Wat verandert er vrijdag 31 januari 2020 om middernacht in het Verenigd Koninkrijk?

In veel opzichten verandert er tot het eind van dit jaar weinig. Het Verenigd Koninkrijk (VK) gaat van EU- lidmaatschap naar de transitiefase waardoor veel nog even bij hetzelfde blijft. Het grootste deel van bijvoorbeeld de regelgeving, erkenning, certificering, afspraken en het Europees Hof van Justitie als laatste arbiter in geschillen, blijft nog tot het eind van het jaar.

Problemen aan de grens? Nee.

Zo hoeven we op 1 februari geen problemen aan de grens te verwachten omdat er ineens andere regels gelden of invoerheffingen geheven hoeven worden. Zo worden in het VK geproduceerde vliegtuigonderdelen nog gecertificeerd voor assemblage in Duitsland, Frankrijk of Spanje. Zo kan een Brit nog tot eind december langer dan 90 dagen aaneengesloten in de EU verblijven en zelfs werken.

Wat verandert er wel?

Ironisch genoeg, de inspraak. Het land mag dan nog wel gebonden zijn aan EU-regels, hun Europarlementariërs zijn naar huis gestuurd dus inspraak en stemrecht over EU-beleid zijn ze alvast kwijt.

Wat is eigenlijk onzeker?

Toch zijn er een aantal zaken waarvan we zelfs nu nog niet weten hoe die zullen uitpakken. De EU heeft ruim 750 verschillende verdragen met 168 niet-EU landen, honderdduizenden pagina’s lang. Al die verdragen beschrijven de EU als een eenheid.

De Europese Commissie heeft aan alle landen waar de EU een handelsverdrag mee heeft getekend gevraagd of zij tot en met het eind van dit jaar net willen doen alsof het VK nog lid is. Dat hebben de EU27 en het VK immers onderling afgesproken. De grote vraag is of die ‘derde landen’ daar wel in mee willen gaan.

Voor hetzelfde geld zegt Zuid-Korea volgende maand ineens dat het VK de EU formeel heeft verlaten en dat zij de onderlinge overeenkomst tussen VK en EU niet erkennen. Dat zou een probleem kunnen betekenen voor Britse bedrijven die exporteren naar Zuid-Korea aangezien die ineens uit een ‘derde land’ komen.

Rules of Origin

Zelfs Nederlandse bedrijven zouden hierdoor getroffen kunnen worden dankzij zogeheten ‘Rules of Origin’ afspraken. Als twee handelsblokken afspreken elkaars producten makkelijker toe te laten moet je ook afspreken hoe je definieert wat elkaars producten zijn. Anders zou een bedrijf uit een buurland simpelweg een distributiecentrum net over de grens neerzetten en meeprofiteren.

Daarom zijn er meestal afspraken zoals dat minstens een bepaald percentage van een product echt uit de EU moet komen voordat het een EU-product mag heten. Je ziet de bui misschien al hangen, wat als sommige landen de Britse onderdelen in een Nederlands exportproduct niet meer erkennen als ‘afkomstig uit de EU’? Dan heb je als Nederlands bedrijf ineens een probleem.

Weinig liefdadigheid

In internationale handelsverdragen is weinig ruimte voor liefdadigheid, de economische en politieke belangen zijn veel te groot. Het gaat al snel om tienduizenden banen of emotioneel beladen begrippen als voedselveiligheid.

Het is opvallend dat een land als Australië, door Brexiters aangehaald als een belangrijk (voornamelijk emotioneel) doel voor nieuwe handelsovereenkomsten, al duidelijk heeft laten blijken hun voordeel te willen halen uit de zwakkere positie van het VK. India, een land wiens Bruto Nationaal Product binnenkort die van hun voormalig kolonisator inhaalt, speelt ook al een tijdje ‘hardball’ in de Britse toenaderingen.

De onvoorspelbaarheid tussen VK en EU27 mag dan even uit de lucht zijn, de kou kan ineens uit onverwachte hoek komen, van de andere kant van de wereld.