Kenners hebben hun prognoses voor 2021 aan de lopende band moeten bijstellen. Neem het effect van de crisis op de huizenprijzen. ABN Amro voorspelde in juli dalende huizenprijzen in 2021. Drie maanden later verwacht de bank juist stijgende huizenprijzen voor volgend jaar. Dit naar aanleiding van de woningmarktcijfers van de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM), waaruit blijkt dat de huizenprijzen de afgelopen maanden bleven oplopen.
ESB, het vakblad voor economen, publiceerde eerder dit jaar een artikel over de groeiramingen. Daaruit bleek dat de verwachtingen ver uiteenliepen. In maart raamde de Rabobank de krimp van de Nederlandse economie voor dit jaar op 0,2 procent. Inmiddels is dat ruim 5 procent krimp volgens de bank. ABN Amro voorzag 3,5 procent en het Centraal Plan Bureau (CPB) schatte de teruggang tussen de 1,2 en de 7,7 procent.
Natuurlijk maakt elke bank en elk kennisinstituut naar eer en geweten een prognose, maar in deze crisis zijn de modellen waarmee de economische groei doorgaans wordt berekend, niet toereikend. ,,Deze crisis is anders, omdat het nu in eerste instantie om een aanbodschok ging'', zegt Elwin de Groot, eurozone-econoom bij de Rabobank. ,,Het model waarmee wij werken is vooral gericht op verandering in de vraag.''
Eerder interviewden wij voor De Ondernemer Radio retailexpert Fred Rutgers en marcom-deskundige Thijs van Dijk over onder meer de communicatie rondom de coronacrisis, met voorbeelden en al. Luister mee.'Toon van berichtgeving economische effecten coronacrisis te negatief'
Huizenprijzen: bedankt bank, voor je voorspelling
In eerste instantie veroorzaakte China de crisis. Daar gingen de fabrieken dicht, waardoor westerse fabrikanten geen onderdelen meer kregen en hier de productie ook steeds verder stilviel. Toen het virus zich over Europa en de VS verspreidde, werd het aanbod nog minder en zakte de economie verder in.
Dat fenomeen kende het model niet, dus was de voorspellende waarde gering. Toch komen de banken en kennisinstituten gewoon met nieuwe ramingen en verwachtingen. Daar zul je als potentiële huizenkoper maar op afgaan. Had je besloten de koop nog even uit te stellen, omdat volgend jaar de prijs van woningen gaat dalen, kom je er in oktober achter dat huizen een stuk duurder zijn en de prijsstijging gewoon doorgaat. Bedankt bank, voor je voorspelling.
'Raming economische groei zijn altijd onzeker, maar nu extreem onzeker'
,,Ramingen over de economische groei zijn altijd onzeker, maar nu extreem onzeker'', zegt Bas Jacobs, hoogleraar economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. ,,Je zou die waarschuwing eigenlijk in elke voorspelling die je publiceert met koeienletters erbij moeten zetten.''
Die onzekerheid valt de voorspellers niet kwalijk te nemen, vindt Jacobs. ,,Het is bijna onmogelijk het effect van een pandemie op de economie te voorspellen. Hoe ontwikkelt het virus zich? Hoe reageren huishoudens, bedrijven en de overheid? Dat zijn allemaal onzekerheden.'' En dat terwijl door die onzekerheid juist meer behoefte is aan richting. ,,Zelfs in een zware storm is het beter met een kompas te varen dan zonder'', zegt Jacobs. ,,Ook al word je door de storm vaak uit koers geblazen.''
Somber, toen weer iets minder somber, wel krimp... zo dacht het CPB er in augustus over:CPB iets minder somber over economie, dit jaar 5 procent krimp
Sandra Phlippen, hoofdeconoom bij ABN Amro, wijst daar ook op. ,,Er is behoefte aan duidelijkheid over welke kant het opgaat. Wij werken niet met een model, maar maken scenario's van wat er zou kunnen gebeuren. Wat is het effect van een lockdown bijvoorbeeld, of de tweede golf besmettingen? Je beredeneert wat daar de economische gevolgen van zijn. Daar discussieer je met elkaar over. Dat leidt tot meer begrip van de situatie. En meer begrip leidt tot betere voorspellingen.''
