Zeeuwse boeren pakken hun kansen, met succes

Het moet ook anders kunnen

,,Er is helemaal niks mis met standaardakkerbouwproducten, maar ik heb altijd gedacht dat het ook anders moet kunnen", zegt pionier Jean-Pierre van Wesemael van Saeftinghe Zilt in Nieuw Namen. Twaalf jaar geleden begon hij met kleine proefjes met zeekraal en lamsoor. Een paar jaar later zette hij er al twee hectare mee vol.

Zoals dat met alle innovaties gaat, worden ook die na verloop van tijd de standaard. Dat was niks voor Jean-Pierre. ,,Zes jaar geleden was ik toe aan een nieuwe uitdaging. Ik droeg mijn kennis, machines en uitgangsmateriaal over aan een Fransman en ging op zoek naar iets nieuws. Dat werd zeekool." Jean-Pierre vond 20 stekjes en ging hiermee testen en kweken op een klein stukje land van 10 bij 10 meter. Nu produceert hij 100 kilo zeekool per week.

Wanneer je weet dat elk stengeltje met de hand wordt geplukt en er 120 stengels in een kilo gaan, besef je dat het hier om een exclusief product gaat. De zeekool van Saeftinghe Zilt komt via handelaren veelal terecht bij de beste restaurants in Nederland, Duitsland, Engeland en Frankrijk. ,,Dat was ook het doel: iets bijzonders maken."

Behalve met de bijzondere groente zeekool wilde Jean-Pierre ook aan de slag met een traditioneel product. Bijvoorbeeld met de zilte aardappel. ,,De ontwikkeling van deze aardappel heeft meerwaarde op andere gebieden. Ons onderzoek leidt ertoe dat in gebieden waar zoet (drink)water schaars is, toch succesvol kan worden geoogst. Dat is nu al het geval in bijvoorbeeld Egypte, maar kan in de toekomst ook uitkomst bieden als Zeeland verder verzilt. Het zoute water dient daarbij meteen als bestrijdingsmiddel, dus het is nog milieuvriendelijk ook."

De familie Van Wesemael biedt graag een kijkje in de keuken van haar bijzondere bedrijf op de Mariahoeve. Tijdens een bedrijfsbezoek kan worden kennisgemaakt met zilte producten als zeekool, zilte aardappel, oesterblad, zeevenkel en zeebanaan. Een bedrijfsbezoek kan desgewenst worden gekoppeld aan een poldertocht, excursie en borrel, etentje of feest in de speciaal ingerichte zaal. ,,Behalve onze producten maken ook de grote landbouwmachines, waar we loonwerk mee doen, altijd indruk."

De bedrijfsbezoeken zijn erg populair. ,,We denken aan uitbreiding. Binnenkort de Rabobank weer maar eens bellen." De volgende innovatie in dit veelzijdig bedrijf komt er dus alweer aan.

Uit tegenslag kwam winkel voort

Het was 2003 toen Bart Dekker de boerderij van de gepensioneerde Marien Louwerse kon overnemen. Een droom kwam uit, ondernemen in de boerensector! Bart begon met de teelt van broccoli en bloemkool. ,,Die gewassen werden in de beginjaren gelukkig gelijk goed betaald." Dit maakte de weg vrij voor meer groei in zijn bedrijf De Prelaat vof in Westkapelle, waar vooral kolen worden geteeld voor een groothandel in Breda. Daarnaast runt hij een succesvolle boerderijwinkel. Maar dit avontuur ging niet van start zonder obstakels.

,,In de winter van 2003-2004 was het net te koud voor de winterbloemkool. Veel van mijn kolen waren misvormd en dus niks waard op de veiling."
Bart maakte van een nood een deugd en bood de kolen te koop aan vanuit een karretje aan de straat. ,,Dat liep beter dan verwacht." De daaropvolgende herfst werd het karretje steeds leeg gestolen. ,,Die dief ben ik nog steeds dankbaar. Het was voor mij het punt waarop ik besloot de groenten voortaan vanaf huis te verkopen."

Vanaf dat moment ging het alleen maar opwaarts met de groenteverkoop in zijn boerderijwinkel. Wat begon met een garagebox van 10m2, groeide al snel naar een winkelruimte van 230m2. ,,Ieder jaar kwamen er klanten bij. We groeiden steeds uit ons jasje. Op de piekmomenten, zoals de zaterdagen, was het echt niet meer te doen. De Rabobank-adviseur gaf me een zetje in de juiste richting: een fikse nieuwbouw."

