Royal Lemkes deed mee aan Britse Brexit-oefening: ‘Ze hadden geen idee van de impact’

Brexit-optimisten zijn dungezaaid aan deze kant van de Noordzee, maar Michiel van Veen (38) is er een, weet De Volkskrant. De directeur logistiek en operaties bij Royal Lemkes, een plantenexporteur met 261 medewerkers, zit al jaren tot over zijn oren in de Brexit-details. Royal Lemkes, al mocht Van Veen er tot voor kort niets over zeggen, was deze maand zelfs proefkonijn bij een generale Brexit-repetitie van de Nederlandse én Britse regering. Zijn conclusie: ‘Dat komt wel goed.’

De test, die plaatsvond op 3 december, was het voorlopige sluitstuk van Van Veens twee jaar durende odyssee om de nieuwe handelsprocedures rond Brexit te doorgronden terwijl die nog in de maak waren. Zijn kantoor, boven de orchideeën en Ikea-cactusjes in Bleiswijk, is behangen met 57 kolommen post-its in vier kleurcategorieën: wat moeten we doen, welke informatie hebben we daarvoor nodig, hoe krijgen we dat in de juiste systemen, en wat kost dat?

Waren Van Veens verzamelde werken gebundeld in een boek, dan heette het: De Brexit ontleed in 57 stappen, of hoe een Nederlandse plantenexporteur in januari 2021 de Britse Eilanden bereikte.

Plan: 'Steps for Pilot Brexit'

Van Veens project ontstond in februari 2018, tijdens een boottocht over de Maas op initiatief van het Zuid-Hollandse provinciebestuur en exportbranchevereniging Evofenedex. Tot dan toe was Brexit voor velen een onzeker stipje aan de horizon. Maar op de boot ramden diverse ministeries – van Buitenlandse Zaken tot Landbouw – het er bij alle aanwezige ondernemers in: dit gaat gebeuren. Bereid je voor, of je bent straks de klos.

Van Veen huurde een Britse douane-expert in, werd lid van de netwerkorganisatie de Nederlands-Britse Kamer van Koophandel, en vormde binnen Royal Lemkes een eigen ‘Brexittafel’ met mensen van transport, operaties, declaraties, financiën, compliance en IT. Samen doken ze diep in de regelgeving en klopten aan bij instituten aan beide kanten van het water. Een jaar later kreeg hun monnikenwerk fysiek gestalte, niet in boekvorm, maar als imponerende spreadsheet op A3-formaat, getiteld: Steps for Pilot Brexit.

Tijdens zijn ontdekkingsreis was Van Veen talloze webinars afgestroopt, en op 16 september trof hij bij zo’n digitale informatieavond Heather Jones. Zij is als onderdirecteur bij het Britse Cabinet Office, het kantoor van de premier, verantwoordelijk voor het organiseren van grensverkeer na de Brexit. En wat bleek? Haar mensen planden een generale repetitie voor de exportregels die gelden vanaf 1 januari, met maar liefst vijf bedrijven – allemaal Britse bedrijven die exporteren naar de EU.

,,De impact van de Brexit op Europese bedrijven die exporteren naar Groot-Brittannië hadden zij totaal niet op het netvlies", zegt Van Veen. ,,Dus ik vroeg: mogen wij ook meedoen, als bedrijf dat goederen naar jullie brengt?’

Van Veen: 'Aan goede wil en daadkracht ontbrak het de Britten niet'

Drie weken van rigoureus overleggen volgden. Het moet gezegd, aldus Van Veen: aan goede wil en daadkracht ontbrak het de Britten niet. Bij iedere vergadering waren alle vereiste hooggeplaatste regeringsfunctionarissen aanwezig, en vragen werden snel beantwoord. Het probleem, zegt Van Veen, zat hem in inhoudelijke kennis.

,,Een aantal van die mensen zat pas sinds 1 november op het onderwerp internationale handel", zegt Van Veen. ,,Ik vroeg: wat doe je met een Nederlandse vrachtwagen vol bederfelijke planten die naar vijftien Britse tuincentra gaat? Toen was het antwoord: die gaan we natuurlijk allemaal controleren. Als ik dan voorrekende hoeveel mensen, tijd en uiteindelijk kosten voor de Britse klant dat opleverde, waren ze stomverbaasd."

Wat op papier overzichtelijk leek, bleek in de praktijk weerbarstiger – het zou zomaar een metafoor voor de EU-uittreding kunnen zijn. Wel handelden de Britten snel, zegt Van Veen, bijvoorbeeld toen bleek dat een van de voornaamste Britse bestemmingshavens voor vrachtverkeer uit Nederland geen Cites-goederen mocht importeren. Dat werd in anderhalve week aangepast. De Britten verplaatsten op eigen initiatief ook enkele controles naar de plaats van bestemming, in plaats van bij binnenkomst in een Britse haven.

Dit zijn 'de hikjes' waar Royal Lemkes tegenaan liep...

En toen was het 3 december. Na weken van intensieve voorbereiding, met medewerking van alle betrokken Nederlandse en Britse overheidsorganen, mocht Van Veen namens Royal Lemkes de allereerste Nederlandse vrachtwagen onder de – voor zover toen bekende – nieuwe regels richting Groot-Brittannië sturen.

Het ging mis nog voordat de vrachtwagen uit Bleiswijk vertrokken was. De keurmeester van een niet nader te noemen Nederlands overheidsinstituut, dat volmondig had beloofd de test te ondersteunen, zei bij aankomst: ‘Ja maar wacht eens even, u denkt toch niet dat ik hier een keuringsprotocol ga toepassen dat pas vanaf 1 januari van kracht is?’ Vervolgens bleek het transportbedrijf de vrachtwagen niet te hebben aangemeld bij Portbase, het systeem van de Rotterdamse haven voor export naar derde landen. Een serie telefoontjes was nodig om de test alsnog te laten ‘slagen’.

Hikjes, zegt Van Veen, die op te lossen zijn. Hij ziet het glas liever halfvol: de test eindigde toen een betrokken Britse regeringsfunctionaris voor de camera poseerde met een Royal Lemkes-lavendel afkomstig uit de testvrachtwagen. ,,Die hele Brexit is een nachtmerrie, en ook met de handelsdeal zijn er wel 86 dingen die beter kunnen", zegt Van Veen. ,,Maar met onze test heb ik wel aan onze klanten kunnen laten zien: het is mogelijk."