Waarom de chocoladefabriek van Chocolatemakers straks op zonlicht draait

Op de cacaomarkt is het de wereld op zijn kop. Volgend jaar opent in Peru een fabriek die per jaar 1.000 ton cacaomassa kan produceren. De fabriek is voor 70 procent eigendom van een boerencoöperatie van Awajúnindianen en voor 30 procent van de Amsterdamse chocoladefabrikant Chocolatemakers. ,,Het wordt echt hún fabriek,'' zegt Enver Loke, met Rodney Nikkels sinds 2011 de drijvende kracht achter Chocolatemakers.

Anders

Zij doen het radicaal anders dan gebruikelijk in de wereldhandel, met cacaobonen die uit landen als Ivoorkust, Ghana en Ecuador worden verscheept naar Amsterdam − de grootste cacaohaven van de wereld − om in de Zaanstreek te worden verwerkt. In plaats daarvan worden de in Peru verbouwde cacaobonen straks ter plekke gebrand en vermalen. In containers vindt de cacaomassa dan zijn weg naar de chocoladefabrieken in Europa en Noord-Amerika.

Lees ook: Dit moet elke ondernemer weten over de wet milieubeheer

Opbrengst

Dat scheelt gewicht en de cacaodoppen kunnen meteen terug naar de plantages, zodat de grond minder snel uitgeput raakt. Maar belangrijker: een groter deel van de opbrengst blijft in Peru. ,,We behandelen de boeren als gelijkwaardige partner'', zegt Loke. Vooral dat is het verschil met de grote chocoladefabrikanten, maar ook met de merken die 'fair trade' beloven. Met de kleine premie die zij betalen bovenop de wereldmarktprijs voor cacao schieten de boeren niet veel op nu de prijs weer diep weggezakt is, zegt Loke. ,,Het is paternalisme uit de jaren 50. Ze worden behandeld als arme, zielige cacaoboeren.''

Kleine cacaoboeren

In plaats daarvan gaat Chocolatemakers voor lange tijd met de 2.000 kleine cacaoboeren in zee, bijvoorbeeld door te zorgen dat hun de nieuwste teelttechnieken worden geleerd. Dat is ook een manier om te voorkomen dat de cacaoteelt eindigt in roofbouw, ten koste van de boeren en hun gezinnen, maar ook van het tropisch regenwoud aan de randen van het Amazonegebied. Dit terrein is uiterst kwetsbaar voor bodemerosie. De Awajún zouden niet het eerste inheemse volk zijn dat zijn bosconcessie verkoopt aan houtkapbedrijven. ,,We willen ze een economische uitweg bieden omdat het anders al heel snel uitloopt op de kap van het regenwoud.''

Chocolade-industrie

De vaste verbintenis met boerencoöperatie NorAndino is voor Chocolatemakers alleen al noodzakelijk omdat de fabriek precies wil weten waar de cacao vandaan komt. Want Loke en Nikkels willen geen cacao die van de grote hoop komt, zoals gebruikelijk in de chocolade-industrie. Geen cacaomassa die langs de Zaan wordt geblend tot één mengsel van constante kwaliteit, maar cacao uit één herkomstland met een voor de fijnproever precies te onderscheiden smaak. Daarom wil de Amsterdamse chocoladefabriek haar hele bevoorradingsketen onder controle hebben - bean to bar, zoals dat heet.

Teloorgang

Bijkomend voordeel: cacaoteelt met zo min mogelijk schade voor mens en natuur. De repen van Chocolatemakers staan allemaal in het teken van een speciaal doel. Met de Gorillabar van Congolese cacao wordt ook aandacht gevraagd voor de teloorgang van het leefgebied van de zilverruggorilla. De cacao uit de Dominicaanse Republiek wordt eens per jaar met het zeilschip Tres Hombres naar Amsterdam gehaald, dus zonder broeikasgassen.

Kamer van Koophandel

Loke kan er nog steeds niet over uit dat ze bij de start van hun bedrijf in 2011 bij de Kamer van Koophandel werden ingedeeld bij de suikerverwerkende industrie. Precies dat is wat de grote chocolademerken volgens hem doen, terwijl Chocolatemakers repen maakt die 37 tot zelfs 80 procent aan cacao bevatten. ,,Wij willen de mensen laten proeven wat echte chocolade is.''

Mild

Daarbij is hun nieuwste reep nog relatief mild. De Awajún 52 procent is melkchocolade, die voor de purist toch niet geldt als echte chocolade. ,,Maar het is een heel pure melk'', zegt Loke. ,,We hebben er een cappuccino van gemaakt'', zegt hij lachend. ,,Daar proef je de cacao doorheen.''

Samenwalsen

Nog maar vijf jaar geleden kwam de eerste reep van de band. Inmiddels produceert Chocolatemakers 22 ton chocolade per jaar. Het past allemaal maar net in de loods, vlak bij het IJ, achter in Vogeldorp in Amsterdam-Noord. De machine die de cacao brandt, staat maar een paar stappen van de machines die het chocolademengsel in twee tot drie dagen samenwalsen. Weer een vertrek verder eindigt de chocola in de inpakmachine uit 1937.
Op de huidige locatie is Chocolatemakers uit zijn jasje gegroeid. Het moet een fabriek worden die ook voor het publiek toegankelijk is, door middel van workshops bijvoorbeeld. In de grootste cacaohaven van de wereld willen ze laten zien dat chocolade maken ook duurzaam kan. ,,Eén ding is zeker: we blijven in Amsterdam.''

Opgewekte stroom

Uiteindelijk wil de fabriek alle benodigde energie halen uit zelf opgewekte stroom. Die komt met pieken en dalen, dus in het begin wordt de fabriek wel aangesloten op het elektriciteitsnet, legt Enver Loke uit. ,,Na verloop van tijd willen we dat opvangen met afgedankte batterijen uit elektrische auto's, of op een andere manier, dat weten we nog niet.''

Bakfiets

Chocolatemakers, in 2014 uitgeroepen tot duurzaamste mkb'er van Amsterdam, gaat al tot het uiterste om energie te besparen. Zo wordt de cacao aangevoerd per zeilschip, met de Tres Hombres. ,,De teelt is biologisch, het transport is duurzaam en als we de chocola uitsturen naar de winkels, gaat dat per bakfiets."
Omdat de chocoladefabriek nu een plek direct aan de kade krijgt, wordt de aan- en afvoer per zeilschip veel makkelijker. Op de huidige locatie trommelt Chocolatemakers daarvoor sympathisanten op om in ruil voor chocola zakken cacao van de Tres Hombres te sjouwen.

In de nieuwe fabriek in de haven komt ook de vurige wens uit om publiek in de fabriek te ontvangen. Loke denkt bijvoorbeeld aan schoolklassen. ,,Om te laten zien dat het hele proces van chocolade maken veel duurzamer kan.''

Educatieve doeleinden

Hoeveel mensen Chocolatemakers straks kan ontvangen is volgens Loke lastig te zeggen. ,,Een paar duizend mensen per jaar, misschien meer." Hoe dan ook gaat het om educatieve doeleinden. ,,Het wordt geen Heineken Experience.''