'Een RI&E is geen stappenplan dat je eenmalig doorloopt, het is een on-going proces'

Walk the walk

Toen Han de Hair bijna dertig jaar geleden zijn sportschool Gymnasion opende, had hij een duidelijk beeld voor ogen hoe het moest worden: het klassieke idee van een fysieke plek om te trainen, gestoken in de jas van een moderne sportschool. ,,Bij de Oude Grieken was een 'gymnasion' niet alleen een plek om fysiek te trainen en te sporten, maar ook om de geest te scherpen. In de wandelgangen verkondigden filosofen hun wereldbeeld tussen het 'gewone volk', alles en iedereen liep er door elkaar."

,,Samen met een architect heb ik dat vertaald naar deze tijd en geprobeerd het fysieke te verenigen met het sociale. Daarom staat bij ons de sociale ruimte centraal, en zijn alle voorzieningen daaromheen gebouwd. Zo hebben we de juiste voorwaarden geschapen voor een leuke en sociale club voor jong en oud van welk geslacht of nationaliteit dan ook. Als je binnenkomt voel je meteen: hier hangt een goede 'vibe', de mensen voelen zich hier veilig en op hun gemak."

Een RI&E is een onmisbaar onderdeel voor iedere onderneming. In een RI&E staan alle arbeidsrisico's die spelen in je bedrijf en de concrete maatregelen die je gaat treffen.

Dat was ook de bedoeling, maar het was geen toeval. De Hair maakte in feite tastbaar wat hij al bij de oprichting van Gymnasion in het handboek van zijn bedrijf had opgesteld. ,,Sportscholen zijn de laatste twintig jaar geweldig geëvolueerd. Van ouderwets 'ijzer smijten' in een zweterige hal naar een volwassen sportclub met loopbanden, roei-, fitness- en krachtapparatuur en zelfs een sauna en zwembad. Dit had een enorme professionaliseringsslag tot gevolg, ook op het gebied van arbeidsomstandigheden. Aan beginnende sportschoolhouders gaf ik destijds veel trainingen en lezingen waarin dit aspect veelvuldig aan bod kwam. Toen dacht ik: If you talk the talk, you must walk the walk. Daarom heb ik een personeelshandboek geschreven over arbeidsvoorwaarden, arbeidsrisico's en hoe ik vind dat we op de werkvloer met elkaar moeten omgaan."

Inmiddels is de RI&E een vast onderdeel van De Hairs bedrijfsvoering en herziet hij deze regelmatig. ,,Dat deden we eerst ieder jaar, maar wij zijn zo up-to-date dat er nu iedere twee jaar een externe deskundige langskomt van de Arbodienst. Samen lopen we alle punten op de lijst af, maar in essentie gaat het daar niet om. Het gaat erom dat je in je bedrijf continu bezig bent met je RI&E. Als je dat doet, wordt het ook steeds makkelijker om hem levend en up-to-date te houden. Bij mij kan een RI&E nu in een halfuur geüpdatet worden. Daarbij inventariseer je de risico's en voer je verbeteringen door, zoals bijvoorbeeld de chlooropslag bij ons zwembad, waar nu ook een oogdouche met gedestilleerd water, een schort en laarzen staan voor als er iets misgaat. Ook is er nu een polyester lekbak en zijn er andere voorzieningen gerealiseerd waarmee we aan de regels voldoen. Zo passen we stapje voor stapje verbeteringen aan. Het is belangrijk je als ondernemer te realiseren dat een RI&E geen stappenplan is dat je eenmalig doorloopt, maar een on-going proces."

Preventie

Dat sommige mkb-ondernemers een RI&E liever uitstellen begrijpt De Hair wel. Toch hoopt hij dat zij van gedachten zullen veranderen. ,,Ik ben ook voorzitter van de Vereniging Exclusieve Sportcentra (VES) en ik weet dat een mkb'er niet zit te wachten op extra papierwerk. Maar met een RI&E kun je veel meer als je er uithaalt wat voor jou interessant is. Heb je een opslagbak voor chemicaliën? Ben je bang dat mensen rommel verhandelen en dealen op het toilet? Een sociale ontmoetingsplaats zoals een sportschool heeft ook dit soort potentiële gevaren. Richt je club qua sfeer en fysieke beleving daarom zó in, dat de kans dat er vervelende dingen gebeuren zo klein mogelijk wordt. Bij ons is er altijd toezicht. Op ongewenst gedrag word je onmiddellijk aangesproken, al komt dat vrijwel nooit voor. Van animositeit onder leden is geen sprake, we maken met iedereen een praatje. Zo zorgen we voor een echt clubgevoel."

Om incidenten te voorkomen, gaat De Hair ook preventief te werk. Niet alleen door dagelijks met de mensen op de werkvloer in gesprek te blijven, maar ook fysiek. ,,We hebben eens een vals brandalarm laten afgaan om te zien of de procedures werden nagelopen zoals we die naar aanleiding van onze RI&E hebben vastgelegd. Dat liep heel goed, de mensen waren snel buiten en iedereen wist precies wat hij moest doen. Iedereen bij ons kan ook reanimeren, en er hangt een AED. Veiligheid staat altijd voorop, maar je loopt ook weleens tegen dingen aan waarbij je een persoonlijke inschatting moet maken. In een sportschool ben je per definitie fysiek, lijfelijk bezig. Daar kunnen soms misverstanden ontstaan. Als je bijvoorbeeld je arm om iemand heenslaat is dat misschien vriendelijk bedoeld, maar het kan ook minder prettig worden gevonden. Omschrijf daarom in je RI&E dat je streeft naar een veilige werkomgeving, en dat als iemand dat niet voelt – personeel of lid – ze naar een vertrouwenspersoon kunnen voor een gesprek. Die protocollen zijn bij ons heel duidelijk."

Een sociale ontmoetingsplaats zoals een sportschool heeft ook potentiële gevaren. Richt je club qua sfeer en fysieke beleving daarom zó in, dat de kans dat er vervelende dingen gebeuren zo klein mogelijk wordt.

Gezonde en veilige omgeving

Het personeelshandboek werd een soort RI&E avant la lettre: waar zitten de arbeidsrisico's in je bedrijf, en hoe kun je die risico's beperken, indammen of uitbannen? ,,Een RI&E is voor mij een no-brainer en in mijn ogen een onmisbaar onderdeel voor iedere onderneming. In een RI&E staan alle arbeidsrisico's die spelen in je bedrijf en de concrete maatregelen die je gaat treffen: door wie, wanneer en in welke volgorde. Denk bijvoorbeeld aan psychosociale arbeidsbelasting (PSA) zoals veiligheid, agressie, discriminatie of in ons geval zelfs doping-signalering. Bij ons hangt een doping-convenant op de deur: 'Hier wordt NIET gebruikt!' Ik vind ook dat je daar iets van móet vinden als sportschool. Hoe onze mensen op de werkvloer ermee moeten omgaan als ze zoiets toch zien gebeuren, weten ze ook. Praten. Meteen erop wijzen dat zulk ongewenst gedrag niet wordt getolereerd. Als je dit soort voorbeelden in kaart brengt en medewerkers leert hoe ze hierover in gesprek kunnen gaan, worden de nut en noodzaak van een RI&E duidelijk."