Drie jaar Brexit: hoe kijken bedrijven daarop terug?

Niemand heeft het meer over de schade die Brexit aanrichtte. Die was er wel, maar viel erg mee, zeggen Fons de Zeeuw (directeur International), Marloes de Goeijen (adviseur buitenlandse bedrijven) en Wibo van Wier (adviseur Nederlandse bedrijven) van ontwikkelingsmaatschappij Oost NL. Drie jaar na uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie is de export uit Oost-Nederland er zelfs helemaal niet op achteruitgegaan. Voorspellingen dat dat wel zou gebeuren, kwamen niet uit.

Trend is volgens Oost NL zelfs andersom: de export naar het VK groeit en – zo is de verwachting – blijft groeien.

Ook vanuit Engeland staat een gunstige economische wind richting Oost-Nederland, constateren De Zeeuw, De Goeijen en Van Wier. Er vestigden zich sinds de brexit twintig Britse bedrijven in Gelderland en Overijssel en ‘nog enkele tientallen zitten in de pijplijn’, vertelt De Zeeuw aan de Stentor. ,,Zij zien de voordelen van een warehouse om producten snel in de rest van Europa uit te rijden zonder gedoe aan de grens. Of ze willen zich aansluiten bij onze kenniseconomie en kiezen ervoor om hun afdeling research en ontwikkeling hierheen te verhuizen.” Op die manier willen ze zich volgens hem ervan verzekeren dat ze met onderzoeksprogramma’s – inclusief subsidies – van de EU mogen meedoen. Want zo vanzelfsprekend is dat niet meer na de brexit.

Brexit had wel een prijs

Het is nu ook weer niet zo dat bedrijven helemaal niets merkten van het Britse vertrek uit de EU. De uittreding had wel degelijk een prijs – hoewel die in het Verenigd Koninkrijk veel hoger was.

In Oost-Nederland alleen al moesten 8295 bedrijven die zaken doen met Groot-Brittannië een veer laten. Hun business met Engeland werd een stuk ingewikkelder en duurder, zegt bijvoorbeeld Derik Landman, directeur van Wecovi, het Zwolse bedrijf in poetsdoekjes en schoonmaakmaterialen. Werkelijkheid is ook dat hij vorig jaar een recordomzet boekte in Engeland. ,,Die had trouwens zonder Brexit nog groter kunnen zijn. Maar we groeien ondanks alles sterker in Engeland dan in Nederland.” In maart staat hij niet voor niets op de schoonmaakbeurs in Londen.

Brexit? Er zijn nieuwe crises: grondstoffentekorten, energiekosten, personeelskrapte

Wecovi tackelde Brexit nog voor die begon. Het Zwolse bedrijf (vijftig medewerkers) betrok een magazijn in Corby, ‘een stipje ten noorden van Londen, mooi centraal’. Van daaruit gaan schoonmaakmaterialen het land in. ,,Van Cornwall tot Schotland.” Er is altijd voorraad.

Landman komt niet zomaar in problemen omdat de grensafwikkeling ineens meer tijd kost. En door grotere zendingen ineens spaart Wecovi ook weer kosten uit. Veel kleinere bestellingen opsturen, kost extra alleen al omdat hij per rit inklaringskosten moet betalen. Eigenlijk is Engeland allang geen zorgenkindje meer voor Landman. In plaats daarvan spelen andere, nieuwe crises, zoals grondstoffentekorten, energiekosten die omhoogschieten, transportkosten en personeelskrapte. ,,Die houden mij meer bezig”, zegt Landman.

'Brexit? Ondernemers hebben er mee leren omgaan'

Dat beeld herkennen voorzitter Marcel Hielkema van ondernemersorganisatie VNO-NCW Midden en Wibo van Wier van Oost NL. ,,Het gros van de bedrijven uit Oost-Nederland dat zaken doet met Groot-Brittannië heeft de gevolgen van Brexit wel geabsorbeerd.” Van Wier helpt bedrijven hun weg te vinden in het woud van handelsbelemmeringen en kansen.

Brexit was zo’n woud. Dat is volgens hem niet meer zo. ,,Ondernemers hebben ermee leren omgaan en maatregelen genomen.”

De Zeeuw: ,,De meeste bedrijven hebben Brexit wel verwerkt. Er zullen ook individuele gevallen zijn waarbij het een drama was. Maar als je exportcijfers erbij pakt, zie je dat daar niet in terug.” Nederland kreeg van Europa 800 miljoen euro om ondernemers te compenseren voor de gevolgen van Brexit. Illustratief is volgens Van Wier dat daarvan bijna geen gebruik is gemaakt.

800 miljoen compensatie van EU: meeste geld ligt nog op de plank

,,Bedrijven kunnen er nog steeds beroep op doen.” Maar heel eerlijk zegt hij er ook bij dat de Brusselse hulp erg laat kwam – Brexit was toen al een half jaar onderweg – en zomaar even beroep doen op de compensatiemaatregel is er niet bij. Er gelden ingewikkelde regels. Claudia Verhoek, logistic engineer bij transportbedrijf Verhoek Europe in Genemuiden (900 medewerkers, 400 vrachtwagens) dubt nog steeds of zij daar wel aan wil beginnen. ,,Je moet afwegen of alle inspanningen voor een bijdrage wel lonen".

Nee, Brexit is bij Verhoek allang geen dagelijks onderwerp op de agenda mee, zegt zij. Er zijn geen files meer aan de grens. Maar het vertrek van de Britten uit de Europese Unie heeft het transportbedrijf wel degelijk veel gekost. ,,Engeland was 30 procent van onze omzet. Dat is nu misschien nog 15 of 20 procent.” Het familiebedrijf opende twee vestigingen in Engeland om klanten snel te bedienen en richtte een eigen computersysteem in om douanezaken efficiënt af te wikkelen.

Werkelijkheid is dan nog steeds dat er ‘minder business’ overbleef. Dat geldt ook voor Jules Menheere van het Deventer transportbedrijf Vos (760 medewerkers, 450 vrachtwagens). Hem overkomt het niet meer, zoals in het begin, dat hij dagenlang aan de grens vaststaat omdat een klanten exportpapieren niet op orde hebben. ,,Op transport zit al een kleine marge. Dan kun je dat er niet bij hebben.” Nu weet hij dat alles klopt voor een vrachtwagen op weg gaat.