorgewerkt. Denk aan de zorg, publieke diensten als politie en brandweer en industrie.”

Moet je werknemers altijd extra belonen voor werken op feestdagen?

“Ja, in de cao’s die ik ken, staat er altijd een extra beloning tegenover het werken op feestdagen. Het werken op feestdagen is vaak geregeld als overwerk. Dat overwerk wordt in de regel betaalt in geld of in een combinatie van geld en tijd.”

Kan een werknemer weigeren te werken op officiële feestdagen, bijvoorbeeld op basis van religie?

“Dat hangt van de cao af. In de meeste cao’s is geregeld dat op feestdagen in de regel niet wordt gewerkt, en dat de werknemer, voor zover hij of zij deze dag volgens rooster zou moeten werken, doorbetaald vrij heeft. Als de werknemer op deze dag wel moet werken, geldt dat dan als overwerk. Vaak is dat overwerk dan op vrijwillige basis, maar niet altijd. Als overwerk op feestdagen wordt opgedragen is de werkgever verplicht rekening te houden met de persoonlijke omstandigheden van de werknemer, en daar valt religie ook onder. Er zijn ook cao’s waarin de verplichting tot het werken op feestdagen is vastgelegd voor een deel van het personeel. Werknemers die daaronder vallen kunnen dan niet op basis van religie weigeren, tenzij dat expliciet in de cao is geregeld.”

Met welke rechten of plichten moet je als werkgevers rekening houden?

“Werknemers met andere dan een christelijke, religieuze achtergrond kunnen behoefte hebben aan vrijaf op andere feestdagen dan de christelijke feestdagen die in Nederland in de regel in de cao staan genoemd. Het is voor hen van belang dat zij de mogelijkheid hebben op die dagen vrijaf te nemen. Soms is dat expliciet als principe in de cao afgesproken, maar vaak ook niet. Het getuigt van goed werkgeverschap om daarover met deze werknemers in gesprek te gaan om die mogelijkheid te creëren.”

Is er een verschil in rechten tussen werknemers die parttime en fulltime werken?

“Voor parttimers geldt dat zij recht hebben op gelijke behandeling ten aanzien van het werken op feestdagen. Een parttimer kan bijvoorbeeld op maandag zijn vaste vrije dag hebben, waardoor hij relatief weinig voordeel heeft van de regeling voor vrijaf op feestdagen. Hij kan op basis van de wet claimen dat hij een evenredig aantal vrije dagen heeft als de full timer. Dat kan opgelost worden door het aantal vrije feestdagen op jaarbasis voor de full timer in vergelijkbare positie te berekenen, en de part timer dat naar rato toe te kennen.”

Heeft u -tot slot- een tip om om het werken op feestdagen voor de werknemers zo aangenaam mogelijk te maken?

“In zijn algemeenheid is het aan te bevelen het werken op feestdagen als dat noodzakelijk is zo veel mogelijk op basis van vrijwilligheid te regelen. Als dat niet kan, is het voor werknemers vaak belangrijk om het tijdig te bespreken, en een eerlijke verdeling te maken van de lusten en de lasten. Met andere woorden: probeer te voorkomen dat de ene werknemer in enig jaar veel meer moet werken dan de andere.”