Nieuws Brexit
Drie jaar Brexit: hoe kijken bedrijven daarop terug?
Brexit is drie jaar later voor de meeste bedrijven die zaken doen met het Verenigd Koninkrijk nog maar een kras op de spiegel. In Oost-Nederland bijvoorbeeld.

Illustratie: de Stentor.
Alles over Brexit
Dossier De Ondernemer
Op deondernemer.nl/brexit vind je alle relevante artikelen over de totstandkoming van Brexit. Op deze verzamelpagina staan onder meer ook de veelgelezen expertblogs van 'onze man in Londen', Lennard van Otterloo.
Niemand heeft het meer over de schade die Brexit aanrichtte. Die was er wel, maar viel erg mee, zeggen Fons de Zeeuw (directeur International), Marloes de Goeijen (adviseur buitenlandse bedrijven) en Wibo van Wier (adviseur Nederlandse bedrijven) van ontwikkelingsmaatschappij Oost NL. Drie jaar na uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie is de export uit Oost-Nederland er zelfs helemaal niet op achteruitgegaan. Voorspellingen dat dat wel zou gebeuren, kwamen niet uit.
Trend is volgens Oost NL zelfs andersom: de export naar het VK groeit en – zo is de verwachting – blijft groeien.
In Oost-Nederland alleen al moesten 8295 bedrijven die zaken doen met Groot-Brittannië een veer laten. Hun business met Engeland werd een stuk ingewikkelder en duurder.
Ook vanuit Engeland staat een gunstige economische wind richting Oost-Nederland, constateren De Zeeuw, De Goeijen en Van Wier. Er vestigden zich sinds de brexit twintig Britse bedrijven in Gelderland en Overijssel en ‘nog enkele tientallen zitten in de pijplijn’, vertelt De Zeeuw aan de Stentor. ,,Zij zien de voordelen van een warehouse om producten snel in de rest van Europa uit te rijden zonder gedoe aan de grens. Of ze willen zich aansluiten bij onze kenniseconomie en kiezen ervoor om hun afdeling research en ontwikkeling hierheen te verhuizen.” Op die manier willen ze zich volgens hem ervan verzekeren dat ze met onderzoeksprogramma’s – inclusief subsidies – van de EU mogen meedoen. Want zo vanzelfsprekend is dat niet meer na de brexit.
Lees ook: Europese Commissie keurt 185 miljoen Nederlandse brexitsteun goed
Brexit had wel een prijs
Het is nu ook weer niet zo dat bedrijven helemaal niets merkten van het Britse vertrek uit de EU. De uittreding had wel degelijk een prijs – hoewel die in het Verenigd Koninkrijk veel hoger was.
In Oost-Nederland alleen al moesten 8295 bedrijven die zaken doen met Groot-Brittannië een veer laten. Hun business met Engeland werd een stuk ingewikkelder en duurder, zegt bijvoorbeeld Derik Landman, directeur van Wecovi, het Zwolse bedrijf in poetsdoekjes en schoonmaakmaterialen. Werkelijkheid is ook dat hij vorig jaar een recordomzet boekte in Engeland. ,,Die had trouwens zonder Brexit nog groter kunnen zijn. Maar we groeien ondanks alles sterker in Engeland dan in Nederland.” In maart staat hij niet voor niets op de schoonmaakbeurs in Londen.
Twintig Britse bedrijven openen vestigingen in Oost-Nederland
Grote Company maakt snijmachines en robots die onder andere sandwiches en complete pizza’s maken. Een nieuwe groeimarkt: speciale apparatuur om vleesvervangers in plakjes te snijden. Want dat moet je niet met vleesmessen doen. Dan wordt dat gemakkelijk een rommeltje. Het Amerikaanse concern (de oervader van het familiebedrijf zou volgens managing director voor Groot-Brittannië Paul Jones trouwens uit Nederland komen) levert over de hele wereld. Europa bediende Grote vanuit Engeland. Tot Brexit dat ingewikkeld maakte.
De oplossing opende het bedrijf een half jaar later: een groot magazijn en servicecentrum in Nijverdal. Niet alleen Grote Company nam die stap. Sinds de brexit kwamen tientallen bedrijven naar Oost-Nederland, vaak met bemiddeling en begeleiding door ontwikkelingsmaatschappij Oost NL.
Jones: ,,Groot-Brittannië is voor Grote Company de helft van de hele Europese markt. De andere helft werd na de brexit ineens heel lastig. Voor de brexit beloofden wij klanten bijvoorbeeld om onderdelen binnen een dag te leveren. Dat ging door alle douanehandelingen niet meer.” Klanten moesten soms tot tien dagen wachten. En dat was vervelend voor de klant die bijvoorbeeld met een kapotte machine zit. Maar knaagde ook aan dat waar het bedrijf voor stond. De reputatie kreeg een grote dreun.
,,We twijfelden al langer over een vestiging in Oost-Nederland, maar Brexit gaf wel de doorslag.”
