Column 'London Calling': May, Johnson en ... Brexit

Jarenlang hield ik me veel bezig met het adviseren van bedrijven die naar het Verenigd Koninkrijk (VK) kwamen - als een soort bruggenhoofd. Soms bedrijven van buiten Europa die de Europese markt op wilden en dan dachten dat het VK een goede eerste basis was. Met name Amerikanen denken nog wel eens ten onrechte dat Britten gewoon Amerikanen zijn met een grappig accent. Niets is minder waar: Amerikanen en Britten zijn ‘divided by a common language’ zoals ze hier graag zeggen. Die konden dus wel wat hulp gebruiken.

Andersom kwam ook voor. Europese bedrijven die graag internationaal wilden gaan, maar waar bijvoorbeeld de Verenigde Staten nog wel een stap te ver was. Dan was het VK als Engelssprekende markt binnen de EU, vertrouwd maar nét anders, een logische eerste stap.

Beide type klanten komen weinig meer voor. Het Brexit-referendum heeft naast verbijstering ook veel onzekerheid gebracht. Verbijstering over een land dat zoveel opt-outs van de Europese Unie had en er zoveel van profiteerde en er toch uit wil stappen. Onzekerheid over of het VK nog wel een bruggenhoofd naar Europa kan zijn. Als regelgeving tussen een post-Brexit VK en de EU27 gaat divergeren (zonder heeft Brexit immers weinig zin), moeten we dan straks aan twee sets regels gaan voldoen? Moeten we straks met import- en exportheffingen rekening gaan houden? Hoe lang gaan de rijen bij de douane straks duren?

In een normale situatie zouden er geruststellende woorden zijn van beide kanten dat er gezocht wordt naar een oplossing die zo min mogelijk schade toebrengt aan wat nu werkt. Er zou na anderhalf jaar onderhandelen een duidelijke richting te zien zijn. Maar helaas. Het referendum heeft laten zien dat een kleine meerderheid – 52% van de kiezers, 37% van de kiesgerechtigden – wil dat het VK de Europese Unie verlaat. Wat het referendum niet heeft laten zien is wat die ‘Leave’ stemmers dan wél willen. Hoe moeten de post-Brexit verhoudingen met de EU er straks uit zien?

Er is een heel scala aan mogelijkheden voor een nieuwe relatie met de EU. De EU27 hebben al laten weten geen behoefte te hebben aan het openbreken van het Verdrag van Lissabon voor een land dat nota bene de unie wil verlaten. Dat betekent dat de nieuwe relatie tussen VK en EU moet gaan lijken op een al bestaande relatie, zoals die met Noorwegen, die met Canada of die met Oekraïne. En al die opties hebben voor- en nadelen voor het VK.

In een ideale wereld had Theresa May een nationaal debat georganiseerd. Voorop stellen dat het land inderdaad de EU zou verlaten en dan een debat voeren over op welke wijze dat dan moet gebeuren. Hoeveel is die ‘soevereiniteit’ ons waard? Welke industrieën te beschermen en welke daarvoor op te offeren? Als het significant terugdringen van EU immigratie een wens is, zijn we bereid de zorg of de agrarische sector daaronder te laten lijden? Geven we voorrang aan vissers of aan de visverpakkingsindustrie met hun tegengestelde belangen? Of zijn beiden sowieso te klein om mee te wegen? Maken we keuzes op basis van het aantal banen dat een sector oplevert of hoeveel het bijdraagt aan het BBP?

Helaas, in de huidige politieke verlamming in Westminster worden er amper keuzes gemaakt en valt er dus nog amper te onderhandelen met de EU27. Britse politici onderhandelen voorlopig voornamelijk met elkaar. Terwijl de klok aftelt en het bedrijfsleven steeds onzekerder wordt.