Kleine bierbrouwers zuchten onder naweeën corona en torenhoge energiekosten

Groninger, De Natte Gijt, Hosternokke, De Vlijt en de Twentse brouwer Eanske. Zomaar wat brouwers die de afgelopen tijd zijn gestopt. In het eerste kwartaal van dit jaar hielden twintig kleine brouwerijen het voor gezien. Het is het hoogste aantal stoppers sinds 2013, zo blijkt uit cijfers van de Kamer van Koophandel. Een trendbreuk.

Glanerbrugger Jos Oostendorp verwacht dat de komende tijd meer kleine brouwers zich ‘beter gaan afvragen of ze wel of niet door moeten gaan’, zo vertelt hij aan het AD. „Die zich voor de vraag zien gesteld: kan het nog wel uit? Maar vooral ook: heb ik er nog wel lol aan. Het is momenteel niet makkelijk.”

Het is nog geen alarmfase één

Oostendorp is voorzitter van Craft, de branchevereniging voor onafhankelijke brouwerijen. Hij heeft een schat aan ervaring. De Twentenaar werkte lange tijd bij Grolsch en was later jarenlang directeur van Brouwersnös in Groenlo (onder meer Yellow Moon-bier).

Het is nog geen alarmfase één, zegt hij. „Er is gewoon sprake van een kleine achteruitgang, niet van een massale sluiting of zo. Het zijn vooral de kleine ondernemers, die helemaal zelf brouwen en daarvan moeten bestaan, die het zwaar hebben. Voor de zogenaamde huurbrouwers, die hun eigen bier dus bij een andere brouwerij laten maken, is het makkelijk. Die hebben er vaak nog wel een baan naast. Maar als je voor je inkomen helemaal afhankelijk bent van je eigen bieren, dan heb je er wel een dobber aan.”

Het draait echt niet alleen om de hoge productiekosten of corona

Wat meespeelt is dat de coronasteun - als die is aangevraagd - nu moet worden terugbetaald, zegt hij. „Ondertussen stegen de energieprijzen de pan uit, werden grondstoffen veel duurder, is het afvullen van flesjes stukken prijziger en is er nu ook statiegeld op blikjes. Het is plus, plus, plus…” Tegelijk wijst hij er op dat van de 187 leden van Craft er maar één echt failliet is gegaan.

In de regio sneuvelt in elk geval het 10 jaar oude Eanske. Dat kwam uit de lucht vallen. Want eigenaar Oscar Moerman had juist een nieuwe investeerder gevonden, dus het zag er goed uit. Maar uiteindelijk werd een zakelijk verschil van mening met de investeerder de doodsteek, niet per se de economische malaise. Moerman herkent het financiële gevecht wel uit eigen huis. „Als je zelf brouwt en er geen baan bij hebt dan is het moeilijk geld verdienen.”

Vorig jaar zat Eanske op het randje van een faillissement, erkent hij. Door allerlei factoren. „De kosten van grondstoffen vallen in mijn ogen mee, dat is maar een klein deel. Veel zit in de energiekosten. Maar het draait echt niet alleen om de hoge productiekosten of corona, want tijdens corona werd er best nog wat speciaalbier thuis gedronken. De grote concurrentie speelt mee. De markt is intussen groot, groter, grootst. En dan worden er ook nog allerlei biertjes uit het buitenland geïmporteerd. Prima biertjes, maar het gaat wel ten koste van de eigen kleine brouwers.”

De horeca helpt niet

En de Twentse horeca is niet echt behulpzaam, is de ervaring van de Enschedeër. „Als je langs de zaken trekt om je bier onder de aandacht te brengen staan ze zelden te juichen: kom maar op met je biertjes. Ze hebben allemaal wel de grote merken op de tap, ook de specialebiercafés. Maar de kleine merken dus meestal niet. Daar hebben we het lastig.”

Daarnaast - dat klinkt wellicht gek - hebben in zijn ogen de kleine brouwerijen ook juist last van de populaire bier-app Untappd. De app zet in principe mensen aan om nieuwe biertjes te ontdekken. Maar er is een schaduwkant. „Het vergroot juist de concurrentie. Ze kopen je maar één keer, want daarna willen ze weer een ander biertje afvinken. Ze lopen scannend door de slijterij: oh die heb ik al gehad. Al is het tien jaar geleden.”

Nieuwe brouwerij in Almelo

Het is allemaal waar. Niettemin roeit in Almelo de lokale brouwerij de Zwarte Parochie juist helemaal tegen de economische tegenwind in. In het centrum openen twee ondernemers een gloednieuwe brouwerij, met proeflokaal én slijterij. Er wordt - deels met crowdfunding - flink geïnvesteerd.

Menno de Braak: „Al die problemen had ik wel zien aankomen. Als je het vooral moet hebben van je ‘flesjesverkoop’, dan ga je het niet redden. Ik zeg wel eens: vergeet de fles, giet het direct je klant in. Het scheelt zoveel aan logistiek gedoe. Bij de proeverij kan je straks van tientallen eigen biertjes proeven, rechtstreeks uit de brouwerij. Mensen kunnen er ook zien hoe het wordt gemaakt. Het is de totale beleving. Kleinschalig, zodat je meteen kan bijsturen als het nodig is.”

Proeflokaal en de slijterij kunnen de kleine marges van de flesjes compenseren

De brouwer heeft nog wel de zogeheten massabiertjes in de Almelose slijterijen en supermarkten. Maar die worden elders gebrouwen. „Zo zijn we dus actief op meerdere fronten. Het proeflokaal en de slijterij kunnen de kleine marges van de flesjes compenseren. En we zijn als merk toch overal te krijgen. Maar van bierbrouwen wordt je sowieso niet rijk.”

Ondertussen broedt broedt Moerman op een doorstart van zijn brouwerij. „In een andere vorm, kleinschaliger en gewoon naast mijn werk. Ik hoor in de regio geen verhalen van brouwers die het helemaal niet trekken, dus ik denk dat die ruimte er nog steeds is. Dat is een plan diep in mijn hart. Hoe tof zou het zijn om het merk Eankse op de markt te houden…”