Brexit-expert: 'Boris Johnson gaat landen Europese Unie tegen elkaar uitspelen'

Het is de tijd van hergroepering. Er zijn harde Brexiters die opgelucht zijn dat het nu tóch lijkt te gebeuren, Brexit-tegenstanders die inzien dat tegenhouden niet meer gaat lukken en bekijken hoe ze de schade kunnen beperken, én een groep die het misschien liever niet zag gebeuren maar nu in ieder geval duidelijkheid heeft. En tot die groep behoren ook veel bedrijven.

Uit onderzoek van de Britse Kamer van Koophandel blijkt dat bedrijven voorzichtig optimistisch zijn, maar vooral nog erg afwachtend op wat de handelsovereenkomst gaat worden.

Von der Leyen

Boris Johnson en Ursula von der Leyen ontmoeten elkaar deze week voor wat ik zie als 'aftastende gesprekken' (zie foto hieronder). De nieuwe voorzitter van de Europese Commissie maakte op haar eerste dag in Londen direct een statement: negen maanden is te kort om een handelsakkoord te sluiten. Met die 'negen maanden' doelt ze op de gewenste aanpak van Boris Johnson: de officiële onderhandelingen starten op 1 maart en moeten op 31 december afgerond zijn.

Er zullen tijdens haar bezoek geen knopen worden doorgehakt; Von der Leyen immers is van de Europese Commissie en heeft dus niets te beslissen, alleen uit te voeren.

Degene die wél wat te beslissen hebben zijn de 27 lidstaten van de Europese Unie (EU) en het Europees Parlement. De discussies over wat voor mandaat onze onderhandelaars mee moeten krijgen zijn pas net goed begonnen.

Gibraltar

Alle 27 EU-landen zullen hun eigen wensenlijstje hebben. Ik verwacht bijvoorbeeld dat Spanje de status van Gibraltar op tafel zal leggen. In 2002 stemde 99% van de kiezers in Gibraltar voor bij het Verenigd Koninkrijk blijven, maar in 2016 stemde 96% van hen om ín de EU te blijven.

Spanje ziet Gibraltar vooral als een roversnest voor smokkelaars en belastingontduikers en wil de strategische toegang tot de Middellandse Zee, die ze in 1713 bij het Verdrag van Utrecht kwijtraakten, graag weer deels onder eigen bestuur.

Visserij

Nederland zal onder meer gaan vechten voor het recht van Nederlandse vissers om in Britse wateren te mogen blijven vissen na de Brexit. Ik verwacht dat Johnson Britse vissers, die buitenproportioneel Schots zijn en niet Engels en meer emotioneel dan economisch belangrijk zijn, met gemak laat vallen als dat hem ergens anders winst op levert.

Verdeel en heers

In de uittredingsfase waren de EU27 boven verwachting eensgezind om schade van de Brexit aan de EU te beperken. In de volgende fase zie ik dat anders lopen.

Soms eenzijdige of zelfs tegengestelde belangen maken het voor Johnson makkelijker om de EU27 tegen elkaar uit te spelen. Voor directe buurlanden als Ierland, Frankrijk, België en Nederland staat er veel meer op het spel dan voor bijvoorbeeld Slowakije. Die hebben zich de laatste jaren ontwikkeld tot Europa’s indrukwekkendste autobouwer –met meer gebouwde auto’s per hoofd van de bevolking dan waar ook ter wereld– en zullen aan hun Volkswagens, Škoda’s, Seats, Audi’s, Porsches, Peugeots, Citroëns, Kia’s en Land Rovers graag autofabrikanten willen toevoegen die het VK ontvluchten.

Zowel de EU27 als de Europese instellingen zullen moeten hergroeperen.

Ieder nadeel z’n voordeel

Zoals een groot Nederlands filosoof al zei: 'Ieder nadeel hep z’n voordeel'.

Een van de dingen die ik doe is bedrijven helpen met kansen vinden, ofwel vanuit de rest van Europa in het VK of vanuit het VK in Nederland. Daar gebeurde juist door de Brexit ineens een heleboel maar werden nog weinig knopen doorgehakt. Nu er meer zekerheid is gebeurt dat nu wel langzamerhand.

En laten we wel wezen, Brexit brengt ook kansen. Niet zozeer voor Britse bedrijven maar wel voor Nederlandse. Eindelijk met een lage Pond die concurrent kunnen kopen bijvoorbeeld of de Europese distributiepartner worden voor een Brits bedrijf die dat straks niet meer zelf kan. Zie het als een hergroepering van het Europese bedrijfsleven. Aan de één zijn dood verdien ik nu mijn brood.

Beluister via deze link de meest recente Brexit-podcast met Lennard van Otterloo: