Ondernemer Ruud Mansveld moet acht ton aan NOW-steun terugbetalen: ‘Dit wordt een nieuwe toeslagenaffaire’

Acht ton moet hij terugbetalen van de NOW1-regeling, ondanks dat hij geen enkele medewerker heeft ontslagen. ,,Ik laat het hier niet bij zitten”, zo klinkt het strijdbaar uit de mond van Ruud Mansveld, directeur/eigenaar van Mansveld Techniek in Eindhoven. ,,Er zijn al wat voorbeelden van schrijnende gevallen in de pers gekomen van veelal kleinere ondernemers. Voor mijn bedrijf is het effect echter veel groter.”

Vrije dagen uitbetaald

Eind 2019 had Mansveld Techniek een orderportefeuille die voorspelde dat het bedrijf een extreem druk jaar voor de boeg had, met een verwachte omzetgroei van 20 procent ten opzichte van het jaar ervoor. Mansveld: ,,In deze tijden van grote personeelstekorten voor goed geschoold technisch personeel een hele uitdaging. Om onze klanten toch goed te kunnen helpen, hebben we besloten om een groot aantal opgespaarde vrije dagen uit te betalen. Deze betaling is uiteindelijk in januari 2020 gedaan.” Met alle gevolgen vandien.

Eerder deze week werd al duidelijk dat ondernemers die niemand hebben ontslagen, soms toch alle staatssteun moeten terugbetalen. De reden: het Ministerie van Sociale Zaken heeft voor januari 2020 als vergelijkingsmaand gekozen, omdat voor die maand alle salarisstroken al waren opgemaakt voordat de NOW-regeling werd ontwikkeld. Zo wilde het ministerie fraude tegengaan, luidt de verklaring van demissionair minister Wouter Koolmees (D66).

Boete van acht ton

Mansveld is razend en heeft inmiddels aangeklopt bij werkgeversorganisaties als VNO-NCW, MKB-Nederland en Techniek Nederland om hier een zaak van te maken. ,,Als gevolg van deze standaard rekenmethode neemt de overheid aan dat we mensen hebben ontslagen”, zegt hij. ,,Dat heeft weer tot gevolg dat we een onterechte afslag op de NOW1-regeling krijgen van ongeveer 800.000 euro. De impact is voor ons enorm, en dus ook voor de pakweg 15.000 bedrijven die in hetzelfde schuitje zitten. Deze financiële middelen zijn allemaal ingezet om de werkgelegenheid en de continuïteit van de bedrijven te beschermen. We sturen maximaal op een goede kaspositie, we zijn voorzichtig met investeren en er wordt geen dividend uitgekeerd.” Toch moet Mansveld nu acht ton terugstorten naar het UWV. Het wringt, het fnuikt en het verbijstert de Eindhovense ondernemer.

Nieuwe toeslagenaffaire

Mansveld windt er geen doekjes om: dit wordt een nieuwe toeslagenaffaire, die hij een eigen naam heeft gegeven, namelijk de ‘afslagenaffaire’. Deze parallel met de rel rond de toeslag voor de kinderopvang is al eerder gelegd door Jan Meerman van INretail, maar Mansveld vindt de vergelijking meer dan terecht. Hij is er ook echt diep ingedoken en citeert het rapport van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag, gepubliceerd op 17 december 2020: ,,De commissie constateert dat de politieke behoefte om de uitvoering van de toeslagen efficiënt in te richten en de politieke en maatschappelijke wens om fraude te voorkomen, geleid hebben tot wet- en regelgeving en een uitvoering daarvan, die het niet of nauwelijks toeliet om de individuele situatie van mensen recht te doen.”

Meer conclusies van de parlementaire commissie zijn volgens Mansveld veelzeggend voor wat er nu met NOW gebeurt: ,,Uitvoeringsinstanties, zoals de Belastingdienst en het UWV, zijn de afgelopen jaren in grote problemen gekomen. Dit falen wordt veroorzaakt door een opeenstapeling van problemen en door gebrek aan interesse en kennis vanuit de Tweede Kamer. Door de doorgeslagen digitalisering is er geen ruimte voor maatwerk, problemen komen niet aan het licht of worden rooskleuriger voorgesteld dan ze zijn. De vraag is of de overheid deze kritiek serieus genoeg neemt en zich voldoende inzet om dit in de toekomst te voorkomen.”

