Blog Brexit
Vijf jaar na het Brexit-referendum zijn er nog steeds weinig zekerheden voor bedrijven
Het is alweer vijf jaar geleden dat het Verenigd Koninkrijk ervoor koos de EU te verlaten. Lennard van Otterloo, Onze Man in Londen, maakt de balans op. Van het optimisme aan het begin van Brexit is weinig overgebleven: mensen zijn vooral bozer geworden. Ondertussen zijn er voor bedrijven nog weinig garanties.
We zijn beland in een periode van verdeeldheid, ontkenning en beschuldiging, aldus Van Otterloo. Foto: Shutterstock
Vorige week was het precies vijf jaar sinds het referendum. Donderdag was het zes maanden sinds de transitiefase afliep waarmee Brexit ook economisch een feit werd. Het optimisme dat ‘alles beter zou worden na Brexit’ is inmiddels ver te zoeken. We zijn beland in een periode van verdeeldheid, ontkenning en beschuldiging.
Niet in de laatste plaats door een regering die bewust conflict opzoekt, zowel met de EU als met een flink deel van de Britten, als onderdeel van een strategie. Is het een afleidingsmanoeuvre van slecht nieuws? Identiteitspolitiek om het niet over echte belangen te hoeven hebben? Of gewoon ouderwets populisme? Ook daar zijn de meningen over verdeeld.
Feiten zijn bijzaak
Het gevolg is dat Brexit vooral een historisch geloofsartikel is geworden. Ongeacht de gevolgen (of het uitblijven van verwachtte gevolgen), veranderen maar weinig mensen van mening. Sinds 2017 zou een meerderheid van de stemmers op remain hebben gestemd, maar vijf jaar later zijn die verhoudingen nog steeds maar 2 procentpunt in het voordeel van remain.
Lees ook: Terwijl het VK worstelt met de deltavariant stapelen Brexit-problemen zich op
Had ik eerder nog verwacht dat de aankomende zomer zaken zou veranderen, nu ben ik daar niet zo zeker meer van. Voor het eerst zouden Britten gaan ervaren dat ze op vakantie zonder een EU-paspoort ineens in de langere rij voor de paspoortcontrole mogen aansluiten. Of dat een bijbaantje als yoga-instructeur of ‘propper’ op Ibiza ineens een werkvergunning vereist.
Inmiddels hebben alle grote Britse telecomaanbieders aangegeven dat de extra kosten voor roaming, sinds 2017 in de EU verboden, weer terug zijn voor Britten die in EU op vakantie gaan aangezien dat verbod niet meer geldt voor Britse bedrijven.
Toch verwacht ik niet dat dit soort kennismakingen met de nieuwe realiteit veel zal veranderen aan het sentiment. Zeker in leave-kringen krijgt de EU nu de schuld dat ze Britten niet nog hetzelfde behandelen als toen het nog een lidstaat was.
Ingrijpende, permanente veranderingen
Voor het bedrijfsleven ligt de zaak iets anders. Daar wegen harde cijfers toch altijd zwaarder dan emoties. Er moet brood op de plank. Steeds meer bedrijven moeten schoorvoetend accepteren dat de periode van kinderziektes voorbij is en dat een aantal ingrijpende veranderingen permanent zullen zijn.
''Steeds meer bedrijven moeten schoorvoetend accepteren dat de periode van kinderziektes voorbij is en dat een aantal ingrijpende veranderingen permanent zullen zijn''
De verliezer deze week was de financiële sector, waar de onderhandelingen tussen VK en EU over erkenning van regels stuk liepen. De winnaar (of althans, niet-verliezer) deze week was de techsector. De voor hen zo belangrijke GDPR (privacywet AVG) blijft min of meer onveranderd nu de EU heeft erkend dat de Britse regelgeving ook na Brexit nog voldoet voor ongehinderde data-uitwisseling. Ik vermoed dat dit stiekem deels is gebeurd om een stok achter de deur te hebben. Bij de minste of geringste versobering van Britse kant zou die erkenning alsnog kunnen vervallen.
Nog veel onduidelijkheid over nieuwe regels
Misschien is dat nog wel het grootste probleem van Brexit, de onzekerheid over de toekomst. In de EU weet je redelijk welke richting je opgaat en met welke snelheid. Nieuwe aandachtspunten, prioriteiten en regels zie je vaak van verre aankomen.
In het VK heeft Brexit dat flink overhoop gegooid. Er is niemand, ook niet in de Britse regering, die je kan vertellen hoe bijvoorbeeld de milieuregels er over vijf jaar uit zien. Of over twee jaar. Die zullen het gevolg zijn van toekomstige touwtrekwedstrijden tussen verschillende ideologische kampen.
Lees ook: Lennard van Otterloo over vertrek HEMA uit Verenigd Koninkrijk: 'Best een logisch besluit'
Als bedrijf kun je daar slecht mee plannen. Hoe moet je een businessplan opstellen of nieuwe investering plannen met zoveel onduidelijke variabelen? Ik adviseer op dit moment een bedrijf dat naar Nederland wil verhuizen om weer zekerheid te hebben. Die weer eens alleen een positief, midden- en negatief scenario willen hebben in plaats van tien verschillende. Probeer als bedrijf in een sterk gereguleerde sector maar eens investeerders te vinden in zo’n onzeker politiek klimaat.
Vijf jaar verder
We zijn vijf jaar verder. Vijf jaar waarin we ontzettend veel geleerd hebben. Ik heb in de laatste vijf jaar meer over de werking van de EU geleerd dan in de twintig jaar ervoor. Toch geven de afgelopen vijf jaar, en de nieuwe kennis, geen enkele garantie voor de toekomst. Leren leven zonder garanties en met optimale wendbaarheid moet de nieuwe overlevingsstrategie worden.
