Hema-directeur Tjeerd Jegen na bewogen week: 'Den Haag' was over lockdown niet duidelijk

‘Niet handelen in de geest van de coronaregels’, ‘de lokale middenstand eruit duwen’, de randjes opzoeken’: de beschuldigingen vanuit politiek Den Haag waren niet van de lucht, deze week. Wat doet dat met u?

,,Laten we even de tijdlijn neerzetten. Op maandagavond was de speech van premier Rutte, waarin hij zei dat winkels voor levensmiddelen openbleven. Wij verkopen een combinatie van levensmiddelen en andere spullen. De speech was daarover onduidelijk, en de website Rijksoverheid.nl lag er drie uur lang uit. In overleg met de supermarkten hebben wij toen besloten: wij gaan deels open. Want wij verkopen kaas, gebak, vleeswaren. Sommige winkels hebben een kloek supermarktgedeelte."

,,Op dinsdagmiddag stond stond zwart op wit op Rijksoverheid.nl: winkels die minstens 30 procent essentiële spullen verkopen, mogen open voor dat deel van de winkel. Toen ontstond er commotie onder de politieke oppositie in Den Haag, en kreeg ik een telefoontje van de directeur-generaal bedrijfsleven van het ministerie van Economische Zaken: ‘Sorry, we gaan de 30-procentregel schrappen.’ Daarop zijn we dichtgegaan."

,,Vanaf het begin van de crisis is ons door het ministerie van Economische Zaken verteld: spreiden, spreiden, spreiden. Hoe meer winkels essentiële spullen verkopen, hoe minder de klanten op een kluitje zitten. Ik begrijp wel dat het kabinet het beleid aanpast als het onvoorziene gevolgen heeft, maar ga dan niet zeggen: ‘winkels zoeken de randjes op,’ zoals staatssecretaris van Economische Zaken Mona Keijzer deed in het Journaal. Wees open."

Na die laatste woorden klapt Jegen met de rand van zijn hand op tafel, neemt een slok koffie, kijkt een moment naar rechts en zegt tegen de verslaggever van de Volkskrant: ,,Nu ben ik hier klaar mee hoor, laten we naar de toekomst kijken." En even later: ,,Wat ik nog wel kwijt wil: winkels openen met maar 30 procent van het aanbod is voor ons niet rendabel. Wij deden het om te helpen."

Albert Heijn

,,Ik kom uit de supermarktwereld en ik kan je vertellen: de laatste twee dagen voor Kerst zijn de drukste van het jaar. Nu zijn de horeca dicht, mensen gaan niet op vakantie, er is een viruscrisis, en winkels zoals de Hema zijn gesloten. Dus als je batterijen wilt kopen, moet je nu ook naar de supermarkt. Dat wordt gigantisch druk bij de Albert Heijn volgende week, reken maar. Daar hebben ze niet goed over nagedacht."

(tekst gaat verder onder de foto / De Volkskrant-Guus Dubbelman)

Tjeerd Jegen trad in 2015 aan bij een winkelbedrijf dat financieel op de rand van de afgrond verkeerde. Hema zuchtte onder 800 miljoen euro schuld, het resultaat van een ‘herfinanciering’ door Lion Capital, het Britse investeringsfonds dat de winkelketen in 2007 had gekocht en het sindsdien financieel uitkleedde. De rentelasten over die lening alleen al bedroegen zo’n 55 miljoen euro per jaar. Jegens opdracht vanuit Lion, zegt hij nu, was: maak Hema aantrekkelijk voor een koper en verlos ons ervan.

Meerdere pogingen om Hema te verkopen aan een andere financiële partij ketsten de afgelopen jaren af, onder meer door de enorme schuldenlast. Faillissement was een serieuze mogelijkheid. Totdat de flamboyante Nederlandse ondernemer Marcel Boekhoorn de winkelketen eind 2018 in handen kreeg. Geen financieel gegoochel meer, beloofde hij: Hema is weer in Nederlandse handen. Hema-personeel onthaalde Boekhoorn als de Messias.

