Frank Oostdam (ANVR) over reisvouchers: 'Die móeten we na 1 juni ook garant krijgen'

IJsberend maakt Frank Oostdam (59) rondjes door de woonkamer van zijn woonboerderijtje aan de rand van Bathmen. Zijn telefoon in de rechterhand, iets waarmee hij de laatste weken is vergroeid. Het ding rinkelt onophoudelijk sinds het virus de reiswereld platlegde. Oostdam is directeur-voorzitter van de Algemene Nederlandse Vereniging van Reisondernemingen (ANVR) en voelt zich het boegbeeld van de reissector.

In coronatijd een loodzware job. Nee, Oostdam oogt uiterst vriendelijk, maar de boodschap aan de reiziger is een bittere pil. ,,Er kan op dit moment geen cent terug richting de consument, want anders vallen we met elkaar om. Het is niet anders.” Een onverkoopbare pil, ook dat nog. En dat wordt hem niet altijd in dank afgenomen door reizigers, iets wat Oostdam irriteert. Want: wie kwaadspreekt over de reisbranche, komt ook een beetje aan ‘de vakantieman’ ,,Dat is eigenlijk niet goed, maar zo zit ik in elkaar,” vertelt hij het AD.

Om maar even te beginnen met de meest prangende vraag: komende zomer, corona, vakantie?

,,Ik verwacht dat de zomervakantie een hele lastige gaat worden. Dat er heel sporadisch naar het buitenland kan worden gereisd. We zien nu dat landen de eigen bevolking voorrang geven. De Fransman die in Frankrijk op vakantie gaat. Als er al kan worden gereisd, zullen dat vooral binnenlandse reizen zijn.”

Want massaal vliegen, dat wordt een hele kluif op anderhalve meter afstand.

,,Heel lastig. Vliegen met 30 procent bezetting gaat hem gewoon niet worden. Er moet een soort uitzondering komen. Bijvoorbeeld gezondheidscontrole vooraf. Maar zover is het nog niet. Voordat we met zijn allen echt weer normaal op vakantie gaan, is op zijn vroegst volgend jaar. Dan heb ik het trouwens nog niet eens over intercontinentale reizen naar een ver land. Als het straks kan, is de vraag: wil de Nederlander dat ook? Over het algemeen is de Nederlander trouwens wel snel bereid om toch te gaan. We staan te trappelen om naar het buitenland te gaan.”

Honderdduizenden Nederlanders hebben al een reis geboekt. Hoe moet dat verder?

,,Ons advies aan consumenten voor de zomer: wacht af en ga niet zelf annuleren. De touroperator beslist en annuleert. Ga nou geen geld eisen, want dan gaat het bedrijf straks failliet en dan heb je helemaal niks. We proberen reizigers eerst om te boeken en als dat niet lukt krijgen mensen een voucher.”

,,Allereerst ben ik heel trots dat het ons is gelukt, de vouchers. We waren de eersten in heel Europa die dit hadden opgetuigd. Het mooie is dat – anders dan vouchers van vliegmaatschappijen – het SGR Garantiefonds deze waardebonnen dekt. Zij vergoeden het bedrag als de reisorganisatie failliet gaat."

,,Het is bittere noodzaak, de lifeline voor onze bedrijven. We doen dit niet uit luxe, want we kunnen het gewoon niet uitkeren. Als we nu aan al die mensen die een reis hebben geboekt geld moeten uitkeren, zou er een soort bankrun ontstaan. Het gaat om een soort uitstel van betaling. Het is en blijft geld van consument, uiteindelijk heeft iedereen recht op dat geld.”

De Consumentenbond is er niet blij mee.

,,Reisbureaus moeten die klappen nu opvangen, ja. Schrijnende gevallen krijgen natuurlijk hun geld terug. Er zijn daarbuiten inderdaad best wat mensen die echt heel boos zijn en via de geschillencommissie hun recht willen halen. De eerste dagvaardingen voor rechtszaken van consumenten zijn al de deur uit. Maar ik blijf zeggen: we kunnen niet anders…”

De vraag is dus: houdt dit voucher juridisch wel stand?

,,Uiteindelijk bepaalt de rechter. We zitten in een noodsituatie, maar dit gaat tot rechtszaken leiden. Ik kan alleen maar hopen dat de rechter meeweegt dat we niet anders kunnen. Het is overmacht. Met alle respect. We kunnen niet aan de wet voldoen. Deal with it, beste consument. We begonnen met tientallen annuleringen en nu zitten we op tienduizenden annuleringen. Met de zomer in aantocht gaat het om honderdduizenden annuleringen. Bedrijven zijn echt in nood.”

Hoeveel vouchers zijn er eigenlijk al uitgedeeld?

,,Honderdduizenden. We kunnen die garanties alleen niet in de eeuwigheid volhouden. De deadline is nu 1 juni. In het zwarte scenario moeten we daarna vouchers uitdelen die niet zijn gedekt of alsnog geld uitkeren. Maar dan gaan reisorganisaties failliet. Het advies aan onze bedrijven is daarom: er moet nu geen cent uitgekeerd worden aan consumenten. Dat kan gewoon niet "

,,We zijn bezig met de overheid om de vouchers ook na 1 juni garant te krijgen. Daarnaast willen we een extra kapitaalinjectie van 500 miljoen euro. Als dat niet gaat gebeuren, gaat 70 procent van de reisorganisaties failliet. Dan heb je het over driekwart van de 24.000 mensen die in de branche werken en op straat staan.”

Veel reizigers betaalden al een voorschot. De zomer komt eraan, mensen moeten het resterende bedrag van de reissom betalen, maar weten al dat ze niet kunnen of willen gaan. Dat gaat toch niemand betalen?

,,Klanten zeggen nu: er gaat geen reis door, dat weet jij ook. Maar feitelijk weten we dat niet. Het kan best zijn dat je wel naar Griekenland kan. We houden die klant aan het feit: je bent een contract aangegaan, dus je moet die reissom betalen. Als de reis niet doorgaat boeken we om of je krijgt die voucher.”

En als je dat niet doet?

,,Als je dat niet doet, dan kan de touroperator ervan uitgaan dat jij gaat annuleren. Dan zou je een deurwaarder aan de deur kunnen krijgen. Al gebeurt dat in het uiterste geval.”

Ja, jullie advies is: stuur een deurwaarder naar de al zwaar getroffen reiziger?

,,We moeten wel zo streng zijn, want we hebben dat geld al betaald aan hotels en luchtvaartmaatschappijen. Het is wél zo dat je als consument moet begrijpen dat je bij de boeking een contract bent aangegaan met wederzijdse verplichtingen. Overigens is dat ook zo afgesproken met de Consumentenbond. Normaal vragen wij zes weken voor de reis aan klanten om de resterende reissom te betalen. We zien dat reisorganisaties dit steeds vaker als tegemoetkoming richting consument vervangen door een termijn van twee à drie weken. Dat geeft iets meer lucht.”

Luister hieronder ook naar de podcast van De Ondernemer waarin we spraken met Frank Oostdam over deze crisis!