Bart verkoopt nu een ruim assortiment aan groenten en fruit. ,,Zelf verbouw ik onder meer aardappelen, bladgewassen, boontjes, kruiden en, niet te vergeten, asperges en aardbeien. De rest komt zoveel mogelijk van collega-boeren in de regio. In de nieuwbouw heb ik nu alle ruimte om alles uit te stallen. De klanten hebben bovendien meer loopruimte en kunnen overal makkelijker bij."

Waar dit succes aan te danken is? Daar geeft de bescheiden Bart liever niet zelf antwoord op. ,,Dan ben ik in de eerste plaats dank verschuldigd aan God, die ons zo gezegend heeft. Verder noemde ik al de Rabobank die me ooit in het zadel geholpen heeft. En dan al die scholieren en vaste medewerkers die altijd voor ons klaar staan. Zonder hen zou dit alles nooit gelukt zijn." De klanten roemen vooral de smaak en versheid, een goede prijs-kwaliteitverhouding en het feit dat veel uit de buurt en van het eigen bedrijf komt.

Biologisch voor de toekomst

Steeds meer akkerbouwers schakelen over op biologisch boeren. Lennert den Boer uit Kerkwerve gooit dit seizoen het roer volledig om. Van zijn land komen straks biologische rode bieten. ,,Natuurlijk doe ik het niet alleen uit principe, maar ook voor het financiële resultaat."

Vanuit zijn boerderij kan Lennert een groot deel van zijn land zien. Hij is tevreden hoe zijn akkerbouwbedrijf aan de Zandweg, net buiten Kerkwerve, erbij ligt. Lennert heeft het boerenbedrijf recent overgenomen van zijn vader. Met de overname gooit Lennert het over een andere boeg. Hij werkt vanaf dit jaar voor het eerst biologisch.

Biologisch boeren is in trek. Hoewel het aantal bioboeren op Schouwen-Duiveland nog op een hand te tellen is, nemen de aantallen landelijk toe, weet Den Boer. Omschakelen kan een idealistische keuze zijn. Dat is het bij Lennart deels. ,,Op de lange termijn is biologisch boeren veel beter voor je grond. Nu ploeg ik niet meer. Dat is beter voor het bodemleven."

Voor het besluit is Den Boer niet over een nacht ijs gegaan. Het verruilen van gangbare teelten voor biologische is ingrijpend. Het betekent geen bestrijdingsmiddelen en geen kunstmest. Biodiversiteit is van groot belang. Dat betekent rouleren. Een teelt komt nu veel minder frequent terug op een stuk land.

Nu verbouwt Lennert op de 75 hectare grond rond zijn boerderij vijf gewassen: suikerbieten, aardappelen, uien, granen en graszaad. Over vier jaar moeten dat ongeveer acht biologische teelten zijn. Hij start met rode bieten. Later komen daar knolselderij, cichorei, pompoen, mais, aardappelen en uien bij. ,,Met meer gewassen is de spreiding groter en je risico kleiner."

Lennert moet op zoek naar nieuwe afnemers. Hoewel de belangstelling voor biologische producten toeneemt, is de afzetmarkt in Zeeland nog niet heel groot. Het is zekerheid verruilen voor een onzekere periode. ,,Aan de ene kant denk ik weleens: waar begin ik aan? Aan de andere kant heb ik genoeg voorbeelden gezien van boeren die al jaren succesvol zijn."

Een risico is de omslag wel. Dat weten ze bij de bank ook. Toch krijgt Den Boer van Rabobank Oosterschelde alle vertrouwen. Accountmanager Food & Agri, Bert van den Bos, begeleidt Lennert bij de keuzes die hij maakt. Zoals investeren in nieuw materieel.

Voor biologische teelten heeft Den Boer een schoffelmachine, wiedeg en onkruidbrander nodig. En daarnaast een lichte trekker. Die laatste heeft hij onlangs aanschaft. ,,Het is een gezamenlijk proces", zegt Van den Bos, die ook de bedrijfsoverdracht heeft begeleid. ,,Samen kijken we waar de kansen liggen."