Hoe de coronacrisis het Brexit-proces 180 graden laat draaien

Luister boven ook naar de nieuwste podcast van Lennard van Otterloo.We belden met hem over de lockdown in het Verenigd Koninkrijk en de effecten voor het bedrijfsleven.

De afgelopen dagen heb ik een Nederlands bedrijf met een Britse vestiging geholpen met het doorgronden van de Britse overheidsmaatregelen voor getroffen bedrijven. De regering pompt 330 miljard pond in onder meer rentevrije leningen en het doorbetalen van salarissen. Niet weinig, hooguit wat laat.

Een paar weken geleden hadden we het nog over dwingende afspraken over concurrentievervalsing en staatssteun zodat het land na Brexit niet belastinggeld in Britse bedrijven pompt. Toen kwam het coronavirus naar Europa en nu hebben we het over het betalen van loonlijsten door de overheid.

De grootste bedreiging voor een politicus aan de macht zijn niet de oppositie of de media, het zijn gebeurtenissen.

Alles staat op z’n kop

Waar normaal gesproken, zeker in tijden van crisis, de regering de bevolking overtuigt en leidt, gebeurt er op dit moment in het Verenigd Koninkrijk het tegenovergestelde. De regering loopt consequent achter de feiten aan en kondigt op dagelijkse persconferenties aan waar experts én leken de dagen ervoor om vroegen. De bevolking leidt, de regering volgt. Sommige Conservatives roepen om een regering van nationale eenheid om de coronacrisis te lijf te gaan. Ze zien de bui al hangen en delen onvermijdelijke kritiek achteraf liever met de oppositiepartijen.

En een leiderschapscrisis is het zeker. Terwijl de dollar vorige week omhoog schoot door een vlucht naar veiligheid, en de euro redelijk stand hield, gingen de meeste kleinere munten, van Australië tot Noorwegen, flink naar beneden. En deze keer was de ooit zo machtige Britse pond één van die kleinere munten. Hij viel tot 1.06 euro, heel dichtbij het laagste punt ooit, 1.02 euro tijdens de financiële crisis van 2008. De financiële markten zien in het VK een land dat zich met Brexit al in de voet had geschoten en met haar twijfelachtige reactie op het virus zichzelf een trap na geeft.

Van marktdenken naar ‘big government’

Het is een ironie van Brexit-proporties dat dit bij uitstek een regering was met Ronald Reagan-achtige economische visies op de rol van overheid (klein) en de markt (groot). Eentje die flinke onderdelen van de staat liever opheft of afstoot.

Diezelfde regering overweegt nu een aandeel in luchtvaartmaatschappijen en vliegvelden te nemen om ze overeind te houden. De spoorwegen zijn in feite in één weekend genationaliseerd. Treinverkeer is ingestort en voordat de spoorbedrijven failliet zouden gaan, zijn alle uitgegeven concessies teruggehaald in overheidshanden.

Keiharde Brexit

Voorlopig gebeurt er even weinig omtrent de Brexit-onderhandelingen, aan beide zeiden zitten de hoofdonderhandelaars in isolatie vanwege een coronabesmetting (Barnier) en coronasymptomen (Frost).

De Britse regering lijkt vast te houden aan een keiharde Brexit, eind dit jaar. Gisteren werd bekend dat het VK niet mee wil doen aan het EU-programma voor het gezamenlijk inkopen van medische apparatuur en beschermende kleding. Het zou het land maar afhankelijk laten lijken.

Toch kan het virus ook de Brexit-strategie laten draaien. De economische impact van Brexit kan weliswaar verhuld worden achter de virusuitbraak, een Brits verzoek tot verlenging van de transitiefase ook.

Coronavirus en prioriteiten

Bovendien, de regering is geplaagd en mooi-weer-politicus Johnson niet in z’n element. Gaat de regering ook op dit punt de bevolking volgen? De laatste keer dat Brexit een meerderheid kreeg in serieuze opiniepeilingen was in december 2016. Het coronavirus heeft inmiddels prioriteiten veranderd en het nut van samenwerking laten zien.

Wordt de hele Brexit teruggedraaid? Absoluut niet. Ziet Brexit er straks heel anders uit dan we een paar weken geleden voor ogen hadden? Er zijn de laatste weken wel vreemdere dingen gebeurd.