Concept Brexit-deal: 'slikken of stikken' voor heel Europa

De Britse premier Theresa May moet haar kabinet overtuigen van de concept Brexit-deal. Britse media denken dat het een zware klus wordt om de ministers te overtuigen. Britse krant The Guardian speculeert zelfs over ministers die zouden kunnen opstappen uit protest tegen de plannen. **UPDATE** - zie onderaan.

Lennard van Otterloo, woonachtig en werkzaam in Londen, Verenigd Koninkrijk-kenner en columnist van De Ondernemer: "Ik sta voorlopig nog niet te juichen. Er zijn nog veel te veel politieke hobbels te nemen en dit is slechts het uittredingsverdrag. Voor veel ondernemers levert het hooguit uitstel van mogelijke executie op, nog geen definitieve oplossing voor hun onzekerheid."

Pieter Omtzigt, CDA-Tweede kamerlid en Brexit-rapporteur, schat in dat May de benodigde kabinetsstemmen wel zal krijgen. Ook als er één of twee ministers opstappen. “De echte test is of het door het parlement in Groot-Brittannië komt”, zegt hij op BNR Nieuwsradio. “Ze gebruikt de techniek van slikken of stikken. Als je hier nee tegen zegt, dan ben je verantwoordelijk voor een totaal chaotische Brexit waar iedereen last van heeft.” De Brexit-rapporteur verwacht ook aan Europese kans weinig problemen. Brussel maakt zich meer zorgen om Italië binnen de Euro te houden, dan over de Brexit-deal.

Hoop

Dat er nu een concept op tafel ligt geeft de Britten wellicht hoop. “Op papier is het misschien niet veel waard, maar voor het gevoel wel”, zegt Lennard van Otterloo. “Het bewijst in ieder geval dat er op technisch niveau overeenstemming mogelijk is.” De kans dat dit concept er ongeschonden doorheen komt is volgens hem bijzonder klein.

Rare compagnons

Er zijn namelijk voor- én tegenstanders van Brexit die al tegen het concept zijn voordat ze ook maar één letter hebben gelezen. “De voorstanders willen dit plan neersabelen omdat ze hopen op een betere, meer Canada-achtige deal met veel meer de-regulering en minder invloed vanuit Brussel. Daarin zou alleen de handel van goederen heen en weer geregeld zijn. Geen diensten zoals financiele dienstverlening”, zegt van Otterloo.

“De tegenstanders van Brexit denken dat met het torpederen van het concept, de kans op een tweede referendum groter wordt”, zo schetst hij de bijzondere situatie waarbij voor- en tegenstanders samenspannen om het niet goedgekeurd te krijgen.

Ierland

Heet hangijzer in de Brexit-onderhandelingen is de grens tussen Noord-Ierland (deel van het Verenigd Koninkrijk) en Ierland (lidstaat van de EU). De EU is bang dat er zonder grensposten een achterdeur van de EU ontstaat, waardoor producten binnenkomen die niet aan de Europese standaarden voldoen. Denk aan hormoonvlees dat de Verenigde Staten naar Noord-Ierland zouden kunnen exporteren. Volgens Van Otterloo zal de lokale economie een stevige klap krijgen van een harde grens. “Alle supply chains gaan dwars door de grens. Bijvoorbeeld: Koeien die in Ierland grazen worden in Noord-Ierland geslacht en het vlees wordt in Ierland verpakt. De grens zou meer dan een transportkwestie betekenen.”

Noodplannen Nederlandse bedrijven

Als de deal er door komt dat is dit volgens Van Otterloo mogelijk uitstel van executie. Het vervallen van veel huidige overeenkomsten verschuift dan van 29 maart 2019 naar december 2020 dankzij de transitiefase. “Als er op 13 december 2018 op de EU-top geen overeenstemming is bereikt, dan is het no-dealscenario vrijwel onvermijdelijk. Dat is het point of no return waarop (Nederlandse) ondernemers een noodplan in werking moeten stellen en bijvoorbeeld moet overwegen om afscheid te nemen van Britse leveranciers en klanten”, zegt hij. Daarmee lijkt dit concept de laatste realistische kans dat er iets bereikt gaat worden.

Asymmetrie

Volgens Van Otterloo beginnen een aantal Britse politici langzaam in te zien dat het vertrek uit de EU een asymmetrisch proces is. “Het is te vergelijken met 28 mensen die samen in een huis wonen en waar één bewoner besluit het huis te verlaten. Voor de overgebleven 27 betekent het dat de financiële verdeling en het afwasschema opnieuw moeten worden uitgewerkt. Degene die vertrekt zal een nieuw huis moeten zoeken, niet meer sommige kosten over 28 kunnen verdelen en veel nieuw moeten aanschaffen. De gene die vertrekt merkt daar veel meer van, het effect is volstrekt asymmetrisch.”

De Brexit verlamt al tijden de Britse politiek. Van Otterloo noemt Brexit dan ook een zwart gat. De ambtenarij en politiek houdt zich meer bezig met Brexit, dan met belangrijke binnenlandse kwesties zoals infrastructuur, onderwijs en het tekort aan vakmensen dat hiermee gepaard gaat. Maar vooralsnog is het Brexit-debat in Groot Brittannië nog lang niet afgelopen en zullen sommige sectoren pas zekerheid krijgen in de onderhandelingen over de toekomstige relatie, die volgend jaar beginnen.

“De Brexit-deal is goed nieuws voor zowel Nederlandse als Engelse ondernemers, maar het Nederlands vestigingsklimaat blijft profiteren”, aldus Dennis Vermeulen, CEO van INCO Business Group. Zijn bedrijf heeft de afgelopen twee jaar tientallen ondernemingen naar Nederland begeleidt, nadat het in 2016 een Brexit congres aankondigde dat nationale aandacht kreeg. “Er zijn diverse industrieën hard geraakt door de Brexit. Wij zien dat met name in de pharma-industrie, waarbij we diverse ondernemers hebben begeleid om de EMA te volgen naar Amsterdam. Maar ook qua startup-ecosysteem komt Nederland goed onder de aandacht als alternatief voor Engeland."

** UPDATE **

De Britse premier Theresa May heeft woensdagavond in een korte verklaring laten weten dat haar kabinet zich achter het voorlopige Brexit-akkoord schaart. "We hebben een lang en fel debat achter de rug. Het kabinet heeft collectief besloten om zich achter het voorlopige Brexit-akkoord te scharen". May benadrukte wel dat het niet makkelijk was om tot deze uitkomst te komen. Bronnen melden aan Skynews dat tien ministers tegen de plannen zijn.

Na de verklaring van May werd het voorlopige akkoord door de Europese Commissie openbaar gemaakt. Daar staat in ieder geval in dat een harde grens tussen Ierland en Noord-Ierland wordt voorkomen. Ook is afgesproken dat het Verenigd Koninkrijk (VK) eenzijdig voor 1 juli 2020 uitstel van de transitie kan aanvragen.