Koopkrachtcrisis: FNV-voorzitter wil dat Den Haag 'prijzenwet' gaat inzetten

Via prijzenwet prijsplafond voor gas

Nederland had afgelopen maand de hoogste gasprijs van alle landen in de Europese Unie. Dat blijkt uit cijfers die Nieuwsuur opvroeg bij prijsvergelijkingssite Energievergelijk.nl. De energieprijzen stijgen al een tijdje snel door de oorlog in Oekraïne. Ook de voedsel- en huurprijzen stijgen fors. Vakbond FNV roept op om de lonen te verhogen en een prijsplafond voor gas in te stellen. Tuur Elzinga, FNV-voorzitter, stelde in Nieuwsuur: ,,Er is een koopkrachtcrisis zoals we die in decennia niet hebben meegemaakt."

Hij vindt dat werkgevers en de regering in actie moeten komen, onder meer door de lonen 'fors te verhogen'. Het minimumloon gaat vanaf volgend jaar al sneller omhoog, maar dat is volgens hem niet genoeg. Hij wil minimaal 14 euro per uur, 'en daaraan gekoppeld een stijging van de uitkering en de AOW.'

Kabinet bepaalt maximumprijs op energie

Elzinga pleit ook voor het inzetten van de prijzenwet, waarmee het kabinet een maximumprijs zou kunnen invoeren voor boodschappen of energie. Dat bedrijven dan omzet moeten inleveren, vindt hij niet onredelijk. ,,Wat we nu zien is dat door de inflatie de burgers verarmen, terwijl bedrijven recordwinsten maken. Er is geld zat, maar dat zit allemaal bij bedrijven."

Elzinga ziet weinig in een nieuw sociaal akkoord waarin vakbonden afspraken maken met werkgevers om de dalende koopkracht te repareren. ,,Er is een loongolf nodig. We hebben een fatsoenlijk loon nodig, en ik denk dat we daarvoor de straat op moeten, dat we daarvoor in actie moeten komen. Het is nu echt aan de werkgevers en de politiek om over de brug te komen."

Koopkrachtcrisis: '1 op de 3 huishoudens gaat in problemen komen'

Nederlandse huishoudens betaalden in juli 283 euro per megawattuur (MWh) gas, ruim twee keer zoveel als het gemiddelde EU-huishouden. Ook in buurlanden Duitsland en België is gas ongeveer de helft goedkoper. Een maand eerder was gas in Zweden nog duurder dan in Nederland, maar ook daar betaalden ze in juli minder dan bij ons: 237 euro per MWh.

Ook voor stroom betalen we in Nederland relatief veel: 419 euro per MWh, inclusief heffingen én vermindering van de energiebelasting. Alleen in Italië en Denemarken liggen de prijzen hoger.

Een gemiddeld huishouden dat z'n energiecontract moet vernieuwen is zo'n 3700 euro per jaar extra kwijt ten opzichte van vorig jaar, stelt Energievergelijk.nl. Budgetvoorlichter Nibud waarschuwt dat een op de drie huishoudens hierdoor in problemen gaat komen. ,,Sommigen hoeven alleen iets te bezuinigen, maar er is ook een grote groep die zelfs als ze goed budgetteren niet meer rond kunnen komen", zegt Nibud-directeur Arjan Vliegenthart. "En dat is zorgelijk."

'Hoge prijzen raken ook middeninkomens'

Mensen met een laag inkomen kunnen eenmalig 1300 euro energietoeslag aanvragen. ,,Dat is niet voldoende om mensen boven water te houden", zegt Vliegenthart. ,,We zien te veel groepen die structureel te weinig inkomen hebben om rond te komen. Ook werkenden."

Ook de FNV vindt de regeling ontoereikend. ,,De doelgroep is te klein", zegt Elzinga. ,,De stijging van de energieprijzen raakt iedereen, ook mensen met een middeninkomen. En aan een tijdelijke toeslag heb je niet zoveel omdat de inflatie permanent is."

Prijzenwet (1961)

1

Onze Minister kan, in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad, indien er naar zijn oordeel als gevolg van een zich plotseling voordoende noodsituatie van de nationale economie, veroorzaakt door een of meer schoksgewijs optredende factoren, sprake is van een zodanig versnellende inflatie - of indien er aanwijsbare omstandigheden zijn, op grond waarvan hij kan vermoeden dat een dergelijke versnellende inflatie zal ontstaan -, dat het nemen van een zodanige maatregel is vereist:

a- voor producten en diensten in het algemeen verbieden, voor zover het de binnenlandse markt betreft, het aanbieden, verkopen, verhuren, krachtens verkoop leveren of krachtens verhuur verschaffen van het genot van producten, onderscheidenlijk het aanbieden of verrichten van diensten of het zich verbinden deze te verrichten, tegen hogere dan door hem aan te geven prijzen;

b- voorschriften geven betreffende het voeren van een administratie, waaruit de vorming blijkt van de prijzen, die voor producten of diensten, ten aanzien van welke het onder a bepaalde toepassing heeft gevonden, op de binnenlandse markt worden gevraagd, bedongen of in rekening gebracht.

2

Een regeling op grond van het eerste lid dient gepaard te gaan met de aankondiging van andere maatregelen welke in verband met het zich voordoen van de aldaar bedoelde noodsituatie vereist zijn en die ten doel hebben de inflatie te beperken.

3

Een krachtens het eerste lid vastgestelde regeling geldt voor een bij die regeling vast te stellen tijdvak van ten hoogste zes maanden. Dit tijdvak kan eenmaal worden verlengd met ten hoogste zes maanden.

Voor de volledige versie van de prijzenwet, zie deze link.