Brexit-column: Hadden de Britten maar een poldermodel

In Nederland is het niet ondenkbaar dat de FNV en VNO-NCW er een gezamenlijke verklaring uit sturen, zeker niet in een crisis als deze. Nederland is immers gewend aan een compromismodel. Er zijn net zo goed tegenstrijdige belangen, net als in het Verenigd Koninkrijk, maar in Nederland wordt er een compromis gezocht zodat alle partijen een beetje toegeven en een beetje winst hebben. In het VK is er doorgaans één grote winnaar en één grote verliezer. Ik vermoed dat het één van de redenen is dat er hier betrekkelijk veel onvrede heerst, niet alleen over de Brexit. Onvrede leidde in de eerste plaats tot de Brexit, maar nam sindsdien alleen maar toe.

De straat op

De onvrede heerst nu overal. Afgelopen zaterdag kwamen volgens schattingen zo’n één miljoen mensen in honderden bussen uit het hele land naar Londen te protesteren tegen de Brexit. Een demonstratie nog groter dan die tegen de inval in Irak. Een anti-Brexitpetitie op de officiële petitiewebsite van het parlement gaat richting de zes miljoen stemmen, in vijf dagen. Uiteraard valt zes miljoen ondertekenaars in het niet bij de ruim 17 miljoen mensen die drie jaar geleden ‘Leave’ stemden of de ruim 16 miljoen mensen die ‘Remain’ stemden. De petitie zal ook zeker niet het referendum ongedaan maken. Wat het wél doet is het midden veranderen.

Extremen

Het opvallende is dat de populaire petitie om ‘Revoke’ vraagt, het terugtrekken van het Brexit-verzoek aan de EU27 en dus in de EU blijven. Een vrij extreme keuze in het spectrum aan opties. Ironisch genoeg is dat vrijwel de enige optie waar het VK helemaal zelf over mag beslissen, vrijwel alle andere opties vereisen instemming (of op z’n minst samenwerking) door de EU27.

Dat zo’n extreme visie populair is, is opmerkelijk, maar ergens ook weer niet. De publieke opinie wordt steeds extremer. Theresa May’s deal zou een jaar geleden nog een ‘Hard Brexit’ heten, nu is hij volgens een hoop mensen buiten maar ook binnen het parlement te soft. Het midden is in de steek gelaten voor No Deal en No Brexit. Deze beweging naar de extremen maakt, ironisch genoeg, de optie van een tweede referendum ineens een stuk gematigder. Waar een nieuw referendum een paar maanden geleden nog een ondenkbare optie werd genoemd door velen is dat nu misschien een gematigde oplossing uit deze impasse. En na afgelopen nacht zijn nieuwe verkiezingen nu ineens een optie voor mensen die ze een paar maanden geleden nog afwezen.

Compromissen

Het is makkelijk om te zeggen dat de Brexit-stemming de veroorzaker is van de huidige politieke chaos. Er zijn beloften gemaakt die logischerwijs nooit waar gemaakt hadden kunnen worden, alleen al vanwege hun tegenstrijdigheid. Het moest onherroepelijk een keer mis gaan, dat het bijna drie jaar duurde voor dat het zover was is een wonder.

Toch is de Brexit niet de echte veroorzaker, eerder een symptoom. Een symptoom van een samenleving waar teveel mensen te weinig invloed hadden. Waar het tweepartijenstelsel er voor zorgt dat een regeringspartij soms maar een derde van de stemmen hoeft te halen om toch een ‘meerderheid’ te halen. Waar compromissen vinden zelden nodig is.

Het zoeken naar compromissen zit niet in de aard. En dat is juist wat er nu nodig is. Een oplossing waar 33% helemaal tevreden mee is en 66% niet –waarschijnlijk het best haalbare in welk Brexit-scenario dan ook– is in dit geval niet genoeg. De oplossing wordt iets waar niemand helemaal tevreden mee is maar die ook de grootste schade voorkomt. Een beetje toegeven en een beetje winst maken.