‘Zorg dat Wet DBA geen tweede Toeslagenaffaire wordt’

Er is veel ophef onder zzp’ers én opdrachtgevers rond de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA) die al op 1 mei 2016 is ingevoerd. De Belastingdienst kondigde onlangs aan vanaf 1 januari 2025 strenger te gaan controleren; dat veroorzaakt onrust zowel zzp’ers en opdrachtgevers. Bestaande samenwerkingen worden opgezegd en de eerste negen maanden van dit jaar hebben duizenden zelfstandigen meer dan normaal zich uitgeschreven bij de KVK. Hoe zien kijken de zes zzp’ers die we met De Ondernemer 60 dagen volgen naar de wet DBA?

Zelfstandig laserscan-expert Arno Verwegen snapt de onrust, maar begrijpt de noodzaak om extra toezicht te houden ook. ,,Vanuit de overheid is het logisch om meer te controleren. De belastinginkomsten en sociale premies worden steeds lager en als het verkeerd gaat bij een zzp’er zal deze uiteindelijk aanspraak maken op de bijstand, waarvoor zzp’ers minder inleggen. De voordelen van werken met zzp’ers zijn groot voor opdrachtgevers, omdat zij geen premies of belastingen hoeven af te dragen voor een werkgever en geen rekening hoeven te houden met ziekte, verlof of vakantiegeld. Zelf merk ik dat er in mijn branche nog veel vraag is vanuit opdrachtgevers. Zeker nu de economie op volle toeren draait ben ik niet bang voor een terugloop in de aanvragen.”

Wet DBA: ‘Bang dat veel zzp’ers collateral damage worden’

Wilma van Beesten is (technisch) merchandiser en merkt aan haar kant de gevolgen wel. ,,Het handhaven van de Wet DBA en controleren op echte schijnzelfstandigheid is een goede zaak, maar ik ben bang dat veel zzp’ers ‘collateral damage’ worden. Er is best veel onrust, zeker ook bij opdrachtgevers en ik heb wel het idee dat de opdrachten teruglopen. Ik hoop dit op te vangen door meer goede opdrachtgevers te vinden en ben hier dan ook actief mee bezig, maar loop op dit moment tegen dichte deuren aan omdat veel bedrijven nog onderzoeken hoe het precies zit met de wet DBA. Mijn tip voor de regering: schep meer duidelijkheid en zorg dat dit geen tweede Toeslagenaffaire wordt.”

LEES OOK de expertblog van Frank Alfrink van ZZP Nederland: zes vragen, zes antwoorden over Wet DBA.

‘Roep om duidelijkheid rondom Wet DBA’

Met haar roep om duidelijkheid snijdt Wilma een veelgehoord punt aan onder zzp’ers. Het zestal dat wij deze periode volgen is het unaniem eens dat de Wet DBA goed is om werkrelaties te verduidelijken en schijnzelfstandigheid aan te pakken. Maar er zijn veel ‘loopholes’ waar vooral opdrachtgevers vanuit het oogpunt van kostenbesparing veelvuldig gebruik en soms zelfs misbruik hebben gemaakt. Betere handhaving is dan ook prima, maar schep aan de voorkant wat meer duidelijkheid zodat alle partijen beter weten wat wel en niet mag.

ICT-softwareontwikkelaar Peter van Mil ziet dat er vanuit de overheid vooral veel onduidelijk is rond de positie van freelancers omdat deze vaak meegaan in het reilen en zeilen binnen een bedrijf. ,,Ik werk al heel lang als freelancer in de ICT en in al die jaren is er discussie geweest of een freelancer wel als zelfstandige kan worden gezien. Soms is dat nu eenmaal lastig te bepalen, omdat sommige opdrachten klein beginnen, maar uiteindelijk lang duren. Zo heb ik 33 jaar parttime voor een impresariaat gewerkt en in al die jaren draaide het bedrijf op mijn software. Ik werd uitgenodigd bij het jaarlijkse kerstdiner en de oudjaarsborrel. Toch heb ik geen moment het idee gehad dat ik géén zelfstandige was.’’

Masja de Vogel runt een onderneming voor psychosociale hulpverlening en stelt dat zzp’ers zelf de taak hebben om hun bedrijfsvoering op orde te krijgen. ,,De Wet DBA heeft weinig impact op mijn onderneming, omdat ik vanaf het begin mijn positie als zelfstandige heb versterkt. Mijn bedrijf is vanaf dag één ingericht om buiten dienstverband te opereren. Dit betekent dat ik werk met meerdere opdrachtgevers, duidelijke overeenkomsten opstel en zelf mijn tarieven bepaal. Het is belangrijk om je onderneming niet alleen te zien als een manier om te werken, maar als een duurzaam bedrijf. Structuur en onafhankelijkheid zijn hierbij dé sleutel om schijnzelfstandigheid te vermijden.”

In 2026 het vervolg op Wet DBA: de VBAR

De Wet DBA wordt in 2026 opgevolgd door de op papier duidelijkere wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR). In deze nieuwe wet wordt onder andere beter gekeken naar gehanteerde tarieven en zijn duidelijker gedefinieerde vormen van werknemerschap omschreven. Wat zijn de beste tips die ‘onze’ zes zzp’ers voor collega’s hebben tot die nieuwe wet wordt ingevoerd?

John van Krieken is smarthome-expert en elektrotechnicus en denkt dat het vooral draait om het maken van heldere afspraken. ,,Ik zie voor mezelf vooralsnog geen negatieve gevolgen, omdat ik voldoende verschillende opdrachtgevers heb. Dat is een eerste voorwaarde, maar mijn belangrijkste tip is dat je als zzp’er vooral ook goede afspraken moet maken met je opdrachtgever. Spreek bijvoorbeeld af dat je, waar mogelijk, de werkzaamheden naar eigen inzicht en planning mag uitvoeren. En, heel belangrijk, leg dit allemaal ook goed vast.”

Toelichting Beoordeling Arbeidsrelaties

Jeanne Melchels is illustrator, grafisch ontwerper en animatiemaker. ,,Verdiep je in de materie. Zorg dat je goed op de hoogte blijft van de ontwikkelingen rond de Wet DBA en hoe de Belastingdienst dit in de praktijk gaat beoordelen. Op de website van de Rijksoverheid en de Belastingdienst kun je een’ Toelichting Beoordeling Arbeidsrelaties’ vinden waarin ze het beslis- en afwegingskader hebben omschreven. Daarmee krijg je een goed idee waar ze naar kijken en kun je ook zien of je eventueel risico loopt om als schijnzelfstandige te worden gezien.”

Meer over ZZP? De Ondernemer Vandaag-nieuwsbrief!

Bekijk hier de voorwaarden.