Zo leidde ongenoegen over het Brits lidmaatschap van de EU tot een raadgevend referendum.

Aangezien er zowel binnen de Conservatives als binnen Labour voor- en tegenstanders van Brexit zijn bestaan beide campagneorganisaties uit mensen van verschillende politieke partijen. Een derde campagneorganisatie, Leave.EU, krijgt niet het officiële stempel maar zal desondanks een flinke rol rond het referendum spelen. Pas na het referendum, als er echte keuzes gemaakt moeten worden, zal duidelijk worden dat de mensen achter Vote Leave meer het vrije marktdenken aanhangen terwijl die achter Leave.EU meer economisch-nationalistische neigingen hebben.

Het startpunt is ongeloof dat ‘Leave’ ooit een meerderheid zou kunnen halen. Een flink deel van de media en een deel van de Conservative-politici zijn weliswaar fanatiek eurofoob; lidmaatschap van de EU scoort nooit hoog bij de man of vrouw in de straat als er gevraagd wordt naar dringende zaken die ‘de politiek’ nou eens zou moeten aanpakken. Zorg, huisvesting en koopkracht halen steevast de top vijf, EU-lidmaatschap niet.

Dit lossen de ‘Leave’ spindoctors op door een emotionele aanpak te kiezen met veel symboliek rondom soevereiniteit en een belofte dat de £350 miljoen die het VK wekelijks aan de EU zou afdragen (een claim die nog voor het referendum ontkracht wordt) aan de National Health Service besteed kan worden. Daarnaast worden wachtlijsten in de zorg en slechte huizenmarkt toegeschreven aan immigratie en zo kan er een verband worden gelegd tussen een ‘top vijf’ onderwerp en Brexit. Waarschuwingen dat bijna 60.000 mensen die in de NHS werken uit een ander EU-land komen (waaronder 10.000 artsen en 20.000 verpleegkundigen) komen niet aan.

De ‘Remain’ campagne kiest tegelijkertijd voor een negatieve campagne vol met cijfers en feiten die de schade van vertrek benadrukt, niet de voordelen van EU-lidmaatschap.

Aangezien beide kanten een totaal andere aanpak kiezen, feiten en economie enerzijds, emotie en soevereiniteit anderzijds is het alsof we naar een wedstrijd kijken waar één team in een rugbytenue het veld op kwam en het andere in een crickettenue.

Waar is het bedrijfsleven?

De grote afwezige in het debat is het bedrijfsleven. Een aantal vertegenwoordigende organisaties en belangengroeperingen laten van zich horen, maar individuele bedrijven houden zich stil. Het referendumdebat is zo’n splijtzwam in de samenleving dat veel bedrijven het risico niet nemen. Het zal nog zeker anderhalf jaar duren voordat bedrijven zich melden dat ze zich nu toch echt zorgen gaan maken.