Maar nadat Boekhoorn het afgelopen voorjaar had geweigerd een lening van 50 miljoen uit eigen zak af te betalen – Hema als bedrijf had dat geld niet – viel de winkelketen alsnog in handen van een consortium van Amerikaanse en Britse schuldeisers. De familie Van Eerd, eigenaren van Jumbo, kwam Hema te hulp. Deze week gingen de banken akkoord met een financieringsconstructie die Van Eerd en de Nederlandse investeringsmaatschappij Parcom beide voor de helft eigenaar van Hema maakt. De familie Van Eerd zegt openlijk dat zij 100 procent eigendom in de toekomst niet uitsluiten.

Het resultaat van de aankoop, en de stappen ervoor, is dat Hema’s schuldenlast van 800 miljoen euro daalt naar 200 miljoen euro. De jaarlijkse rentebetalingen dalen van zo’n 55 miljoen euro naar 9 miljoen euro. Daarmee is Hema weer financieel gezond.

Na een jarenlange worsteling werd Hema deze week eindelijk verlost uit haar financiële nood. Prompt moesten de winkels voor vijf weken dicht, voor het eerst in de geschiedenis. Heeft u nu de pest in?

,,De sluiting is verschrikkelijk, voor klanten en voor medewerkers. Ik denk bovendien dat de schade van vijf weken verplichte sluiting veel groter zal zijn dan alleen het omzetverlies, voor alle fysieke winkels. Consumenten zijn gewoontedieren. Als ze eenmaal weg zijn, komen ze niet snel weer terug. De trend naar onlinewinkelen zal hierdoor blijvend versterkt worden, en dat is slecht nieuws voor de winkelstraten."

Toch bent u opmerkelijk goedgehumeurd. Wij hebben elkaar inmiddels vier keer gesproken en ik heb u nog nooit zo geanimeerd gezien, glimlachend en met de handen pratend.

,,Het is een ongelooflijk jaar geweest. We begonnen het jaar als een bedrijf dat enorme schulden meetorste, en eindigen met een fractie daarvan. En dat in de coronacrisis, waar de meeste bedrijven met méér schulden uitkomen. Dus ja, ik ben vol vertrouwen in de toekomst."

Zijn het nu werkelijk alleen die schulden geweest die het Hema de afgelopen jaren zo moeilijk hebben gemaakt? Waren er geen andere factoren?

,,Natuurlijk wel. De leegloop van de winkelstraten en de groei van e-commerce raakt ook ons. Maar desondanks heeft Hema de afgelopen jaren telkens een bedrijfswinst (de brutowinst, voor rentelasten en afschrijvingen, red.) gehad van 100- tot 120 miljoen, 8 tot 10 procent van de omzet. Dat is een prima resultaat, hoger dan dat van Ahold."

,,Maar die enorme schuld hing als een molensteen om onze nek. Van de pakweg 100 miljoen brutowinst verdween elk jaar de helft direct naar rentebetalingen. Nu houd ik bruto 90 miljoen over. Dat is een enorm verschil. Met dat bedrag kunnen we flink investeren in de toekomst."

Waar gaan die investeringen naartoe? U bent de man die Hema-winkels in Dubai opende, Hema-spullen naar de VS en Mexico stuurde, en de expansie in Italië, Spanje, en Duitsland leidde. Maar de familie Van Eerd zegt: we gaan ons weer concentreren op de basis. De Benelux en Frankrijk.

,,Wij zijn de strategie nu aan het bespreken. In februari kan ik daar pas meer over zeggen. Maar we gaan uiteraard investeren in mooie nieuwe winkelconcepten, in efficiëntere logistiek, in ict-infrastructuur om onze online activiteiten uit te breiden."

Gaan die investeringen naar Nederlandse winkels?

,,In Nederland gaan wij uiteraard veel meer investeren. We zien ook ruimte voor nieuwe winkels, in nieuwe groeikernen – een franchisenemer van ons heeft onlangs een winkel geopend in Castellum Houten, een gloednieuwe woonwijk. Maar ik zie ons niet snel een nieuwe grote Hema openen, met meerdere verdiepingen. Dat is niet meer van deze tijd. Consumenten willen buurtwinkels."

In februari maakt u met de nieuwe eigenaren de plannen voor de toekomst bekend. Gaan er in de nieuwe strategie banen verloren?

,,Daar kan ik nu echt niets over zeggen. Behalve dat we gaan groeien, niet krimpen. Misschien gaan er mensen naar andere plekken, maar meer investeringen zorgen over het algemeen voor meer werkgelegenheid, niet minder."