De zoektocht – met hulp van ontwikkelingsmaatschappij Oost NL – leidde naar Nijverdal. Intussen is daar alles klaar en ingericht. Machines en onderdelen liggen op voorraad klaar voor ‘de rest van Europa’. Veel banen levert ‘Nijverdal’ trouwens niet op, hooguit een paar medewerkers. Maar Grote Company denkt inmiddels wel om een deel van ook de productie naar Nederland te verplaatsen.
Brexit? Er zijn nieuwe crises: grondstoffentekorten, energiekosten, personeelskrapte
Wecovi tackelde Brexit nog voor die begon. Het Zwolse bedrijf (vijftig medewerkers) betrok een magazijn in Corby, ‘een stipje ten noorden van Londen, mooi centraal’. Van daaruit gaan schoonmaakmaterialen het land in. ,,Van Cornwall tot Schotland.” Er is altijd voorraad.
Landman komt niet zomaar in problemen omdat de grensafwikkeling ineens meer tijd kost. En door grotere zendingen ineens spaart Wecovi ook weer kosten uit. Veel kleinere bestellingen opsturen, kost extra alleen al omdat hij per rit inklaringskosten moet betalen. Eigenlijk is Engeland allang geen zorgenkindje meer voor Landman. In plaats daarvan spelen andere, nieuwe crises, zoals grondstoffentekorten, energiekosten die omhoogschieten, transportkosten en personeelskrapte. ,,Die houden mij meer bezig”, zegt Landman.
Herinner je je deze nog? Het blauwe 'Brexit Monster', vanuit de overheid 'los gelaten'. Weinig meer van gehoord. Foto: ANP.
Lees ook: Economen: Brexit kost Britse economie 100 miljard pond per jaar
'Brexit? Ondernemers hebben er mee leren omgaan'
Dat beeld herkennen voorzitter Marcel Hielkema van ondernemersorganisatie VNO-NCW Midden en Wibo van Wier van Oost NL. ,,Het gros van de bedrijven uit Oost-Nederland dat zaken doet met Groot-Brittannië heeft de gevolgen van Brexit wel geabsorbeerd.” Van Wier helpt bedrijven hun weg te vinden in het woud van handelsbelemmeringen en kansen.
Brexit was zo’n woud. Dat is volgens hem niet meer zo. ,,Ondernemers hebben ermee leren omgaan en maatregelen genomen.”
De Zeeuw: ,,De meeste bedrijven hebben Brexit wel verwerkt. Er zullen ook individuele gevallen zijn waarbij het een drama was. Maar als je exportcijfers erbij pakt, zie je dat daar niet in terug.” Nederland kreeg van Europa 800 miljoen euro om ondernemers te compenseren voor de gevolgen van Brexit. Illustratief is volgens Van Wier dat daarvan bijna geen gebruik is gemaakt.
800 miljoen compensatie van EU: meeste geld ligt nog op de plank
,,Bedrijven kunnen er nog steeds beroep op doen.” Maar heel eerlijk zegt hij er ook bij dat de Brusselse hulp erg laat kwam – Brexit was toen al een half jaar onderweg – en zomaar even beroep doen op de compensatiemaatregel is er niet bij. Er gelden ingewikkelde regels. Claudia Verhoek, logistic engineer bij transportbedrijf Verhoek Europe in Genemuiden (900 medewerkers, 400 vrachtwagens) dubt nog steeds of zij daar wel aan wil beginnen. ,,Je moet afwegen of alle inspanningen voor een bijdrage wel lonen".
Lees ook: Denktank: 330.000 arbeiders tekort in Verenigd Koninkrijk
Nee, Brexit is bij Verhoek allang geen dagelijks onderwerp op de agenda mee, zegt zij. Er zijn geen files meer aan de grens. Maar het vertrek van de Britten uit de Europese Unie heeft het transportbedrijf wel degelijk veel gekost. ,,Engeland was 30 procent van onze omzet. Dat is nu misschien nog 15 of 20 procent.” Het familiebedrijf opende twee vestigingen in Engeland om klanten snel te bedienen en richtte een eigen computersysteem in om douanezaken efficiënt af te wikkelen.
Werkelijkheid is dan nog steeds dat er ‘minder business’ overbleef. Dat geldt ook voor Jules Menheere van het Deventer transportbedrijf Vos (760 medewerkers, 450 vrachtwagens). Hem overkomt het niet meer, zoals in het begin, dat hij dagenlang aan de grens vaststaat omdat een klanten exportpapieren niet op orde hebben. ,,Op transport zit al een kleine marge. Dan kun je dat er niet bij hebben.” Nu weet hij dat alles klopt voor een vrachtwagen op weg gaat.
Foto: ANP.
Alles over Brexit
Dossier De Ondernemer
Op deondernemer.nl/brexit vind je alle relevante artikelen over de totstandkoming van Brexit. Op deze verzamelpagina staan onder meer ook de veelgelezen expertblogs van 'onze man in Londen', Lennard van Otterloo.