Brexit for Dummies: de donderdagavond

Er waren vijf geplande stemmingen vandaag, en het zag er van tevoren al naar uit dat het spannend zou worden. Gisteravond viel de loyaliteit en discipline binnen de regering vrijwel uit elkaar en werd er openlijk afgevraagd of het nog wel een regering genoemd kon worden. Ondanks alles legde Theresa May doodleuk een derde stemming van haar voorstel, afhankelijk van de uitslag van vandaag, weer op tafel.

Het voorstel van de regering bestond uit twee delen. Ten eerste om de huidige Artikel 50-periode éénmalig te verlengen tot 30 juni. Zo heeft het Verenigd Koninkrijk de tijd om het afronden van alle wetgeving die nodig is voor Brexit door het parlement te krijgen. Het voorkomt ook dat het Verenigd Koninkrijk mee hoeft te doen aan de Europese verkiezingen. Ten tweede, mocht het parlement op 20 maart de Withdrawal Agreement (onderdeel van May’s deal) niet hebben aangenomen dan zou de regering zich genoodzaakt zien om op de bijeenkomst van de Europese Raad (die onafhankelijk van Brexit al gepland stond voor de 21^e) uitstel te vragen voor een langere periode en mee doen aan de Europese verkiezingen.

Dit voorstel was duidelijk bedoeld om de pro-Brexit kant van het parlement onder druk te zetten om toch vooral in te stemmen met Mays deal, omdat ze anders een erg lang uitstel en misschien wel afstel zouden krijgen. Als er meer tijd is dan betekent dat ook meer tijd voor alternatieve oplossingen en compromissen. Een deel van de harde Brexiters wil stiekem een No Deal dus die zien iedere potentiele oplossing als een bedreiging.

Vier moties

Maar eerst waren er vier amendementen die probeerden het regeringsvoorstel te wijzigingen voor het ter stemming kwam.

Motie H was ingediend door Sarah Wollaston, voorheen een Tory en nu van de nieuwe ‘Independent Group’. Zij stelde voor om uitstel te vragen voor een nieuw referendum met Remain als een optie. Als deze motie het had gehaald dan waren Motie I en Motie E niet in stemming gebracht, maar: de motie werd verloren met 249 stemmen tegen. Dat lijkt veelzeggend maar zelfs de actievoerders, binnen en buiten parlement, voor een nieuw referendum waren geen voorstander van deze motie. Zij zien het als te vroeg in het proces om de vraag nu al voor te leggen en denken dat het pas een meerderheid kan halen als een aantal andere opties van tafel zijn. Het verlies zegt dus niet zo veel over het werkelijke aantal voorstanders.

Motie I was een motie van een brede coalitie van ‘backbench’ zwaargewichten van alle grotere partijen - en was het zwaar geschut. Het idee was dat het parlement het roer overneemt om tot een oplossing te komen omdat de regering er niet uitkomt. In de praktijk zal dit waarschijnlijk uitdraaien op een reeks van stemmingen over afzonderlijke elementen waar onenigheid over is om zo zaken die geen meerderheid halen te elimineren. Aan het einde moét er dan wel een oplossing zijn waar een meerderheid voor is. Dit zou democratisch gezien waarschijnlijk misschien wel één van de belangrijkste verschuivingen van macht zijn in decennia. De macht zou bij het parlement komen te liggen in plaats van de regering (waarmee het VK veel meer op Nederland zou gaan lijken). De motie heeft het op twee (!) stemmen na niet gehaald. De indiener van de motie, Hilary Benn, ziet het niet als een enorm drama. Ten eerste lijkt de regering het idee van een reeks opeenvolgende kleinere stemmingen over te gaan nemen, ten tweede is het verschil zo klein dat eenzelfde motie het waarschijnlijk wel haalt als de druk groter is.

Motie E was een motie van Labour met het voorstel om uitstel te vragen en het parlement (in plaats van de regering) de mogelijkheid te geven een alternatieve oplossing te vinden. Zo’n oplossing zal dan waarschijnlijk richting lidmaatschap van de Douane Unie gaan of zelfs een soort Noorwegen model. Vergeet niet, de Labour leiding wil ook uit de Europese Unie maar niet op zo’n harde manier als Theresa May of sommige van haar partijgenoten. Een behoud van de Douane Unie ziet de Labour leiding als winst. De motie werd verloren met maar 16 stemmen, een veel kleiner verschil dan ik had verwacht.

Einduitslag

Het geamendeerde voorstel van de regering is uiteindelijk aangenomen met een meerderheid van 210. Als er dus nog geen oplossing is op 20 maart, nadat Theresa May haar voorstel voor de derde keer aan het parlement heeft voorgelegd, dan zal de regering uitstel aanvragen. Laten we niet vergeten dat de EU27 unaniem moeten instemmen met dat uitstel. Het is waarschijnlijk dat ze dat wel zullen doen omdat zij niet de schuld willen krijgen als het VK er uit valt. Maar, het zou nog best kunnen dat er een paar voorwaarden aan verbonden worden, duidelijkheid waar het VK die tijd voor gaat gebruiken bijvoorbeeld, of heel misschien wel alleen maar verlenging als het flink langer is dan tot en met juni.

En zo is een land waar een flink deel voor Brexit stemde ‘to take back control’ nu al ruim een jaar afhankelijk van wat de andere 27 landen hen gunnen.