Zo houd je oudere werknemers vitaal

Beleid is nu nog gericht op het ontzien van oudere werknemers. In veel cao's is bijvoorbeeld afgesproken dat ouderen geen nachtdiensten hoeven te draaien of extra vrije dagen krijgen. Ook het generatiepact is populair, waarbij mensen bijvoorbeeld 20 procent korter werken met tien procent minder loon en behoud van de volledige pensioenopbouw.

Daarnaast worden er veel werkgroepen opgericht die studeren op maatregelen om oudere werknemers gezond naar hun pensioen te laten gaan. Maar dat is 'helemaal niet nodig', meent Tinka van Vuuren, bijzonder hoogleraar vitaliteitsmanagement aan de Open Universiteit. ,,Je hoeft niet altijd eerst op maatregelen te studeren. Je kunt gewoon beginnen.''

Lees ook: Jordex uit Rhoon is Vitaalste Bedrijf van Nederland: ziekteverzuim daalde met nieuwe aanpak

Van Vuuren ziet dat veel bedrijven te gemakkelijk naar ontziemaatregelen grijpen. Op die wijze worden de vooroordelen dat ouderen minder productief zijn weer bevestigd. ,,Terwijl er helemaal geen onderzoek is dat die stelling bewijst'', zegt Van Vuuren. Ontziemaatregelen zijn volgens haar alleen nuttig voor oudere werknemers met fysiek zware beroepen die al slijtage hebben opgelopen.

Eigen regie

Beter is het in te zetten op manieren om ouderen vitaal te houden. ,,De organisatie moet mensen bewust maken van hun mogelijkheden. Stimuleer de mensen meer eigen regie te nemen. Wat moet ik doen om vitaal te blijven en door te werken?''

Lees ook: 7 tips voor het creëren van de perfecte bedrijfscultuur

Open cultuur

Niet alleen werknemers moeten actief worden, ook de organisatie moet mee. ,,Zorg ervoor dat in de teams en in overleg met leidinggevenden wordt gesproken over de mogelijkheden die er zijn, dat mensen zich gewaardeerd voelen als ze initiatieven nemen en dat er een open cultuur is en inspraak.''

De zorg is een typische sector waar het vergrijzend personeelsbestand tot problemen leidt. Van de werkenden van boven de 60 eindigt een op de vijf met een arbeidsongeschiktheidsuitkering. ,,In totaal telt de sector 70.000 arbeidsongeschikten en 60.000 zieken'', zegt Edwin Velzel, bestuursvoorzitter van pensioenuitvoerder PGGM. ,,En daarnaast heeft de sector 130.000 vacatures.'' Iedereen gezond aan het werk houden zou de personeelsproblemen in de zorg dus kunnen oplossen.

Lees ook: Scania opent logistiek centrum in Zwolle

Zorginstelling Het Zand in Zwolle werkt al succesvol met de methode die Van Vuuren aanprijst. ,,We hebben het op twee na laagste ziekteverzuim van Nederland'', zegt Janine Noordhuis, hoofd personeelszaken. ,,We houden de betrokkenheid van onze medewerkers hoog.''

Hoe gaat dat in de praktijk? ,,Geef medewerkers aandacht en respect. Aandacht aan de voorkant kan al preventief werken. En geef mensen inspraak, laat ze onderling met het team problemen oplossen en het werk inrichten. Bijvoorbeeld de roosters maken'', aldus Noordhuis. ,,We besteden ook veel aandacht aan de gezondheid van onze medewerkers. We hebben sportwedstrijden voor het personeel, maar ook yogalessen en een bootcamp.''

Slijtage

Fysieke slijtage is een probleem in de zorg, waar fysiek zwaar werk wordt verricht. Met het gebruik van hulpmiddelen, bijvoorbeeld om patiënten uit bed te tillen, kan voor medewerkers al veel gezondheidswinst bereikt worden.

Het probleem van zware beroepen speelt ook in de industrie. Matti Paulissen is adviseur gezond ondernemen bij ziektekostenverzekeraar Zilveren Kruis. Hij adviseert bedrijven hoe ze hun personeel vitaal houden. ,,Ieder bedrijf zoekt de heilige graal, maar die is er niet. Het is echt maatwerk leveren.''

In de praktijk is de oudere werknemer nog steeds slachtoffer van vooroordelen. Paulissen heeft daar wel een verklaring voor: ,,Dit speelde eerder niet. Werkgevers hebben nooit beleid hoeven te maken om oudere werknemers aan het werk te houden. Vroeger ging iedereen eruit voor zijn zestigste.''

Dialoog

Dat is een reden dat veel werkgevers nog niet goed weten hoe ze ouderen kunnen helpen gezond de eindstreep te halen. Toch is Paulissen niet somber. ,,Er is steeds meer aandacht voor. Zorg dat vitaal doorwerken een vast gespreksonderwerp wordt bij gesprekken tussen leidinggevende en werknemer. Dat is cruciaal.''

Een voorbeeld van waar dat toe kan leiden is BMW. De autofabrikant heeft in Beieren een assemblagehal gebouwd die helemaal is ingericht op 50-plussers. Oudere werknemers mochten meepraten over de inrichting van de fabriek.

Ook dichter bij huis zijn er goede voorbeelden. Vrachtwagenfabrikant Scania in Zwolle werkt heel bewust aan beleid voor oudere werknemers. ,,We hebben enkele honderden 50-plussers, veel monteurs in de fabriek'', zegt bedrijfsarts Philip Blom. ,,En dat werk is topsport. Die mensen verdienen een gouden medaille.''

Werkvermogen

Scania zorgt ervoor dat de werkplek optimaal is ingericht voor medewerkers. ,,Die hebben daar inspraak in'', verduidelijkt Blom. Scania kijkt niet alleen naar de arbeidsomstandigheden, iedere werknemer krijgt bijvoorbeeld een preventief medisch onderzoek. Daarbij wordt onder andere gekeken naar ieders werkvermogen. Wat kunnen ze aan en hoe zorg je ervoor dat ze niet overbelast raken?

De truckbouwer heeft ook programma's om een gezonde leefstijl te stimuleren. Er zijn cursussen om te stoppen met roken of een hardloopclub om mensen tot bewegen aan te zetten. ,,We kijken goed naar wat werkt. Daar doen we wetenschappelijk onderzoek naar. Zo kunnen we goede maatregelen ook in andere Scania-bedrijven invoeren,'' zegt Blom ,,En we zien dat het beleid werkt.''