Phlippen benadrukt dat we de verwachtingen dat de economie zoveel procent gaat krimpen of de huizenprijzen zoveel procent gaan dalen niet te belangrijk moeten maken. ,,Het gaat erom dat we de richting aangeven waarin de economie zich ontwikkelt.''
Maar de voorspellingen zijn zeker niet alleen leuke intellectuele oefening voor economen. ,,Onze inzichten delen we met onze klanten. Dat zijn ook de raad van bestuur en de raad van commissarissen van de bank.'' Voor de bank is het bijvoorbeeld belangrijk om te kunnen inschatten welke sectoren het hardst worden geraakt. Dan kan de bank bepalen hoe groot de kans is dat leningen aan bedrijven niet worden terugbetaald en of de bank extra geld opzij moet zetten voor die verwachte verliezen.
In juni sprak hij onze radio-uitzending, retailonderzoeker Hans van Tellingen, over voorspellingen van de Rabobank. Luister nog 'ns terug:Retailonderzoeker Hans van Tellingen: 'Rabobank schat groei supermarkten veel te laag in' (podcast)
'Er is gewoon vraag naar voorspellingen. Er is geen keus om het niet te doen'
Ook voor bedrijven en huishoudens is die informatie van belang, zegt Elwin de Groot. ,,Er is gewoon vraag naar voorspellingen. Er is geen keus om het niet te doen. Klanten willen inzicht in de ontwikkelingen om goede beslissingen te kunnen nemen.''
En dat gaat met horten en stoten. ,,De markt dwingt je om ongezouten uitspraken te doen over de groei. Als er veel onzekerheid is, loop je het risico dat je de plank flink misslaat. Maar kijk naar de Europese Centrale Bank (ECB). Toen Christine Lagarde haar eerste persconferentie hield als bankpresident had de ECB zijn groeiraming nog helemaal niet aangepast. Terwijl duidelijk was dat die nergens meer op sloeg.''
Zonneschijn voorspellen als het onweer al is losgebarsten is inderdaad niet goed voor de geloofwaardigheid, maar al te drastische veranderingen roepen ook weinig vertrouwen op. Toch zijn aanpassingen juist een teken van kracht, zegt Phlippen. ,,Naarmate de kennis toeneemt kunnen we betere voorspellingen doen. Bijvoorbeeld over de tegenstelling tussen economie en gezondheid.''
April dit jaar. Het IMF stelde het toen al te weten, zie deze link:Verwachting IMF: forse economische krimp Nederland
'Een bank is een mammoettanker die maar langzaam van koers verandert'
De discussie of een lockdown zo veel economische schade toebrengt, dat het middel erger is dan de kwaal woedt al een tijdje. ABN Amro deed onderzoek en zag dat de angst voor het virus mensen al kopschuw maakt en tot minder consumptie leidt. Dus strenge maatregelen zijn op de korte termijn nadelig, maar zorgen op de wat langere termijn voor een sneller herstel.
Phlippen vindt dat de discussie nu te veel over voorspellingen op de korte termijn gaat. ,,Wij kijken vooral naar trends. Een bank is een mammoettanker die maar langzaam van koers verandert. Daarom is het van belang naar ontwikkelingen op de lange termijn te kijken.''
Bas Jacobs denkt dat we moeten leren leven met grote onzekerheden. ,,Het is ondoenlijk voor het CPB en andere voorspellers om hun modellen aan zeldzame pandemieën aan te passen.'' De Groot ziet dat positiever. ,,We hebben het nu beter in de vingers gekregen. Elke crisis is anders, daar moeten we van leren.''
Mediaspecialist Tonie Broekhuijsen schreef een blog over 'gekmakende communicatie', met een link naar het hoorspel The War of the Worlds. Klik hier:Zo gekmakend kan communicatie zijn, ook over corona
