Waarom het sprookje van de Brexit totaal onhaalbaar is

Wie de essentie achter de Brexit wil begrijpen, moet bij Paul de Grauwe zijn. Hij is hoogleraar politieke economie aan de London School of Economics, waar deze weken - als je de wildgroei van affiches op de gang van het vermaarde instituut moet geloven - alleen maar over de Brexit wordt gedebatteerd. De Grauwe zou zich als een vis in het water moeten voelen.

Niets is minder waar. De Belg die de Europese Commissie jarenlang van advies heeft voorzien, voelt zich momenteel een 'ivoren torendeskundige', en dat is op zijn zachtst gezegd best gek. De Britse regering, die regelmatig bij de London School of Economics aanklopt voor advies, negeert de ervaren Brusselkenner. En dat is niet per ongeluk, meent de Belg.

“Er is een collectieve gekte uitgebroken hier in het Verenigd Koninkrijk'', analyseert De Grauwe. “Men droomt hier van een hernieuwd Brits imperium dat de wijde zeeën bevaart en handel drijft met de wereld zonder vooraf gemaakte afspraken. Die afspraken zijn volgens de Britten tekenend voor dat betuttelende socialisme van Europa, dat zich met alles bemoeit en de Britten alleen maar afremt.''

Volgens De Grauwe is er sprake van 'nostalgisch nationalisme' waar vooral de oudere Britten aan hechten. “Dit is de basis voor het sprookje dat premier May vertelt over het leven na de Brexit. Als deze conservatieven hun zin doordrijven, wordt het een drama. Het sprookje van een alleingang dat zij de mensen verteld hebben, is totaal onhaalbaar. Theresa May heeft besloten te doen alsof het wel haalbaar is en ze zal steeds grotere leugens moeten vertellen om de illusie in stand te kunnen houden.''

Illusies en trucjes

De realiteit is dat de helft van de Britse handel wordt gedreven met Europa, vervolgt De Grauwe. “Toegang tot die Europese markt is nu relatief eenvoudig en goedkoop door de afspraken die horen bij de Europese Unie. De Britten willen zich terugtrekken uit de Europese interne markt en dan wel een overeenkomst sluiten met de Commonwealth, met landen als Australië, Nieuw-Zeeland en India. Doen alsof dat een alternatief voor Europa is, is ridicuul."

Zodra er geen afspraken meer zijn tussen Engeland en Europa zullen er immers tariefmuren worden opgetrokken. “Dat betekent dat elk product een prijsopslag krijgt. Het Verenigd Koninkrijk krijgt dan in Europa dezelfde behandeling als China. Dat wordt een zware dobber voor de Britten.''

No Deal

Ondertussen spiegelt de Britse regering de mensen voor dat alle voordelen die Groot-Brittannië nu heeft, kunnen blijven bestaan. Droom maar lekker verder, wil De Grauwe zeggen. “Rather no deal, than a bad deal, zei May vorige week nog. Dat slaat nergens op, want erger dan 'no deal' kan het voor de Britten niet worden. Dit is weer typisch zo'n trucje: eerst doen alsof er een slechte deal is, die dan kan worden voorkomen met geen deal. Het is een trucje om de mensen te foppen en dan zelf als goede onderhandelaar uit de bus te komen.

“Nog zo'n trucje: dreigen met 'als je mij niks goeds biedt, dan loop ik weg hoor', zoals May onlangs weer riep. Dat is een loze dreiging. Het is net alsof je de ander dreigt met zelfmoord: 'Als Europa niet doet wat we willen, dan helpen we onszelf om zeep'. May speculeert met het lot van de Britten, maar dat kan verkeerd uitpakken. De Britten proberen Europa te chanteren met hun eigen zelfmoord!''

Gouden bergen

De Grauwe vervolgt: “May belooft de Britten gouden bergen wanneer zij controle terug krijgen over hun stem, hun grenzen en hun geld. Dat sprookje blijft aantrekkelijk totdat de Brexit echt in werking treedt over twee jaar.''

Een eerste barstje in het sprookje begint al zichtbaar te worden nu er nog een openstaande rekening blijkt met Europa. “May heeft helemaal geen zin in die rekening. Zij vertelde de Britten dat zij 250 miljoen pond per week zouden overhouden als ze eruit stappen. Dat is natuurlijk lastig te rijmen met een rekening die nog betaald moet worden van 60 miljard euro voor langetermijnprojecten waar de Britten al toezeggingen voor hebben gedaan, zoals infrastructuur en pensioenen voor EU-ambtenaren. Dan komt uit dat ze een fabeltje verteld heeft.''

Realiteit

De Grauwe verwacht dat de wal het schip uiteindelijk zal keren. “De realiteit gaat pas echt doorbreken zodra de handelsstromen verstoord raken, de welvaart kleiner wordt, productie daalt en de werkloosheid stijgt. Het grote gevaar is alleen dat er dan zondebokken worden gezocht. Om politieke macht te behouden zal Europa van alles wat mis gaat de schuld krijgen.''

En nu?

“Hoe het verder gaat is ongewis. Europa kan twee standpunten innemen. De eerste is het politieke standpunt dat er geen ruimte is voor een 'goede deal' voor de Britten omdat dan de weg vrijkomt voor andere Europese landen om ook uit te stappen. Het bedrijfsleven zal hard lobbyen voor een 'koopmansdeal'. Dat brengt het Europese project in gevaar, maar het zou kunnen voorkomen dat Groot-Brittannië ontspoort in gevaarlijk nationalistisch beleid. Het is een duivels dilemma aan beide kanten van het Kanaal, maar vooral May zal twee loodzware jaren tegemoet gaan.''