Weeffout bij UWV en Belastingdienst

Waar het volgens Mansveld is misgegaan is dat de NOW1-regeling (Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid) heel snel in elkaar is gezet om veel bedrijven goed en snel te kunnen helpen. ,,Maar door een weeffout in de uitvoering betekent het voor circa 13.000 bedrijven dat zij een onterechte afslag ofwel boete krijgen over de ontvangen NOW, waarbij soms zelfs het hele bedrag vervalt.”

Ambtenaren waarschuwden vorig jaar al in interne stukken: regels die bedacht zijn om werkgelegenheid te behouden zijn veelal gericht op fraudepreventie en leiden soms tot schrijnende gevallen. Ondernemers die niemand hebben ontslagen moeten toch de loonsteun geheel of gedeeltelijk terugbetalen.

Mansveld sloeg aan het rekenen met de cijfers die het Ministerie van Sociale Zaken zelf vrijgaf. ,,Demissionair minister Koolmees schreef in december aan de Tweede Kamer dat 60 procent van de 140.000 bedrijven die NOW1 hebben aangevraagd, deze steun deels moeten terugbetalen. In een Kamerbrief van 9 maart laat Koolmees weten dat ruim 20.000 ondernemers NOW moeten terugbetalen. Bij ongeveer 20 procent daarvan komt dit door een dalende loonsom. Hierbij gaat het over de ruimt 41.000 (van de 140.000) ondernemers die zich op dat moment hebben gemeld voor een definitieve berekening. Meer dan 13.000 bedrijven moeten uiteindelijk hun NOW-steun terugbetalen vanwege een onjuiste bepaling op basis van een ongecorrigeerde berekening van de loonsom.”

Kafkaëske bureaucratie

Veel belangenorganisaties riepen al vergeefs op om maatwerk bij de uitvoering van de NOW-regeling, maar daar wilde het kabinet niet aan. Het gevolg is een kafkaëske bureaucratie die zich verstopt achter afgesproken regels. Mansveld: ,,Minister Koolmees zegt dat het UWV in de praktijk dient te kijken of bedrijven in de geest van de regeling steun krijgen. Maar in de praktijk zegt het UWV dat de regels van het ministerie gevolgd moeten worden. De minister zegt vervolgens dat de regels geen ruimte bieden voor maatwerk. Van de bezwaren die bij het UWV worden ingediend door de bedrijven, vanwege een onjuiste toepassing van de regeling, wordt 80 procent afgewezen. Ziehier de bron voor een afslagenaffaire.”

Mansveld haalt het rapport over de toeslagenaffaire er maar weer eens bij. Daarin staat: ,,Een grondbeginsel van onze rechtsstaat is dat zowel bij het maken als bij het uitvoeren van wetten zoveel mogelijk rekening gehouden moet worden met de belangen van de mensen. Om goede redenen zijn rechtmatigheid en efficiëntie leidende principes bij het opstellen en uitvoeren van regelingen, op grond waarvan mensen aanspraak kunnen maken op een financiële bijdrage van de overheid.”

Over die belangen van mensen zegt Mansveld kritisch: ,,Ondernemers zijn ook mensen. De uitvoerder heeft berekeningen uitgevoerd als een massaproces en daarbij een grove inbreuk gemaakt op het rechtsstatelijke principe dat optimaal recht moet worden gedaan aan de individuele situaties van mensen. Niemand, ook een bedrijf niet, mag onterecht worden neergezet als fraudeur en als gevolg daarvan bestraft worden met hoge boetes.”

Maar hoe nu verder? ,,Laten we deze situatie met elkaar krachtig aanpakken en oplossen, om zo een nieuwe affaire te voorkomen”, verzucht Mansveld. ,,We moeten voorkomen dat we veel energie en geld moeten stoppen in financiële, fiscale en juridische procedures. De beschikbare middelen kunnen beter worden gebruikt voor innovatie, werkgelegenheid, duurzaamheid en inclusiviteit.”